Hoofdstuk 5: Eigenheden en eigen accenten van elk evangelie

4. Het Evangelie volgens Johannes

Tetramorf (± 1220 Catalonië)

Joh: Auteur, bestemmelingen, plaats, datum Kenner van Grieks, Hebreeuws en Aramees (vertalingen) Bekend met Palestijnse topografie Vertrouwd met joodse gebruiken en feesten (verklaringen) en met de joodse traditie die in Jezus haar volle betekenis vindt Grote afstand t.o.v. officiële jodendom (‘de Joden’) Johanneïsche school die ook 1-3 Johannes voortbracht Bestemmelingen Kenden geen Aramees en Hebreeuws (vertalingen) Op gespannen voet met het officiële jodendom Joden- en heidenchristenen Plaats: Efeze? Syrië? Egypte? Datum: rond 95 à 100

Joh: Eigenheden narratief kader Proloog Jezus’ uur: het uur van zijn dood, verheerlijking en terugkeer naar de Vader De cesuur tussen Joh 12 en Joh 13 Joh 1-12: het ‘Boek van de Tekenen’ “Jezus’ uur is nog niet gekomen” Openbaar optreden: tekenen, redevoeringen, geloof en ongeloof Joh 13-20(21): het ‘Boek van de Verheerlijking’ “Jezus’ uur is gekomen” Laatste avondmaal met redes tot ‘de zijnen’, passie, verrijzenisverhalen

Joh: Eigenheden verhaalstijl Poëtisch: parallellismen en herhalingen Grote teksteenheden waarbij verhaal en rede met elkaar verweven zijn Filmische scènes Ontmoetingen met individuen Scherpe controversen met ‘de joden’ Plechtige, zelfbewuste Jezus ‘Amèn, amèn’ ‘de Zoon en de Vader’ ‘Ik ben’

Joh: Jezus’ tekenen getuigen van zijn goddelijk zoonschap Jezus’ tekenen wijzen naar Jezus’ identiteit: Hij is de Zoon van God → uitnodiging om tot geloof te komen → Jezus is kritisch voor wie de teken-functie van zijn wondere daden mist

Joh: geloven is de weg tot (eeuwig) leven Geloven (altijd een werkwoord in Joh!) = voor waar aannemen dat Jezus de Zoon van God is in wie God zich te kennen geeft = in Jezus vertrouwen stellen en zich aan Hem overgeven = dé weg ten leven en ten heil, nl. (nu reeds) uit de dood naar het leven overgegaan, geen honger meer, geen dorst meer, niet meer dwalen in het donker, …

Johannes’ portret van Jezus Jezus is de Zoon van God Jezus’ relatie tot God is een liefdesrelatie die wordt gekenmerkt door de hoogst denkbare wederkerigheid, eenheid en nabijheid ‘Wie Mij ziet, ziet de Vader’ (12,45; 14,9) ‘het Woord was God’ (1,1); ‘Mijn Heer en mijn God’ (20,28)

Leren lezen in de evangeliën Hoofdstuk 6: Leren lezen in de evangeliën aan de hand van Joh 13,1-20

De tekst Welke vertaling heb ik in handen? Doeltaalgericht of concordant? Welke confessionele achtergrond hebben de vertalers? Vergelijk eens twee vertalingen met mekaar www.debijbel.nl

Geen lezen om van te leven zonder lezen om te weten wat er staat

1. Lezen om te ontdekken wat er staat A. Welke evangelie → eigenheden in deze perikoop? B. Ruime context: plaats van de perikoop in het narratieve kader van het evangelie C. Onmiddellijke context: wat gaat onmiddellijk vooraf, wat volgt?

1. Lezen om te ontdekken wat er staat D. Achtergrondinformatie gewenst? * voetnoten in je Bijbeluitgave * Bijbelcommentaar, theologisch woordenboek (bib) * online (wees kritisch over je bron!) vb. www.debijbel.nl E. Dwarsverwijzingen naar Schrifpassages * bron van Schriftcitaat of –allusie? * parallelle/gelijkluidende passages in zelfde evangelie? * parallelle/gelijkluidende passages in andere Bijbelboeken?

1. Lezen om te ontdekken wat er staat Wie? * Wie zijn de handelende personen? * Over wie wordt gesproken? Waar? Wanneer? Wat? * Wat wordt er verhaald? Wat wordt meegedeeld? * Wat gebeurt er? Wat speelt er zich af? * Hoe evolueert de beginsituatie naar de eindsituatie? * Welke thema’s worden uitgewerkt?

2. Eerste aanzetten tot lezen om van te leven: vragen aan de tekst Hoe portretteert het Johannesevangelie Jezus in deze perikoop? Hoe kunnen we Simon Petrus’ protest interpreteren? Welke betekenis geven de evangelist en de Johanneïsche Jezus aan de voetwassing? Wat betekent het dat Jezus ook de voeten van Judas Iskariot, zijn verrader wast? …

2. Lezen om van te leven Hou bij je zoektocht naar antwoorden steeds de sleutelbegrippen ‘verrijzenis’, ‘Kerk’, ‘de Schriften’ en ‘Jezus van Nazaret’ voor ogen Zoek het antwoord in eerste instantie en vooral in de Schrifttekst zelf (nl. het betreffende evangelie, de andere evangeliën, het Nieuwe Testament, de hele Bijbel) Ga te rade bij Bijbelcommentatoren, medelezers, …

Hulpmiddelen bij het lezen van de evangeliën 1. Lezen, lezen, lezen en ook eens beluisteren 2. Theologische/exegetische woordenboeken 3. Bijbelconcordanties 4. Bijbelcommentaren 5. Bijbeltijdschriften 6. Permanente vorming

Permanente vorming Op 30 juni 2018: Bijbelevent te Zevenkerken “Liefde in de Bijbel” www.bijbelhuiszevenkerken.be Van 2 tot 4 juli 2018: Theologische Studiedagen te Brugge “Levend water: Inspiratie putten uit het evangelie en de brieven van Johannes” https://www.kerknet.be/sites/default/files/201807%20julisessie.pdf Op 21 en 22 augustus 2018: Didache-leergangen te Leuven “Het Lucasevangelie” https://www.vlaamsebijbelstichting.be/

Tot slot Stop de verkleutering van de Bijbelcatechese! Halt aan een moraliserende benadering van de Schrift! Gedaan met het zoete gezweem over de lieve Heer en zijn mooie verhalen!

Het dikke boek met mooie verhalen vertelt over Jezus en God onze Heer. De woorden zijn zacht. Ze doen ons hart stralen. Ze leren ons goed te zijn, altijd weer. Dag lieve Heer, je mag het wel weten ik vind die verhalen van jou heel erg fijn. Ik wil ze onthouden en nooit vergeten. Ze helpen me lief en eerlijk te zijn.

Het dikke boek met mooie verhalen vertelt over Jezus en God onze Heer. De woorden zijn zacht. Ze doen ons hart stralen. Ze leren ons goed te zijn, altijd weer. Dag lieve Heer, je mag het wel weten ik vind die verhalen van jou heel erg fijn. Ik wil ze onthouden en nooit vergeten. Ze helpen me lief en eerlijk te zijn.

ZJ 720: Door de wereld gaat een woord en het drijft de mensen voort: ’Breek uw tent op, ga op reis naar het land dat Ik u wijs.’ Here God, wij zijn vervreemden door te luist’ren naar uw stem. Breng ons saam’ met uw ontheemden naar het nieuw Jeruzalem.

Goeie moed met de verwerking van de leerstof!