Witloof-barometer Hoe kleine veranderingen ter verbetering van de economisch en financiële gezondheid van je bedrijf analyseren?

Wat is het project “Witloofbarometer”? Onderzoek en voorlichting Sector Overheid “Meer kennis over financieel-economisch beheer  beter beheer” Projectmiddelen ter beschikking Rendabiliteit staat onder druk Onderzoek en voorlichting De rendabiliteit van de witloofteelt staat onder druk. Het belang van goede managementbeslissingen is groot. Deze managementbeslissingen kunnen ondersteund worden door de financieel- en economische boekhouding. Echter in de praktijk worden deze niet voldoende benut. Daarom voorziet de Vlaamse overheid in middelen om met onderzoek en voorlichting de kennis omtrent financieel en economische beheer van de landbouwbedrijven te verhogen. In dat kader voert een consortium van NPW, INAGRO,BOERENBOND en ILVO het project witloofbarometer uit. Project “Witloofbarometer”

Hoe tracht “Witloofbarometer” kennis te verhogen? Creëren van voorlichtingsmateriaal Gebruik ervan in demonstratie- en voorlichtingsactiviteiten Systeem om dit ook na het project te kunnen blijven doen ENDIFE Presentaties/lespakket Handleidingen/fiches In het witloofbarometerproject wordt dus voorlichtingsmateriaal onder de vorm van een brochure, rekenhulpmiddelen en presentaties ontwikkeld. Deze informatiebronnen worden verder ook actief gebruikt in demosessies en workshops. De bedoeling is dat na het project de hulpmiddelen ook gebruikt blijven worden ter ondersteuning van het management op witloofbedrijven ENDIFE op website Lespakket voor NPW, Inagro, BB

Overzicht Endife hulpmiddelen? Evaluatie verbeteropties Totaal bedrijfsbudget Partieel Budget Korte termijn 1 Teeltseizoen Remedie? ENDIFE 3.0 Het totaalpakket aan rekenhulpmiddelen moet toelaten om zowel een diagnose van het een eventueel financieel of economisch gezondheidsprobleem te stellen (ENDIFE 1.0) en vervolgens met een van de twee andere pakketten te kijken naar modelijke remedies. Voor remedies op relatief korte termijn ( 1 teeltseizoen of boekjaar) kan ENDIFE 2.0 gebruikt worden Voor remedies waarbij investeringen komen kijken kan ENDIFE 3.0 gebruikt worden. 8 indicatoren Financieel-Economische gezondheid Lange termijn Strategisch aanpak: Investeringsanalyse Meerdere jaren Diagnose Behandeling

Wat is ENDIFE 2.0? Eenvoudig inschatten van effect op financieel-economische gezondheid bedrijf van operationele en tactische wijzigingen Excel-gebaseerde rekentool Op basis van eenvoudig budgetteren Bedrijfsbudget voor tactische (“grotere” wijzigingen) Partieel budget: kleine aanpassingen aan huidig bedrijfsplan ENDIFE 2.0 is een rekenblad in Excel waarmee ingrepen andere dan langetermijninvesteringen kunnen geëvalueerd worden. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een eenvoudige simulatietechniek namelijk: budgetteren. Voor beperkte wijzigingen in het bedrijfsplan maken we gebruik van een partieel budget Voor grotere wijzigingen van tactische aard maken we een totaal bedrijfsbudget op.

Budgetteren Wat is budgetteren? : Maken van toekomstige projecties van fysieke input en output stromen en daaraan gekoppelde inkomsten, uitgaven en kosten. Projectie van winstgevendheid bedrijf Het maken van een budget is komt neer op het in kaart brengen van het productieproces van je bedrijf en de daarbij horende fysieke input en output stromen. En de structuur van productiefactoren arbeid, kapitaal en grond die er beschikbaar zijn voor de productie. Vanuit het overzicht van fysieke input en output stromen en de beschikbare productiefactoren kan dan een budget worden opgesteld waarin toekomstige kosten en omzet worden geprojecteerd.

