‘Verwarde personen’ – een moderne term voor een klassieke kwestie Dr. Bauke Koekkoek lector Sociale en Methodische Aspecten van Psychiatrische zorg, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen SPV, crisisdienst Pro Persona Arnhem Masterclass ‘Mensen met verward gedrag’ – nov 2018

Inhoud waarom ‘verwarde personen’ nu een probleem zijn enkele perspectieven op een complex fenomeen feiten, cijfers en mogelijke verklaringen richting een ‘oplossing’

Verwarde mensen in enkele citaten Uit de inrichting, terug naar de stad (…). Nu lijken op straat honderden verdwaasde zielen rond te lopen. [….] De moord op … door een als schizofreen bekend staande man, betekende een omslag in het denken. “Een project als dit was tien jaar geleden onmogelijk”, zegt een bestuurslid van Ypsilon. “Je kreeg een hulpverlener niet achter zijn bureau vandaan.” Maar ook maatschappelijk gezien zijn veranderingen te constateren. Er zijn meldpunten gekomen voor burgers die extreme overlast ondervinden, of die ongerust zijn over het lot van een gestoorde persoon.

Nog wat verder terug: de eeuwwisseling ‘verwarde personen’ of afwijkende mensen niet meer alleen ‘slecht’ of ‘raar’ (> inrichting) maar ‘ziek’ (> ziekenhuis)

In de 20e eeuw: differentiatie en specialisatie dementie – verpleeghuis verslaving – verslavingszorg verstandelijke handicap

Kwaliteit van zorg omhoog, ook gedoe… ‘slecht’: politie en justitie ‘raar’: sociaal domein|1e lijn ‘ziek’: gezondheidszorg grensgeschillen en golfbewegingen

Golfbeweging in de GGZ diagnostische doorontwikkeling talloze varianten van ‘verward’ binnen een medisch model van vooral individuele behandelingen met strikte toegangscriteria en regels vergelijkbaar in andere GZ-sectoren

Golfbeweging in de samenleving ongeregeldheden moeten uitgebannen worden ‘dit kan zo niet langer’ het is ‘vreemd’ en dus iets voor de GGZ een opname is de enige|beste oplossing veel oog voor risico’s, weinig voor lange termijn

Samenleving en hulpverlening op de golven tussen ruimte bieden en beperkingen opleggen tussen afwachten en actief zijn tussen hoop en vrees wat is er nu dan anders? er zijn landelijke cijfers over politiebemoeienis en géén cijfers vanuit de (O)GGZ

Cijfers leiden tot druk op de ketel

Cijfers leiden tot snelle usual suspects beddenafbouw bezuinigingen permissief beleid > meer bedden meer geld meer dwang Maar weten we nu wat het probleem is?

‘Verward persoon’ in woorden iemand die gedesoriënteerd is iemand die beelden ziet die er niet zijn iemand die onder invloed is iemand die lastig doet iemand die de wereld niet snapt iemand die de grip kwijt is iemand die onaangepast is term is breed en daarmee meestal onbruikbaar

‘Verward persoon’ in cijfers Preventie GGZ+justitie 2,2% van alle meldingen bij politie 40% één keer, 35% 2-5 keer, 25% >5 keer 60% man 65% tussen 18 en 50 jaar 45,4% psychische stoornis 23,2% onder invloed 10,5% verslaving 7,6% dementie 3-4% verstandelijke handicap GGZ crisisdienst ingeschakeld: 17,9% Bron: Koekkoek, Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, nov 2017 Meldpunt/meldkamer Opvang-locatie Verwijzing/samenwerking

Oorzaken van de toename – usual suspects? beddenafbouw geen relatie met toename ‘verwarde personen-meldingen (ca. 10%) bezuinigingen niet minder geld voor de (G)GZ wel minder/lastiger toegang tot zorg permissief beleid al jaren steeds meer dwangmaatregelen geen toename psychische stoornissen (incl. verslaving) idem voor verstandelijke handicap en criminaliteit prevalentie dementie neemt wel toe (demografie!)

Wat is er dan wel aan de hand? Macro: meer sociaaleconomische problematiek toegang hulp financieel ingewikkelder toegang hulp organisatorisch ingewikkelder grotere meldingsbereidheid bij politie (afname meldingen meldpunten)

Wat is er dan wel aan de hand? Meso: gebrekkige samenwerking specialistisch versus generalistisch belang organisatie X versus organisatie Y zorg versus veiligheid sloppiness (laksheid) meldpunten en OGGZ weggezakt gebrekkige begeleiding ambulantisering instellingen focussen op ‘kerntaken’ professionals houden zich aan ‘taakomschrijving’

Specialistisch versus generalistisch Politie (agent noodhulp = generalist politie) vermoedt gezondheidsprobleem, opties: algemeen ziekenhuis verstandelijk gehandicaptenzorg dementiezorg GGZ-crisisdienst Bereikbaar en mobiel is vaak alleen de laatste… ... maar is niet altijd passend of helpend... (17,9%!) ... als ‘verkeerde loket’, wat dan? > agent (of burger) stuit op doorgespecialiseerd systeem en heeft een generalist nodig voor toegang

De doorgespecialiseerde ‘systeemwereld’ momenteel de grote vijand van de ‘leefwereld’ toch: terug naar ‘one size fits all’ niet aantrekkelijk maar professionals ‘worden’ hun systeem: tunnelvisie organisatiebelang voorop binnenwereld belangrijker dan dienstbaarheid … weinig kruid tegen gewassen?? wel als er nog generalisten in de zaal zijn…

Richting een oplossing enkele structuursuggesties: meldpunten versterken meldkamers ondersteunen laagdrempelige niet-specialistische noodopvang enkele cultuursuggesties: regie durven nemen, regie kunnen accepteren (G)GZ met gezicht naar samenleving GGZ en justitie samen aan slag met harde kern structuur + cultuur: onafhankelijke generalist aan de voordeur

Wie is die onafhankelijke generalist? GGZ en andere zorg-instanties Wie is die onafhankelijke generalist? allround professional los van een zorgaanbieder publieke gezondheid wijk GGD-er meldpunten meldkamer politie justitie sociaal domein 1e lijn GGD burgers

Samenvattend historie leert: dit ‘verwarde personen’-probleem lossen we niet volledig op samenhang met sociaaleconomische situatie en sociaal beleid is aanzienlijk maar onze complexe samenleving en hoogwaardige zorg zijn substantieel deel van het probleem onafhankelijke generalisten zijn nodig om: de blik naar het publiek te houden specialisten te doen excelleren en communiceren zorg betaalbaar en toegankelijk te houden organisatievorm moet generalist helpen (> GGD)

Dank voor uw aandacht bauke.koekkoek@han.nl www.han.nl/smapz 61 vragen in 6 thema’s oorzaken toegang diagnostiek behandeling opnames kosten