Van dik hout zaagt men planken

Communicatie in de palliatieve fase Etje Verhagen, psycholoog en geestelijk verzorger www.debekenzwolle.nl

Relatie patiënt – ziekte – familie - zorgverleners Ziekte met symptomen Zorg ver- lener Familie Inhoud: wat? Betrekking: hoe? Patiënt Inhoud: wat? Betrekking : hoe?

Inhoud info: wat? begrepen? lading van de boodschap? aan zien komen? moet er meteen gereageerd?

Betrekking hoe gezegd? wie en met hoeveel gezag? wat betekent de boodschap? ben ik afhankelijk van deze zorgverlener? ik word boos maar kan dat wel? wat vindt mijn familie hier van?

Wat doet het met jou? Prettig? Met wie ben je het meest verbonden? patiënt/familie/collega’s Palliatief, dus? Verwachtingen?

Geschiedenis – Nu – Toekomst Iedereen heeft eigen geschiedenis Geen enkele relatie is het zelfde Iedereen heeft andere beleving van wat nu aan de hand is Iedereen heeft ander toekomstperspectief

“Goede zorg is goed communiceren.” Maren Overbosch, geestelijk verzorger Isala

“Goede zorg is goed communiceren.” Communicatie . . . (1) is meer dan woorden alleen: “Je kunt niet niet communiceren.” (2) gebeurt vanuit een bepaalde rol: patiënten & familieleden = rol in het gezin vrijwilligers = protocollen / afspraken vpk’s & artsen = + beroepscode, instellings- en afdelingsbeleid

in het landschap van de zorg Communicatie in het landschap van de zorg familie 2 verpleegkundige 3 patiënt 1 arts 4 5 vrijwilligers

in het landschap van de zorg Communicatie in het landschap van de zorg familie 2 verpleegkundige 3 patiënt 1 arts 4 5 vrijwilligers Uitrusting: bergwandelschoenen, vliegbrevet, paraplu, etc. Omstandigheden: zon, mist, regen, rotsen, drijfzand, etc.

Hr de Boer(78) terminale longkanker, wil euthanasie, liever gisteren dan vandaag. Zeer zelfstandige man geweest, veel benauwdheid, ziet dat naasten oververmoeid raken. Wil niet naar hospice of ziekenhuis Mw. de Boer (73), beperkt door ernstige vorm van reuma. Kan niet onder ogen zien dat haar man gaat sterven. Conservatief katholiek, euthanasie mag dus niet.

Dochter Esmee (58), woont drie huizen verder, zorgt al jaren voor ouders, erg aan hen gehecht. Vader was steun en toeverlaat voor haar, ze kan hem niet missen. Euthanasie vindt ze niks, het is eng, niet natuurlijk, je hoort dat niet te willen. Zoon Frits (56) woont in Sliedrecht, voelt zich schuldig omdat hij weinig kan doen, steunt vader in euthanasieverzoek omdat hij ziet dat dit moeten afwachten tot de dood komt niet bij vader past.

Dochter Linda (44), woont in het volgende dorp Dochter Linda (44), woont in het volgende dorp. Man is internationaal chauffeur, ze hebben een gehandicapte zoon. Linda kan de situatie rond haar ouders niet aan. Ze heeft veel migraine en op advies van de huisarts distantieert zich er van. Komt weinig bij de ouders of zus. Doet 1 x per twee weken de boodschappen.

Wijkverpleegkundige Marijke: komt paar keer per dag Wijkverpleegkundige Marijke: komt paar keer per dag. Merkt dat er spanningen zijn in het gezin. Probeert gesprek op gang te brengen. Stelt voor VPTZ in te schakelen. Mw de Boer wil dat niet, ze moeten het toch zelf kunnen? Met hulp van zoon Frits kan ze mw toch overtuigen: Jolanda komt een paar nachten waken

Jolanda kent het gezin de Boer omdat ze vroeger met Linda in de klas gezeten heeft. In de eerste nacht is meneer onrustig: hij vraagt steeds wanneer de dokter toch komt om te beslissen over de euthanasie. Mevrouw vraagt ‘s morgens of hij nog iets tegen Jolanda gezegd heeft. Hij is toch niet weer over die euthanasie begonnen? Hield hij er maar eens over op!

In de tweede nacht: Esmee is er als Jolanda aankomt In de tweede nacht: Esmee is er als Jolanda aankomt. Moeder gaat naar bed. Esmee stort haar hart uit in de keuken: waarom doen Frits en Linda niet meer? Straks krijgt vader euthanasie omdat het niet meer gaat zo en dat zou helemaal niet nodig moeten zijn Meneer klaagt dat hij Linda en Frits zo weinig ziet.

Hij houdt dat gesprek met haar steeds af, ze begrijpt niet waarom Marijke hoort dat Jolanda met meneer de Boer gepraat heeft over de euthanasie-wens. Hij houdt dat gesprek met haar steeds af, ze begrijpt niet waarom Jolanda vindt het ingewikkeld dat meneer de Boer heeft gezegd dat ze met niemand mag praten over wat hij haar heeft toevertrouwd.