Budgetteren Waarom?: (Dure) Trial & error in bedrijfsmanagement vermijden Alternatieve keuzes tegen mekaar afwegen Controlefunctie in bedrijfsmanagement: effectieve inkomsten, uitgaven en kosten vergelijken met gebudgetteerde Het nu van budgetteren zit in het feit dat je op voorhand een kritische inschatting gaat maken van een maatregel of ingreep en dat je niet via trial and error er achter moet komen of het goede of een slechte beslissing was. Budgetteren kan dus helpen om verschillende keuzes tegen elkaar af te wegen en helpen in het maken van de juiste keuze. Daarnaast kan een gedetailleerd budget ook een controlerende functie in het management ondersteunen omdat de effectieve gemaakt kosten/uitgaven en opbrengsten en omzet kunnen vergeleken worden met de gebudgetteerde. Zo kan je ook achterhalen waar er in de bedrijfsvoering kan bijgestuurd worden.

Budgetteren Hoe?: Starten met de lijst van beschikbare productiefactoren: arbeid, kapitaal, grond Opzoeken van technische gegevens : vb. kg opbrengst, N-behoefte, brandstofverbruik,… Opzoeken van prijzen: witloof, zaaigoed, kunstmest,… Ervaring: Welke opbrengst kon je in verleden realiseren Inschatten prijzen?: navragen en verschillende scenario’s bekijken Kwaliteit van budget sterk afhankelijk van inputgegevens!!! Budgetteren begint bij het opstellen van de lijst van beschikbare productiefactoren: arbeid, kapitaal, grond. Die bepalen immers op welke schaal de productie uitgevoerd kan worden. Vervolgens komt het erop aan om voor de verschillende bedrijfsactiviteiten technische gegevens te verzamelen waaruit de fysieke flows van input en output kunnen worden afgeleid. Denk daarbij aan zaaigoed behoefte per hectare, kunstmest per hectare, gewasbescherming, opbrengst witloof per hectare, Arbeidsbehoefte per hectare witloof enz. Vervolgens moet je opzoek naar de bijhorende prijzen die aan de inputs en outputs kunnen gekoppeld worden. Je moet op zoek gaan en kritisch kijken naar de bronnen van de informatie. Bv. Is de informatie over de opbrengst van een witloofras van een commerciëel adviseur realistische voor jouw bedrijfsituatie met misschien een andere grondsoort,… Uiteraard is het hanteren van realistische prijzen ook nodig om niet een te rooskleurig budget op te stellen. Zeker voor prijzen of andere technische parameters waarop veel variatie of onzekerheid zit is het nuttig het budget zowel met een worst case, average case en best case scenario door te rekenen. Dit verschaft inzicht in hoe gevoelig je resultaat is aan schommelingen in die gegevens. Het is enorm belangrijk dat de nauwkeurigheid van je budget sterk afhangt van de kwaliteit van de gegevens die je in het budget opneemt. Rubbish in = Rubbisch out

Budgetteren Kwaliteit budget afhankelijk van inputgegevens!!! Goede input is absoluut noodzakelijk! Waar en hoe goede info te vinden: Eigen ervaring & historische boekhouding: voor specifieke kostprijs van teelt en opbrengstvoorspelling Collega telers Rassenavonden Vakpers Leveranciers Budgetteren begint bij het opstellen van de lijst van beschikbare productiefactoren: arbeid, kapitaal, grond. Die bepalen immers op welke schaal de productie uitgevoerd kan worden. Vervolgens komt het erop aan om voor de verschillende bedrijfsactiviteiten technische gegevens te verzamelen waaruit de fysieke flows van input en output kunnen worden afgeleid. Denk daarbij aan zaaigoed behoefte per hectare, kunstmest per hectare, gewasbescherming, opbrengst witloof per hectare, Arbeidsbehoefte per hectare witloof enz. Vervolgens moet je opzoek naar de bijhorende prijzen die aan de inputs en outputs kunnen gekoppeld worden. Je moet op zoek gaan en kritisch kijken naar de bronnen van de informatie. Bv. Is de informatie over de opbrengst van een witloofras van een commerciëel adviseur realistische voor jouw bedrijfsituatie met misschien een andere grondsoort,… Uiteraard is het hanteren van realistische prijzen ook nodig om niet een te rooskleurig budget op te stellen. Zeker voor prijzen of andere technische parameters waarop veel variatie of onzekerheid zit is het nuttig het budget zowel met een worst case, average case en best case scenario door te rekenen. Dit verschaft inzicht in hoe gevoelig je resultaat is aan schommelingen in die gegevens. Het is enorm belangrijk dat de nauwkeurigheid van je budget sterk afhangt van de kwaliteit van de gegevens die je in het budget opneemt. Rubbish in = Rubbisch out Onzekerheid over parameter?  gevoeligheidsanalyse (worst-average-best cases doorrekenen)

