Profeet in Babel, pelgrim naar Jeruzalem Marc J. de Vries

De relevantie van de techniek-filosofie van Egbert Schuurman Vervolg op Hendrik van Riessen Eigen thema’s Vervolgstappen Zinvolle verwerking empirische wending in de techniekfilosofie Verdere consequenties van de tuin-notie in relatie tot pelgrimage

Vervolg op Van Riessen Van Riessen: Evenwicht tussen analyse en cultuurkritiek Filosofie en Techniek (1949) deel I en II: cultuurkritiek Filosofie en Techniek deel III: empirische analyse als reactie Schuurman: Verschuiving naar cultuurkritiek Techniek en Toekomst (1972) deel 1: analyse van methode Techniek en Toekomst deel 2,3 en 4: cultuurkritiek Latere bezwaren tegen empirische wending in lijn daarmee

Eigen thema’s Tegen het beheersingsdenken (“Babelcultuur”) Positivisme/modernisme (vanaf proefschrift 1972) Later ook postmodernisme (m.n. Geloven in wetenschap en techniek 1998) Onderliggend autonomie-denken ook bij transcendentalisten Tegen onverantwoorde reductie (“technicisme”) Tussen technische overmacht en menselijke onmacht (1985): computers in onderwijs (gereduceerde informatie) Zekere overeenkomst met fenomenologen (b.v. Hubert Dreyfus, On the Internet, 2001) Tegen het nastreven van de utopie Zowel bij positivisten (rationele beheersing) als revolutionaire utopisten (romantische utopie) Zekere overeenkomst met Hans Achterhuis Het technische paradijs (1989, 53): notie van de pelgrim

Utopiedenken nu: het onbeperkte leven (zonder zin-vraag)

Filosofie van de technische wetenschappen (1990): brede inleiding en toch met eigenheid Serie Filosofie van de . . . Wetenschappen (Meulenhoff) NB: vergelijkbaar met Denken. Ontwerpen, Maken in Filosofieserie van Boom Ambachtelijke tegenover moderne techniek Vgl Gilbert Simondon (proefschrift 1958) “kinderlijke” tegenover “volwassen” kennis Individualiserende functie-integratie Vlg Gilbert Simondon (individuation, concrétisation) Wijsheid om verschillende soorten kennis te verbinden Multidisciplinair karakter van de technische wetenschappen Gilbert Simondon: artefact op snijvlak van natuur (inwendige) en maatschappij (uitwendige) (hypertélie)

Haat-liefde verhouding met de empirische wending Twee bezwaren Op de achtergrond verdwijnen van normatieve vragen Uit het oog verliezen van de grote kaders Antwoord van de ‘nieuwe generatie’ Normatief Praktijk Model Analyse van professionele praktijken aan de hand van normen Aanwijzingen voor omgaan met spanningen Mogelijke bijdrage Meer oog voor nuance en verscheidenheid Betere aansluiting bij praktijk Niet alleen politici en beleidsmakers als doelgroep, maar ook gebruikers/professionals en ontwerpers/ingenieurs

Rol van de verwachting van het nieuwe Jeruzalem (1) Beeld van de tuin-stad vooral als model voor het heden Neo-calvinisme: concentratie op cultuurontwikkeling nu Beeld van de tuin: maar welke tuin? Niet meer de volmaakte Hof van Eden Nog niet de volmaakte tuin-stad Maar een tuin die ook dorens en distels voortbrengt (vloek rust op de schepping) Leren verwerken van de gebrokenheid (al bij ontwerpen)

Rol van de verwachting van het nieuwe Jeruzalem (2) Stap verder: gerichtheid op wat komt Geloven in wetenschap en techniek (1989, 37): “de zin van alles is het komende Koninkrijk, waarin alles op God gericht en van Hem afhankelijk is” Geloven in wetenschap en techniek (1989, 141): “heb de wereld niet lief”, “burgers van een rijk in de hemel” Hunkering naar utopie geworteld in oorspronkelijk aangelegd zijn op volmaakte wereld Zicht op nieuw Jeruzalem geeft ontspanning voor leven hier en nu: het beste komt nog Consequenties trekken voor praktische omgang met techniek: sabbatshouding en relativering scheppingsmandaat (vooruit kijken in plaats van achterom)