Legionellapreventie Lucas Onderwijs

Inhoud Gekozen aanpak door Lucas Onderwijs Beheersplan in de praktijk Protocol spoelen van watertappunten Protocol temperaturen van tappunten Geldigheid Risico-inventarisatie en beheersplan, en tussentijdse aanpassingen Misverstanden/ Do’s en Don’ts Algemene informatie: Wat is legionella, waar komt het voor Waar komen legionellabacteriën voor Hoe wordt men besmet en hoe groot is de kans op besmetting Hoe het gevaar op legionellabesmetting te verkleinen Wettelijke regeling Lucas Onderwijs

Gekozen aanpak voor legionellapreventie door Lucas Onderwijs: Lucas Onderwijs kiest voor een controleerbare invulling van de zorgplicht: Het maken van een risico-inventarisatie met beheersplan en het onderhouden daarvan. Opstellen Risico-inventarisatie: Inventariseren op welke plaatsen in de installatie legionellagroei zou kunnen optreden. Bovengenoemde punten verzamelen in een beheersplan en een voorstel eenmalige technische wijzigingen: Eenmalige wijzigingen in de waterinstallatie uit laten voeren door installateur Regelmatig terugkerende “beheersmaatregelen” treffen en die vastleggen in een “beheersplan” Beheersmaatregelen regelmatig uitvoeren en vastleggen in logboek 2 x per jaar watermonsters nemen en laten analyseren De uitvoering van het beheersplan is een eigen verantwoordelijkheid van de school. Lucas Onderwijs

Beheersplan in de praktijk 1. Uitvoeren beheersmaatregelen zoals omschreven in het beheersplan, de regelmaat waarmee dat dient te gebeuren staat in het beheersplan aangegeven Temperatuur meten water Controleren temperatuur boilers Spoelen kranen en douches Doortrekken toilet 2. Handelingen noteren in logboek van beheersplan (met datum vernoemen) 3. Bij afwijkende resultaten bij het temperaturen de boilertemperatuur controleren en bijstellen en FZ waarschuwen. NB1. Voor het spoelen en temperaturen zijn protocollen opgesteld. NB2. Een school kan er ook voor kiezen de beheerswerkzaamheden extern uit te besteden. Lucas Onderwijs

Protocol – spoelen van koud water tappunt Zet de kraan open (koud water), en laat deze gedurende 5 minuten goed doorspoelen. Bij spoelen van een douchekraan : Advies : neem een lege emmer, hang hier de douchekop / met doucheslang in, leg er een handdoek overheen, en zet de douchemengkraan koud water open. Spoel deze 5 minuten goed door. Laat de emmer gewoon overlopen, er zal nauwelijks of geen verneveling ontstaan. Lucas Onderwijs

Protocol : Temperaturen van tappunten Stap 1: Gebruik een digitale thermometer. Zet de thermometer aan. Draai de kraan open (koud) en meet de starttemperatuur. Noteer deze. Laat de kraan goed doorlopen, en houd de thermometer onder de straal water net onder de kraan. NIET LAAG HOUDEN. Meet gedurende 3 minuten de temperatuur, en noteer deze temperatuur. Dit ook bij warm water, Bij een grote warmwater bereider dezelfde procedure uitvoeren als bij koud water. Bij een close in boiler is maar een korte meting nodig omdat er hier geen leidingverloop is. Dus na 5 seconden heb je de juiste temperatuur. Ook deze noteren. Zie ook dit filmpje op Youtube https://www.youtube.com/watch?v=gj-_HDCGisA Lucas Onderwijs

Geldigheid Risico-inventarisatie Tussentijdse aanpassingen leidingnetwerk De Risico-inventarisatie en het beheersplan zijn 5 jaar geldig. Hierna dienen ze te worden gereviseerd. Indien er wijzigingen worden aangebracht in het leidingnetwerk, bijvoorbeeld door een verbouwing, dan dienen de risico-inventarisatie en het beheersplan hierop te worden aangepast. Lucas Onderwijs

misverstanden Mijn school hoeft geen inventarisatie, hij is net nieuw gebouwd of verbouwd: - Dit betekent niet dat er geen legionella aanwezig is of kan zijn. Ook in een nieuwe of vernieuwde installatie is de bacterie aanwezig en kan er altijd kans zijn op een uitbraak. We hebben vorig jaar een uitbraak gehad en toen is de waterinstallatie gereinigd, nu is hij dus schoon: - Ook in een gereinigde waterinstallatie kan weer legionella ontstaan, het blijft dus altijd noodzaak te blijven spoelen temperaturen. De boiler hebben we lager gezet omdat we dat punt weinig gebruiken of omdat de kinderen anders hun handen branden: Bij een lage boilertemperatuur is de kans op een uitbraak groter. Zet de boiler dus op een veilige temperatuur (60 graden) of haal hem weg en gebruik alleen koud water. Die douche gebruiken we niet meer, die gebruiken we nu als opslag, geeft toch niet ? Beter is het dan de doucheleiding af te koppelen. Nu is er sprake van stilstaand water in de leiding: grote kans op een uitbraak ! Lucas Onderwijs