Hr de Boer(78) terminale longkanker, wil euthanasie, liever gisteren dan vandaag. Zeer zelfstandige man geweest, veel benauwdheid, ziet dat naasten oververmoeid raken. Wil niet naar hospice of ziekenhuis Mw. de Boer (73), beperkt door ernstige vorm van reuma. Kan niet onder ogen zien dat haar man gaat sterven. Conservatief katholiek, euthanasie mag dus niet. Wat gebeurt hier: meneer wil iets wat mevrouw niet wil. Hij gaat sterven, wie heeft het meeste recht van spreken? Tussen de partners: welke rol had ieder tot nu toe? Hoe speelde haar geloof een rol wel of niet in hun relatie? Wat betekent de reuma in hun relatie? Wat betekent zijn inschatting dat zijn vrouw deze situatie niet lang kan volhouden? Wat betekent het dat hij niet naar hospice of ziekenhuis wil? Waarom niet? Zou zijn vrouw/de kinderen dat wel als oplossing zien? Wat is de boodschap? Hoe gaat het met de voorbereidende rouw? Kunnen ze elkaar daarin n og steunen of komen ze tegenover elkaar te staan? Alvast afstand nemen van elkaar?

Dochter Esmee (58), woont drie huizen verder, zorgt al jaren voor ouders, erg aan hen gehecht. Vader was steun en toeverlaat voor haar, ze kan hem niet missen. Euthanasie vindt ze niks, het is eng, niet natuurlijk, je hoort dat niet te willen. Zoon Frits (56) woont in Sliedrecht, voelt zich schuldig omdat hij weinig kan doen, steunt vader in euthanasieverzoek omdat hij ziet dat dit moeten afwachten tot de dood komt niet bij vader past. Wat is de reden dat Esmee niks wil weten van euthanasie? Wat betekende het voor haar dat haar vader haar steun en toeverlaat was? Wat van hem kan ze niet missen? Hoe vermengen die twee problemen in haar zich? Wat probeert ze te bereiken met het verzet tegen euthanasie? Hoe is het voor haar vader dat zij niet mee kan/wil gaan in zijn wens? Wat betekent het tussen de dochters en zoon dat ze zo verschillend kijken naar de euthanasievraag? Begrijpen ze elkaar? kunnen ze terecht bij elkaar of komen ze tegenover elkaar te staan? Frits steunt zijn vader omdat hij vindt dat zijn vader zelfstandig moet kunnen beslissen. Achtergrondinfo: Frits heeft vroeger zelf allerlei keuzes gemaakt waar zijn ouders niet blij mee waren, woont ook niet voor niks zo ver weg. Dat heeft tot een jarenlange verwijdering geleid tussen hem en zijn moeder. Zijn vader draaide uiteindelijk bij en gaf hem aan trots te zijn op een zoon die echt ergens voor durfde te gaan staan: als ik vroeger zo sterk was geweest als jij was ik naar zee gegaan en had ik niet naar mijn ouders geluisterd. Met zijn moeder is de relatie nooit meer echt goed gekomen.

Dochter Linda (44), woont in het volgende dorp Dochter Linda (44), woont in het volgende dorp. Man is internationaal chauffeur, ze hebben een gehandicapte zoon. Linda kan de situatie rond haar ouders niet aan. Ze heeft veel migraine en op advies van de huisarts distantieert zich er van. Komt weinig bij de ouders of zus. Doet 1 x per twee weken de boodschappen. Voor Linda is het leven zwaar. Ze kan niet veel hebben, probeert zich staande te houden door zich zo veel als kan verre te houden van mensen met problemen in het algemeen: negatieve mensen moet je van je af houden, heeft ze in de Happinez gelezen en ze voelt zich daar ook inderdaad beter bij. Ze is getrouwd met Marcel die er bijna nooit is. Dat is een grote teleurstelling, toen ze elkaar leerden kennen werkte hij bij de houthandel twee straten verder. Maar hij werd ontslagen en moest wat anders zoeken. Ze weet niet wat ze moet vinden van de euthanasievraag van haar vader, het kan wat oplossen maar het is ook nog al wat. Ze wordt misselijk als ze er over nadenkt, dus dat moet ze maar niet te veel doen. Ze ziet dat haar moeder erg verdrietig is, snapt dat wel maar kan daar ook niks mee.

Wijkverpleegkundige Marijke: komt paar keer per dag Wijkverpleegkundige Marijke: komt paar keer per dag. Merkt dat er spanningen zijn in het gezin. Probeert gesprek op gang te brengen. Stelt voor VPTZ in te schakelen. Mw de Boer wil dat niet, ze moeten het toch zelf kunnen? Met hulp van zoon Frits kan ze mw toch overtuigen: Jolanda komt een paar nachten waken

Jolanda kent het gezin de Boer omdat ze vroeger met Linda in de klas gezeten heeft. In de eerste nacht is meneer onrustig: hij vraagt steeds wanneer de dokter toch komt om te beslissen over de euthanasie. Mevrouw vraagt ‘s morgens of hij nog iets tegen Jolanda gezegd heeft. Hij is toch niet weer over die euthanasie begonnen? Hield hij er maar eens over op!