Budgetteren ≠ Optimaliseren eigenhandig projecties maken over rendabiliteit van onderneming Afwegen van verschillende budgetten tegen elkaar Gekozen budget is niet noodzakelijk het optimale (best mogelijke) Optimaliseren: Productieproces beschrijven met wiskundige vergelijkingen en optimale (= best mogelijke) keuze maken over input gebruik en output productie Budgetteren is niet hetzelfde als optimaliseren. Bij optimaliseren ga je op zoek naar het beste keuze tussen verschillende alternatieven. Optimalisatie bepaalt de beste keuze die een gesteld doel het beste invult bijvoorbeeld het zoeken naar de juiste hoeveelheid inputs zodat de winst maximaal is. Bij budgetteren projecteer je niet automatische de meest optimale keuze, maar vergelijk je budgetten onderling. Het vinden van het meest optimale budget, vereist een grondige mathematische beschrijving van het productieproces en het toepassen van optimalisatiealgoritmes om de meest optimale keuze te vinden.

Budgetteren 5 verschillende soorten budgetten: Totaal bedrijfsbudget of bedrijfsplanning Teeltbudget of bedrijfstakbudget (bv. Voor gemengde bedrijven) Partieel budget Kasplanning (Gezinsbudget) Endife 2.0 Endife 2.0 Budgetteren kan je met verschillende klemtonen of doelen opstellen. Er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen 5 verschillende types budgetten: Een budget voor een teelt of een bedrijfstak. Dit beschrijft specifiek voor een teelt welke variabele inputs en hoeveel van de productiefactoren er nodig zijn en welk omzet er kan gegenereerd worden met een activiteit. Een bedrijfsbudget kan dan gezien worden als een bundeling van verschillende bedrijfstakbudgetten. Een partieel budget is een specifieke techniek om het netto effect van kleine wijzigingen in de bedrijfsvoering te analyseren. Een kasplanning is meer gericht op het financiële aspect van het bedrijf, hierin wordt de timing van cash in- en outflows opgelijst en kan geëvalueerd worden of er liquiditeitsspanningen kunnen optreden. Aansluitende bij de kasplanning kan het voor een familiaal landbouwbedrijf ook belangrijk zijn om een “ kasplanning” voor het gezin, een gezinsbudget, op te stellen om te kijken of dit past met de kasplanning van het bedrijf. Met de rekenbladen in ENDIFE 2.0 kan de gebruiker een Bedrijfsbudget en een Partieel Budget opstellen.

Partieel Budgetteren Voor beperkte of kleine wijzigingen die slechts enkele posten in de bedrijfsboekhouding veranderen Beperkte invloed in tijd: 1 productieseizoen Analyse van effect van een keuze tov de referentie (huidige) situatie Bepalen van verschil tussen Positieve en Negatieve effecten van de verandering. Een partieel budget is dus geschikt om een kleine wijziging in de bedrijfsvoering voor de duur van een teelt seizoen te analyseren. Zoals partieel laat uitschijnen wordt er enkel gefocust op het beperkte aantal zaken die veranderen in het bedrijfsbudget ten gevolge van een verandering. Van zodra een verandering het bedrijfsbudget zeer ingrijpend veranderd moet een nieuw bedrijfsbudget opgesteld worden. Bij een partieel budget worden telkens twee situaties met elkaar vergeleken. Je start met de huidige bedrijfsvoering als referentiesituatie en je kijkt vervolgens naar de wat er verandert door de ingreep. De ingreep zal zowel positieve als negatieve effecten met zich meebrengen. Een partieel budget laat toe om de positieve en negatieve effecten systematisch op te lijsten en tegen elkaar af te wegen.

