Conflicthantering bij leerlingen Teaching students to be peacemakers Franky D`oosterlinck naar: Johnson&Johnson

Inhoud Hoofdstuk 1: Geweld op school reduceren Hoofdstuk 2: De school als een organisatie met een positieve kijk op conflicten Hoofdstuk 3: Een coöperatieve context creëren Hoofdstuk 4: Conflictstrategieën Hoofdstuk 5: Leerlingen leren onderhandelen

Inhoud Hoofdstuk 6: Boosheid constructief hanteren Hoofdstuk 7: Leerlingen leren mediëren Hoofdstuk 8: Het peermediatieprogramma implementeren Hoofdstuk 9: Ontwikkelingsconflicten hanteren Hoofdstuk 10: Conclusies

11 kenmerken van een organisatie met een positieve kijk op conflicten (H)erkent verschillende soorten conflicten Ziet conflict als een deel van de oplossing Moedigt conflicten aan Gelooft dat de manier waarop een conflict gehanteerd wordt, uitmaakt of het een constructief of een destructief resultaat kent Ziet veel waarde in conflicten Conflicten creëren opwinding, interesse, concentratie, beloften Het management moedigt conflicten aan en begeleidt ze Organiseert individuen in teams om conflicten te promoten Hanteert procedures om conflicten te hanteren Traint alle leden in procedures om co-oriëntatie en normatieve begeleiding te verzekeren De individuen trachten het probleem op te lossen bij conflicten

Wat is een conflict? Gevecht, strijd, meningsverschil, ruzie Een conflict bestaat wanneer incompatibele activiteiten samen voorkomen (definitie) incompatibele activiteit = activiteit die (de effectiviteit van) een tweede activiteit voorkomt of blokkeert; of ermee interfereert

Destructieve vs constructieve conflicten Niet de aanwezigheid van conflicten, maar de manier waarop ze gehanteerd worden, maakt uit of ze constructief of destructief zijn Conflicten zijn constructief in de mate waarin ze: - resulteren in een akkoord dat aan alle participanten toelaat hun doelen te bereiken - de relatie tussen de participanten versterken door hun sympathie, respect en vertrouwen voor elkaar te verhogen - het vermogen van de participanten om toekomstige conflicten constructief op te lossen, verhogen

De waarde van conflict Conflicten hebben alleen waarde wanneer ze constructief gehanteerd worden. Het gaat dus om de manier waarop met conflicten wordt omgegaan, en niet om het al of niet voorkomen van conflicten.

Conflicten constructief hanteren Om van de school een organisatie met een positieve kijk op conflicten te maken, moeten leerlingen getraind worden in hoe conflicten constructief te hanteren.

Hoofdstuk 5: Leerlingen leren onderhandelen

Inleiding Om leerlingen conflicten constructief te laten gaan hanteren, moeten ze leren onderhandelen. Onderhandeling is een proces waarin 2 personen, die gedeelde en tegengestelde belangen hebben en die tot een overeenkomst willen komen, trachten een regeling uit te werken. Er zijn 2 soorten onderhandelingen: Win-verlies-onderhandelingen Probleem-oplos-onderhandelingen

Win-verlies-onderhandelingen In win-verlies-onderhandelingen is het de bedoeling om tot een overeenkomst te komen die gunstiger is voor jezelf dan voor de andere onderhandelaar. (bv.een tweede-hands auto kopen) Je gaat voor het ‘winnen’ wanneer je doelen belangrijk zijn en de relatie met de andere persoon geen toekomst heeft. Op school, waar het om lange-termijn-relaties gaat, zijn win-verlies-onderhandelingen dus niet aangewezen.

Probleem-oplos-onderhandelingen Wanneer je in conflict bent met een persoon waarmee je in de toekomst nog zal moeten werken of interageren (bv.klasgenoten), geldt de kardinale regel: Beëindig onderhandelingen nooit met ‘winnen’. Je hanteert probleem-oplos-onderhandelingen wanneer je doelen heel belangrijk zijn en je een voortlopende samenwerkingsrelatie met de andere persoon hebt. In probleem-oplos-onderhandelingen is het de bedoeling om een overeenkomst te vinden die alle betrokkenen ten goede komt. Dit soort overeenkomsten wordt integratieve oplossingen genoemd.

De 6 basisstappen van probleem-oplos-onderhandelingen 1. Beschrijf wat je wil (jouw belangen). 2. Beschrijf je gevoelens. 3. Redenen voor posities uitwisselen. 4. Het perspectief van de ander begrijpen. 5. Opties vinden die alle betrokkenen ten goede komen. 6. Een ‘wijze’ overeenkomst bereiken.

Stap 1 Beschrijf wat je wil (jouw belangen). Valkuilen bij het definiëren van een conflict: Agressiviteit. Non-assertiviteit. Anderen laten weten wat je wil versus vragen van anderen dat ze handelen zoals je wil. Aandachtspunten: Definieer gezamenlijk het conflict als een wederzijds probleem. Definieer gezamenlijk het conflict als klein en specifiek Luisteren.

Stap 2 Beschrijf je gevoelens. Het uitdrukken en controleren van je gevoelens is een van van de moeilijkste, maar ook een van de belangrijkste aspecten in het oplossen van conflicten.

Stap 3 Redenen voor posities uitwisselen. De onderhandelaars moeten de redenen voor hun positie uitleggen door het volgende te doen: Coöperatieve intenties uiten. Eigen redenen presenteren, luisteren naar de redenen van de ander. Op belangen focussen, niet op posities. “Het hart van onderhandelen is tegemoet komen aan de doelen van de ander, terwijl je er voor zorgt dat aan je eigen doelen wordt tegemoet gekomen.” Differentiëren alvorens te integreren. De andere persoon ‘versterken’ (empowerment).

Stap 4 Het perspectief van de ander begrijpen. Er is niets zo belangrijk voor het constructief oplossen van conflicten dan te begrijpen hoe het conflict verschijnt vanuit het perspectief van de ander. Als je de ander wil beïnvloeden, is het nodig om de kracht van zijn/haar gezichtspunt empathisch te begrijpen en de emotionaliteit waarmee hij/zij erin gelooft in te voelen. Misverstanden komen vaak voort uit de aanname dat iedereen de dingen ziet vanuit hetzelfde perspectief als ons.

Stap 4 (vervolg) Je verzekert je ervan dat je de situatie accuraat ziet vanuit het perspectief van de ander door: verduidelijking of correctie te vragen (perceptiecontrole) jouw begrijpen van de belangen van de ander duidelijk te maken (vaak door parafraseren) de positie van de ander vanuit zijn/haar perspectief te presenteren (‘rollenspel’)

Stap 5 Opties vinden die alle betrokkenen ten goede komen. De vijfde stap is het identificeren van meerdere mogelijke overeenkomsten. Een zal zelden voldoen. Obstakels Creatieve oplossingen Gezamenlijke oplossingen

Stap 6 Een ‘wijze’ overeenkomst bereiken. Criteria voor een ‘wijze’ overeenkomst: De overeenkomst moet aan de noden van alle participanten tegemoet komen en als billijk gezien worden door alle betrokken. De overeenkomst is gebaseerd op principes die kunnen gejustifiëerd worden ahv enkele objectieve criteria. De overeenkomst en het proces om hiertoe te komen versterken het vermogen van de participanten om in de toekomst coöperatief samen te werken. De overeenkomst en het proces om hiertoe te komen versterken het vermogen van de participanten om toekomstige conflicten constructief op te lossen.