Schoolwide Positive Behavior Support (PBS) University of Oregon Namen trainers Logo werkplek coach Naam school Datum ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Welkom! ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

We reizen verder……. ® Kenniscentrum Schoolwide PBS juli 2011versie 1.0

Programma 8:30 – 15:30 Middag Ochtend Registratie gedragsincidenten Consequenties op ongewenst gedrag Ochtend Successen en krachten Feedback geven Schoolbreed systeem van bekrachtigen Actief toezicht houden Lunch ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Verwachtingen Wat verwachten wij van elkaar? - ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Het SWPBS kader (1): de piramide Lessen in goed gedrag zijn voor iedereen, schoolbreed

Het SWPBS kader (2): vormgeven aan vijf pijlers 1. Schoolbreed werken vanuit gedeelde waarden 2. 5. Samenwerken met Ouders en met de Zorg Preventie zoveel mogelijk problemen voorkomen 3. 4. Helder zijn in wat je wilt zien en horen, dit actief aanleren en positief bekrachtigen Besluitvorming over gedrag op basis van Data

De bouwstenen van PBS Formuleer heldere verwachtingen (weet wat je wilt zien en horen). Leer deze verwachtingen aan (gebruik voorbeelden). Bekrachtig de verwachtingen. Minimaliseer de aandacht voor ongewenst gedrag (maak van een mug geen olifant). Formuleer heldere consequenties voor onacceptabel gedrag.

Successen! ……………. ………….. …………

Positieve bekrachtiging Teken een varken… ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Bekrachtigen: Positieve Feedback Relevant, oprecht en specifiek Kort en duidelijk Direct na het gewenste gedrag Onvoorwaardelijk Niet alleen voor leerlingen, ook voor collega’s, en voor ouders ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Kernelement: 4:1 . ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

De Aandachts-emmer ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Het plan voor een positieve schoolcultuur Welke onderdelen van het plan spreken je aan? Welke onderdelen zou je op school willen invoeren? Opdracht: Plak max. 5 stickers PBS-team werkt dit verder uit… ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Bekrachtig verwachtingen systematisch Beloningssystemen schoolbreed In de klas ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Positieve bekrachtiging Welke inzichten heeft het artikel opgeleverd? Positive reinforcement is the ‘magic’ that leads to healthier, happier lives (Plaud, 2001)

Onderzoek Complimenten over proces /inspanning (wat doet iemand) werken krachtiger dan complimenten over eigenschappen (Dweck, 2002) Kinderen leren meer als er veel positieve aandacht is voor gewenst gedrag (Crone, 2008) verhouding 4:1! De opleider deelt hier aan iedereen vier stickers uit. De bedoeling is dat iedereen zijn stickers aan het einde van de dag kwijt is en hier een concreet, specifiek compliment aan heeft verbonden.

Positieve feedback Negatieve feedback

De kracht van tastbare beloningen Een extrinsieke beloning (bijvoorbeeld een token) heeft een krachtig effect als deze: Wordt gegeven voor gedrag in de leerfase: erken dus pogingen en het nemen van risico! Wordt gegeven voor gedrag dat voor de leerling weinig interessant is of wat weinig wordt gedaan. Onvoorspelbaar is ‘You never know when you get a surprise’ ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

De kracht van tastbare beloningen (2) Varieer met de beloning: houd het interessant! (McSweeney et. Al, 2001) Zorg voor bekrachtigers van dezelfde grootte (Perone 2003) Indien een bekrachtiger niet effectief lijkt: check hoe er tegenaan wordt gekeken (Hayes et al, 2010) ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Essentiële componenten van een systeem voor bekrachtiging ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Essentiële componenten van een beloningssysteem Wie zijn er betrokken en deelt de kaartjes uit? (leraren, andere medewerkers etc.) Hoe worden de kaartjes vormgegeven (ontwerp)? Zie de voorbeelden van complimentenkaartjes in hoofdstuk 7 van ‘Goed gedrag kun je leren’. Hoe en wanneer worden de kaartjes (of punten, stickers) uitgedeeld? Waar en wanneer kunnen de kaartjes ingeleverd worden? Wat kan de leerling terugkrijgen voor de kaartjes? Waar en wanneer worden de beloningen (in ruil voor de kaartjes) uitgedeeld? Klassikaal of individueel sparen? Wanneer wordt het systeem geëvalueerd? PBS-team werkt het geheel uit tot één systeem van belonen voor de school ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Naam leerling:   Klas: Paraaf: 

Systemen voor bekrachtiging: Gewenst gedrag systematisch bekrachtigen ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, juli 2011 versie 1.0