Partieel Budgetteren P N Positieve effecten Negatieve Effecten Extra inkomsten & omzet door verandering Gederfde opbrengst & omzet door verandering Reductie van huidige kosten Extra kosten door verandering P N P> N: De verandering in bedrijfsvoering is positief, dus een verbetering P<N: De verandering in bedrijfsvoering is negatief dus geen goede optie Grootte van effect afwegen tegen onzekerheid van inputgegevens en relevantie van het effect!!! Die systematische aanpak bestaat uit het zoeken naar mogelijks twee categorieën van positieve en twee categorieën van negatieve effecten. De positieve effecten van een ingreep in de bedrijfsvoering bestaan uit: Extra inkomsten of omzet door de ingreep ten opzichte van de referentiesituatie Reductie van de huidige kosten ten gevolge van de ingreep De negatieve effecten van een ingreep bestaan uit: Opbrengst of omzet uit de huidige situatie die je niet meer gaat realiseren ten gevolge van de maatregel Extra of andere kosten die door het doorvoeren van de ingreep gaat maken. Vervolgens kan je de waarde van de ingreep evalueren door de som van de positieve te verminderen met de som van de negatieve effecten. Het is duidelijk dat een ingreep met een negatieve waarde tov van de referentie geen goede optie is. Een ingreep met een positieve waarde kan dat wel zijn. Enkel het teken (positief of negatief) bekijken zegt natuurlijk vrij weinig over de relevantie van de maatregel. Een positieve quasi nuloperatie kan ook weinig zinvol zijn om door te voeren en mogelijks risicovol als er enige onzekerheden gemoeid zijn bij het inschatten van de positieve en negatieve effecten. Waarde van de ingreep= P-N

Partieel Budgetteren Aandachtspunten: Vergeet niets over het hoofd te zien bij het invullen van de 4 componenten Zoals voor elke budget: kwaliteit van resultaat afhankelijk van kwaliteit inputgegevens! Nadeel: Telkens maar een keuzealternatief afwegen tegen de huidig referentiesituatie Het is belangrijk bij het partieel budgetteren dat je uiteraard niets over het hoofd ziet bij het invullen van de vier categorieën en het bepalen van de waarde van een ingreep. Daarnaast is het ook zo dat een ingreep niet noodzakelijk een effect in al de vier componenten teweeg brengt. Niet altijd zal je in zowel Extra omzet, Gereduceerde kosten, Gederfde opbrengsten, extra kosten iets kunnen invullen. Net zoals voor elke budget moet je bij partieel budgetteren ook waken over de kwaliteit van de input gegevens. Dit bepaald hier ook de nauwkeurigheid van de inschatting van de maatregel.

Endife 2.0: Een voorbeeld Diagnose voorbeeld hydrocultuur bedrijf voor het jaar 2010 Belangrijk bij het voorbeeld is om te vermelden dat dit een voorbeeld is, en dat telers dus niet de cijfers uit het voorbeeld kunnen gebruiken. Als makers geven we geen enkele garantie over de juistheid van de gebruikte cijfers, over het feit of ze up-to-date zijn, en over het feit of ze relevant zijn voor elk soort bedrijf. Daarnaast verdient het aanbeveling om – indien mogelijk – het voorbeeld niet op de slides uit te leggen, maar meteen met ENDIFE 2.0. Op de volgende slides staat evenwel stap voor stap uitgelegd hoe het werkt.