Do’s en Don’ts Do’s: - Regelmatig kalkaanslag verwijderen, aan buiten- en binnenzijde koppelingen (kalk geeft een goede voedingsbodem aan de legionellabacterie) Azijn is hiervoor zeer goed geschikt ! - Verwijderen van douchepunten als deze niet meer in gebruik zijn Don’ts: - Boilertemperatuur lager dan 60 graden zetten - Buitenkraan zonder voorzorgsmaatregelen openen na een winterperiode 10 januari 2019

Wat is “legionella” en waar komt het voor? Een bacterie: 45-50 verschillende soorten, meest beruchte soort: Legionella Pneumophila De legionellabacteriën zitten in de grond, het oppervlaktewater en (in lage aantallen) ook in leidingwater In het leidingwerk is altijd een biofilm aanwezig, dit is een voedingsbodem voor de bacterie De bacterie gedijt het beste in lang stilstaand water in combinatie met watertemperaturen tussen de 20 en 55 graden en kan zich dan zeer snel vermenigvuldigen. Besmetting en de gevolgen van legionella-besmetting Pas als de bacterie zich heeft kunnen vermenigvuldigen tot een grote kolonie, kan besmetting optreden Een speciale vorm van longontsteking (Veteranenziekte) Een mildere variant: Legionellagriep (Pontiac fever) Lucas Onderwijs

Hoe wordt men besmet en hoe groot is de kans op besmetting ? Besmetting vindt plaats door inademing van waternevel: kleine druppeltjes (Ø 0,001 – 0,01 mm) besmet water Alleen gevaarlijk als: Inname via ademhaling plaatsvindt en zich op de longen hecht. Men te veel bacteriën binnenkrijgt Grotere kans op besmetting bij mensen met slecht afweersysteem (bejaarden en mensen waarvan het immuunsysteem is verzwakt) Mannen 2,5 x zo grote kans dan vrouwen Rokers en drinkers meer risico Besmetting van mens op mens is niet mogelijk Geen gevallen van huisdieren bekend die ziek zijn geworden Lucas Onderwijs

Hoe het gevaar op legionellabesmetting te verkleinen Zorgen dat water dat (mogelijk) wordt verneveld zich niet langdurig op een temperatuur tussen 20 en 55 °C bevindt; denk bij het beheer van de waterinstallatie aan de onderstaande punten: Voorkomen dat koud water leidingen langdurig “opgewarmd” HOT SPOT worden Boilers voldoende heet afstellen (boven 60 °C sterft bacterie snel af) Zorgen dat circulatieleidingen regelmatig voldoende heet worden Zorgen voor voldoende doorstroming in leidingen, “dode punten” in de installatie voorkomen / weghalen. Vernevelende tappunten (oa douches en brandslanghaspels) geven het grootste risico. NB : De vorming van bio film in het leidingnetwerk (een “visnetje” voor bacteriën) valt niet te voorkomen; er zijn dus altijd legionella-bacteriën aanwezig, dit behoeft voortdurende aandacht en onderhoud. Lucas Onderwijs

Wettelijke regeling Scholen (incl. kdv en speciaal onderwijs) zijn niet-prioritaire instellingen: - Een RI&E is verplicht volgens de ARBO-wet. - Een legionella risico-inventarisatie en – beheersplan wordt wettelijk niet verlangd. - Er geldt wel een zorgplicht. De term ‘zorgplicht’ wordt niet nader omschreven en de diverse instanties spreken elkaar tegen over hoe de zorgplicht moet worden ingevuld. Een school kan in de RI&E omschrijven dat het risico op besmetting klein is en er daarom geen inventarisatie wordt opgesteld. Toch wordt zo voldaan aan de ARBO-wet. Wat gebeurt er dan bij een besmetting en daaruit voortvloeiende calamiteiten ? In hoeverre wordt de school dan verantwoordelijk gesteld en wat zijn de consequenties ? Kan dan worden geoordeeld dat de school niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan? Een gedegen invulling van de zorgplicht is van groot belang . Lucas Onderwijs