In de tweede nacht: Esmee is er als Jolanda aankomt In de tweede nacht: Esmee is er als Jolanda aankomt. Moeder gaat naar bed. Esmee stort haar hart uit in de keuken: waarom doen Frits en Linda niet meer? Straks krijgt vader euthanasie omdat het niet meer gaat zo en dat zou helemaal niet nodig moeten zijn Meneer klaagt dat hij Linda en Frits zo weinig ziet.

Hij houdt dat gesprek met haar steeds af, ze begrijpt niet waarom Marijke hoort dat Jolanda met meneer de Boer gepraat heeft over de euthanasie-wens. Hij houdt dat gesprek met haar steeds af, ze begrijpt niet waarom Jolanda vindt het ingewikkeld dat meneer de Boer heeft gezegd dat ze met niemand mag praten over wat hij haar heeft toevertrouwd.

Hr de Boer(78) terminale longkanker, wil euthanasie, liever gisteren dan vandaag. Zeer zelfstandige man geweest, veel benauwdheid, ziet dat naasten oververmoeid raken. Wil niet naar hospice of ziekenhuis Mw. de Boer (73), beperkt door ernstige vorm van reuma. Kan niet onder ogen zien dat haar man gaat sterven. Conservatief katholiek, euthanasie mag dus niet.

Wat een palliatieve patiënt wil moet voorgaan op wat de familie wil Stelling 1 Wat een palliatieve patiënt wil moet voorgaan op wat de familie wil

Stelling 2 Wat een patiënt je vertelt hou je bij je. Daar praat je niet over, ook niet met de partner, als je daar geen toestemming voor hebt

Dochter Esmee (58), woont drie huizen verder, zorgt al jaren voor ouders, erg aan hen gehecht. Vader was steun en toeverlaat voor haar, ze kan hem niet missen. Euthanasie vindt ze niks, het is eng, niet natuurlijk, je hoort dat niet te willen. Zoon Frits (56) woont in Sliedrecht, voelt zich schuldig omdat hij weinig kan doen, steunt vader in euthanasieverzoek omdat hij ziet dat dit moeten afwachten tot de dood komt niet bij vader past.

Dochter Linda (44), woont in het volgende dorp Dochter Linda (44), woont in het volgende dorp. Man is internationaal chauffeur, ze hebben een gehandicapte zoon. Linda kan de situatie rond haar ouders niet aan. Ze heeft veel migraine en op advies van de huisarts distantieert zich er van. Komt weinig bij de ouders of zus. Doet 1 x per twee weken de boodschappen.

Stelling 1 Bij conflicten in de familie moet je duidelijk stelling nemen. Dat schept duidelijkheid.

Stelling 2 Alle kinderen uit een gezin horen in principe even betrokken te zijn bij het overlijden van een ouder

Wijkverpleegkundige Marijke: komt paar keer per dag Wijkverpleegkundige Marijke: komt paar keer per dag. Merkt dat er spanningen zijn in het gezin. Probeert gesprek op gang te brengen. Stelt voor VPTZ in te schakelen. Mw de Boer wil dat niet, ze moeten het toch zelf kunnen? Met hulp van zoon Frits kan ze mw toch overtuigen: Jolanda komt een paar nachten waken

Jolanda kent het gezin de Boer omdat ze vroeger met Linda in de klas gezeten heeft. In de eerste nacht is meneer onrustig: hij vraagt steeds wanneer de dokter toch komt om te beslissen over de euthanasie. Mevrouw vraagt ‘s morgens of hij nog iets tegen Jolanda gezegd heeft. Hij is toch niet weer over die euthanasie begonnen? Hield hij er maar eens over op!

In de tweede nacht: Esmee is er als Jolanda aankomt In de tweede nacht: Esmee is er als Jolanda aankomt. Moeder gaat naar bed. Esmee stort haar hart uit in de keuken: waarom doen Frits en Linda niet meer? Straks krijgt vader euthanasie omdat het niet meer gaat zo en dat zou helemaal niet nodig moeten zijn Meneer klaagt dat hij Linda en Frits zo weinig ziet.

Hij houdt dat gesprek met haar steeds af, ze begrijpt niet waarom Marijke hoort dat Jolanda met meneer de Boer gepraat heeft over de euthanasie-wens. Hij houdt dat gesprek met haar steeds af, ze begrijpt niet waarom Jolanda vindt het ingewikkeld dat meneer de Boer heeft gezegd dat ze met niemand mag praten over wat hij haar heeft toevertrouwd.

Stelling 1 Het kan lastig zijn als een patiënt duidelijke voorkeur heeft om met een zorgverlener wel of niet iets te bespreken. Je moet daar niet te veel aan toegeven

Stelling 2 Jolanda moet Marijke vertellen wat ze van meneer de Boer heeft gehoord. Marijke werkt nauw samen met de huisarts en zij kan die informatie beter doorgeven.