Endife 2.0: Een voorbeeld Diagnose voorbeeld hydrocultuur bedrijf voor het jaar 2010 Het rendement van totaal vermogen is het eerste aandachtspunt voor dit bedrijf

Endife 2.0: Een voorbeeld Diagnose voorbeeld hydrocultuur bedrijf voor het jaar 2010 De hulpindicatoren duiden op een te lage activa-omzet ratio: te weinig omzet voor de (te) dure activa

Verbeteropties analyseren met partiële budgettering! Endife 2.0: Een voorbeeld Voorbeeld hydrocultuur bedrijf voor het jaar 2010: Het bedrijf moeten trachten om meer omzet te genereren met de activa in omloop. Mogelijke verbeteropties: Extra grond pachten om meer witloofwortels te kunnen forceren Extra witloofwortels aankopen om te kunnen forceren Verbeteropties analyseren met partiële budgettering!

Endife 2.0: Een voorbeeld Verbeteroptie 1: Extra grond pachten om meer witloofwortels te kunnen forceren Positieve effecten: Extra omzet uit eigen geteelde witloofwortels op de gepachte grond Negatieve effecten: Extra teeltkosten voor de witloofwortels op de gepachte grond Extra pachtkosten Extra forcerie- en afzetkosten

Partieel Budgetteren: verbeteroptie 1 Positieve effecten Negatieve Effecten Extra inkomsten : Gederfde opbrengsten: Gereduceerde kosten: Extra kosten: P N Omzet van witloof uit eigen geteelde wortels: 22 ton witloof per ha aan 0,80 €/kg witloof € 17,600.00 Extra kosten (teelt, pacht en forcerie) 1 ha witloofwortels: € 4,217.00 Waarde van de ingreep= P-N = € 13,383

Endife 2.0: Een voorbeeld Verbeteroptie 2: Extra wortels aankopen om te forceren Positieve effecten: Extra omzet uit extra geforceerde witloofwortels Negatieve effecten: Aanschafkosten voor de extra witloofwortels Extra forcerie- en afzetkosten

Partieel Budgetteren: verbeteroptie 1 Positieve effecten Negatieve Effecten Extra inkomsten : Gederfde opbrengsten: Gereduceerde kosten: Extra kosten: P N Omzet van witloof uit de aangekochte wortels: 220 000 wortels met witloofopbrengst van 21,9 ton aan 0,80 €/kg € 17,520 Extra kosten (aanschaf, forcerie, afzet) witloofwortels: 220 000 wortels aan 0,04 €/wortel € 8,800 Waarde van de ingreep= P-N = € 8,720

Partieel Budgetteren: verbeteroptie 1 Beide verbeteropties hebben een positief effect op het bedrijf Verbeteroptie 1: extra grond pachten: € 13, 383 Verbeteroptie 2: extra wortels aankopen: € 8,720 Verbeteroptie 1 is echter de betere: € 4, 663 extra tov. optie 1

Effect van verbeteroptie 1 op barometers? Opstellen van een nieuw bedrijfsbudget met de veranderingen ten gevolge van extra gepachte grond en extra teelt van wortels Verhogen van de totale jaarlijkse productie van witloof in het bedrijfsbudget Toevoegen van de extra omzet en extra kosten uit het partieel budget Aanpassen van de overige variabele kosten met de regel van drie

Effect van verbeteroptie 1 op barometers?

Effect van verbeteroptie 1 op barometers? Activa omzet ratio toont een lichte verbetering ten gevolge van de maatregel Zwarte pijl: startsituatie Blauwe pijl: situatie na de maatregel

Effect van verbeteroptie 1 op barometers? Rendement van totaal vermogen verbetert ten gevolge van de maatregel. Rendement van het eigen vermogen stijgt sterker! Zwarte pijl: startsituatie Blauwe pijl: situatie na de maatregel

ENDIFE Erwin Wauters (erwin.wauters@ilvo.vlaanderen.be); Dries Loncke (dries.loncke@ilvo.vlaanderen.be); Jef Van Meensel (jef.vanmeensel@ilvo.vlaanderen.be); Frederik Leen (Frederik.Leen@ilvo.vlaanderen.be) ENDIFE2.0 is beschikbaar op www.ilvo.vlaanderen.be/witloofbarometer , inclusief handleiding en brochure.