Toezicht houden op … (naam school) Filmfragment Kijkwijzer ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Opdracht: Checklist toezicht houden In tweetallen: Invullen checklist toezicht houden Doel: in kaart brengen systeem van toezicht houden bij ons op school NB: PBS-team verzamelt en verwerkt deze gegevens. Via het PBS-team worden de resultaten teruggekoppeld naar het team. ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Actief toezicht houden werkt het best bij: Grote ruimtes Met veel leerlingen Met weinig toezichthouders Bij ongestructureerde activiteiten NB: alleen aanwezigheid van volwassen toezichthouders is onvoldoende en niet doelmatig ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Carrouselopdracht: actief toezicht houden op het plein In groepjes van 4 of 6 4 onderdelen doorlopen Bij het signaal wisselen Wisselen na 15 minuten 1 groepslid bewaakt de tijd en heeft de leiding Werk snel, effectief en doelmatig: Veel plezier! ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Elementen van actief toezicht houden Zie pag. 81 van ‘Goed gedrag kun je leren’. ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Elementen van actief toezicht houden Bewegen Rondkijken Positief contact Positieve bekrachtiging Educatieve correcties Direct en consistent laten voelen van de consequenties Op team gericht, op basis van feiten besluiten nemen en optreden ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Actief toezicht houden; Rondkijken en luisteren Kijk constant om je heen Let goed op het gedrag van de leerlingen Kijk naar het grotere geheel; niet naar één leerling of naar één activiteit Welke signalen hangen samen met probleemgedrag; houdt deze goed in de gaten! Luister ook naar gedrag (kijk naar de ene kant en luister naar de andere kant) Kijk naar zoveel mogelijk richtingen Kijk vaker naar delen van het plein waar zich makkelijk problemen voordoen Herken situaties die vooraf gaan aan probleemgedrag ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Actief toezicht houden; Bewegen Toezichthouder is beter zichtbaar Toezichthouder bevindt zich dichter bij de leerlingen Meer gelegenheid voor contact Meer gelegenheid voor positieve bekrachtiging Ongewenst gedrag wordt eerder waargenomen Aandachtspunten: Constant rondlopen Willekeurige en onvoorspelbare route Route langs alle delen van de ruimte, leerlingen en activiteiten ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Actief toezicht houden; Positief contact en bekrachtigen Vriendelijke, behulpzame en open houding Persoonlijke benadering Proactief Positieve bekrachtiging: Direct volgen op het gedrag Consequente strategieën (beloning en correctie) Verhouding 4:1 ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Besluitvorming over gedrag op basis van data ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Het gedragsincidentenbriefje ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Wanneer vul je een briefje in? In je groep: ook onderbouw! Pleinincidenten: wie? Algemene ruimtes: wie? Verwijderingsincidenten: wie? Gymincidenten: wie? Inleveren briefjes: wanneer, waar? ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Consequenties op ongewenst gedrag ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Kenmerken van effectieve consequenties op gedrag De consequenties: zijn passend bij de leeftijd van de leerling zijn ‘mild’ en volgen direct op het ongewenste gedrag worden contingent (consequent) toegepast door het hele schoolteam mogen geen straf vormen voor de leraar of voor andere leerlingen worden zo geformuleerd dat de leerling precies weet wat er van hem wordt verwacht (eenvoudige, concrete taal) bieden de leerling (idealiter) oefenmogelijkheden in gewenst gedrag Als de consequentie is toegepast geldt de regel: ‘over = over’! ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Consequenties op gedrag Groepsdiscussie in groepen van 4: Maak een menu van consequenties bij ongewenst gedrag Maak een top 5 van ongewenst gedrag in de school ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Reactieprocedure Stap 1: Vraag naar/ herinner de leerling aan de gedragsverwachting. ‘Wesley, wat is ook alweer de regel over praten op de gang? Precies, de regel op de gang is dat we zacht praten. Praat nu op een zachte toon, alsjeblieft.’ Stap 2: Benoem het ongewenste gedrag en geef de leerling een keuze. ‘Wesley, je schreeuwt. Blijf in de pauze binnen of praat nu op zachte toon. Wat is je keuze? Ik weet dat je slim kunt kiezen’. Stap 3: Benoem de consequentie. “Oké, dan blijf je in de pauze binnen”. Stap 4: Loop weg. Hiermee voorkom je discussie. Aandachtspunten: De leraar wacht na elke stap 5-10 seconden De leraar bekrachtigt elk stapje in de gewenste richting. De leraar blijft rustig en praat op een neutrale toon.

Correctiestrategie 1 Reactieprocedure Oefenen in groepjes van 3: Leerling Leraar Observant (wat doet de leraar goed; 4:1) ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Probleem wordt gesignaleerd Leerling gehoorzaamt niet Correctiestrategie 2 De ‘twee minutenregel’ Voorbeeld van afspraken over de ‘twee minutenregel’ Probleem wordt gesignaleerd Toezichthouder omschrijft het probleem en geeft de leerling een aanwijzing of een correctie of wijst de leerling op het gevolg van het gedrag Leerling gehoorzaamt Leerling gehoorzaamt niet Toezichthouder erkent de medewerking van de leerling (bedankt, geeft compliment of beloning) Toezichthouder geeft de keuze om alsnog te gehoorzamen (d.w.z. zegt welk gedrag verwacht wordt). Gehoorzaamt de leerling nog niet, dan roept de toezichthouder een ander teamlid te hulp ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Probleem wordt gesignaleerd Leerling gehoorzaamt niet De ‘twee minutenregel’ Voorbeeld van afspraken over de ‘twee minutenregel’ Probleem wordt gesignaleerd Malik, je duwt Tom. De regel is dat we onze handen en voeten bij onszelf houden. Houd nu je handen en voeten bij jezelf, alsjeblieft. Tom, je schreeuwt tegen Malik. De regel is dat we op een rustige toon tegen elkaar praten. Praat nu op rustige toon tegen Malik, alsjeblieft. Leerling gehoorzaamt Leerling gehoorzaamt niet Malik, dankjewel voor het luisteren. Tom, praat nu op rustige toon of je gaat met juf Ellen mee. Leerling gehoorzaamt nog steeds niet Dat is niet luisteren, je gaat even met juf Ellen mee. Leraar vraagt een andere leerling om juf Ellen te halen. Juf Ellen komt naar buiten en neemt het over. ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0

Een korte evaluatieronde Tot slot Een korte evaluatieronde ® Kenniscentrum Schoolwide PBS, Juli 2011 versie 1.0