Maatschappijwetenschappen nieuwe stijl Docentendag NVLM – 29 januari 2016 Han Noordink / Yolande Vonhoff Coen Gelinck / Lars van der Bruggen

Wat ging vooraf 1998 Nieuwe tweede fase: maatschappijleer en maatschappijleer II 2007 Nieuwe naam: maatschappijwetenschappen 2007 en 2009 Rapporten van commissies Schnabel I en II 2010 Positief besluit OCW tot invoering 2011 Start op 14 pilotscholen

Stand van zaken Landelijk invoering nieuwe examenprogramma: schooljaar 2017-2018 in het 4e leerjaar havo en vwo Eerste landelijke examen havo in 2019 en vwo in 2020 Al vanaf 2011 werken 14 pilotscholen met het nieuwe examenprogramma Nascholingstraject bezig, regionale netwerken in oprichting 1 à 2 methodes in de maak Alle informatie is te vinden via: http://maatschappijwetenschappen.slo.nl

Uitgangspunten Concept-contextbenadering Basis vanuit sociologie en politicologie Differentiatie havo en vwo programma Meer wetenschap dan leer Meer theoretisch en meer empirisch

Overzicht hoofdconcepten en kernconcepten Sociologische kernconcepten Politicologische vorming socialisatie acculturatie identiteit cultuur politieke socialisatie ideologie verhouding sociale (on)gelijkheid macht/gezag conflict/samenwerking binding sociale cohesie sociale instituties groepsvorming cultuur politieke instituties representatie representativiteit verandering rationalisering individualisering institutionalisering democratisering staatsvorming globalisering

Concept - contextbenadering Doel: meer conceptueel leren denken; meer inzicht in plaats van reproductie. In de pilot is daarom veel aandacht voor hogere denkvaardigheden.

Taxonomie van Bloom Memoriseren – kennis ophalen uit geheugen Begrijpen – verhelderen, uitleggen, voorbeelden geven Toepassen – procedure uitvoeren of gebruiken in een situatie Analyseren – leggen van verbanden, vergelijken en interpreteren, concepten toepassen Evalueren – conclusies trekken, oordeel geven Creëren – samenvoegen of herschikken tot een nieuwe structuur of patroon

Concept - contextbenadering Concepten abstracte begrippen …uit de sociologie en politicologie te zien als analysegereedschap beperkt in aantal en overzichtelijk (houvast) toepasbaar op meerdere contexten worden in een bepaalde context aangeleerd voorkomen versnippering en overladenheid

Concept - contextbenadering Contexten maatschappelijke thema’s, problematieken, processen concreter dan concepten hierop kunnen concepten toegepast worden kunnen sterk variëren en groot zijn in aantal vormen het onderzoeksterrein zijn verschillend voor havo en vwo

Gekozen contexten voor havo en vwo domein hoofdconcept havo context vwo context B Vorming Samenlevingsvormen (CE) Zelf te bepalen (SE) (bijvoorbeeld: Religie) C Verhouding Maatschappelijke verschillen (CE) Machtsverhoudingen in de wereld D Binding Veiligheid Natievorming en de rol van de staat E Verandering (bijvoorbeeld: Media) De wording van de moderne westerse samenleving

Overzicht hoofdconcepten en kernconcepten Sociologische kernconcepten Politicologische vorming socialisatie acculturatie identiteit cultuur politieke socialisatie ideologie verhouding sociale (on)gelijkheid macht/gezag conflict/samenwerking binding sociale cohesie sociale instituties groepsvorming cultuur politieke instituties representatie representativiteit verandering rationalisering individualisering institutionalisering democratisering staatsvorming globalisering

Context Samenlevingsvormen SK PK PK SK H2 PK SK H2 H1

Overige domeinen Domein A Vaardigheden Informatievaardigheden Concept-contextbenadering Onderzoeksvaardigheden Voor vwo: sociaalwetenschappelijke paradigma's. Domein F Analyse sociale actualiteit Domein G Analyse politieke actualiteit

Verschil havo en vwo Andere contexten Vwo meer theoretisch, complex, internationaler Havo meer concreet, herkenbaar, dichtbij Vwo: twee domeinen actualiteit (politiek en sociaal), Havo doet één van de twee. Vwo: theorieën plaatsen a.d.h.v. paradigma’s

Gekozen contexten voor havo en vwo domein hoofdconcept havo context vwo context B Vorming Samenlevingsvormen (CE) Zelf te bepalen (SE) (bijvoorbeeld: Religie) C Verhouding Maatschappelijke verschillen (CE) Machtsverhoudingen in de wereld D Binding Veiligheid Natievorming en de rol van de staat E Verandering (bijvoorbeeld: Media) De wording van de moderne westerse samenleving

Vwo: paradigma’s Toevoeging bij concept-contextbenadering: de sociaalwetenschappelijke paradigma’s betreffende de hoofd- en kernconcepten onderscheiden en deze herkennen in visies op maatschappelijke verschijnselen en ontwikkelingen functionalisme-paradigma conflict-paradigma sociaalconstructivisme-paradigma rationele actor-paradigma

Evaluatie pilot (2014) -> advies Vakvernieuwing heeft geresulteerd in een goed haalbaar en een goed uitvoerbaar leerplan op de pilotscholen. De aansluiting van toetsing (CE èn SE) op het leerplan is nog voor verbetering vatbaar. Een nieuwe versie van de syllabi moet handvat bieden voor verbetering toetsing; Voor goede invoering is veel ondersteuning nodig (regionale netwerken, nascholingscursus, pilotdocenten houden hun functie).

Advies -> vervolg In 2015 zijn aangepaste syllabi verschenen: wat minder contextkennis en concepten worden meer ingebed (in theorieën bijvoorbeeld). In augustus zijn er nieuwe kernconceptenboekjes verschenen Binnenkort is digitale handreiking schoolexamen beschikbaar www.handreiking-se-maatschappijwetenschappen.slo.nl Meer (zicht krijgen op) toetsvragen waarbij een beroep gedaan wordt op de hogere denkvaardigheden van leerlingen. 2016-2017 nog twee nascholingsdagen, regionale netwerken in oprichting.

App om te oefenen http://pmw.slo.nl Website en app voor smartphone Concepten oefenen Concepten toepassen Feedback op de antwoorden Leerlingen hebben eigen account

Voorbeelden uit de praktijk Pilotscholen: Stanislascollege, Delft Yolande Vonhoff Ichthus Lyceum, Driehuis Lars van der Bruggen

Informatie Website www.maatschappijwetenschappen.slo.nl Coen Gelinck c.gelinck@slo.nl Han Noordink h.noordink@slo.nl