De modernisering van het secundair onderwijs Netwerken XL

De modernisering SO Waarom moderniseren? Een terugblik Van masterplan tot conceptnota’s Uitgangspunten GO! Toekomstmuziek

Waarom moderniseren?

Die vraag mag je eigenlijk niet meer stellen Die vraag mag je eigenlijk niet meer stellen. Misschien is er nog een enkeling die zegt dat een hervorming niet nodig is, “we doen het immers nog steeds goed in internationale rankings”. Maar we kunnen er niet omheen: er zijn een aantal problemen in ons onderwijs die we moeten aanpakken: Sociale afkomst bepaalt nog te vaak de schoolkeuze, studiekeuze en slaagkansen – Op dit moment slaagt ons onderwijs er niet in de sociale ongelijkheid weg te werken, terwijl onderwijs een hefboom zou moeten zijn (oorzaak: te vroege studieoriëntering, gebrek aan brede, algemene vorming) 1 op 8 jongeren stroomt uit zonder diploma Te veel jongeren maken een verkeerde studiekeuze, krijgen zo te maken met het watervaleffect dat segregatie en frustratie in de hand werkt (oorzaak: te vroege studieoriëntering, gebrek aan brede, algemene vorming, TSO en BSO wordt gezien als tweede keuze) De samenleving evolueert, ons onderwijs moet mee evolueren: denk aan technologie, wetenschap, economie Over de rankings: zo goed zijn onze resultaten niet meer, we beginnen minder te presteren, onder andere voor leesvaardigheid en wiskunde

Een terugblik

Een terugblik 2002: Accent op Talent + twee trajecten proeftuinen 2009: het rapport Monard (vandenbroucke) 2010: oriëntatienota Pascal Smet + prioritaire nascholingstrajecten 2013: masterplan hervorming SO (Smet) 2016: conceptnota’s (Crevits) Besef van nood is er al lang Rapport accent op talent was eigenlijk de start van een vernieuwingsbeweging Opgestart onder Vanderpoorten Centrale pijlers: o anders leren, anders werken --- zie o.m. nieuwe eindtermen en werkplekleren/duaal leren nu o anders besturen --- zie o.m. bestuurlijke optimalisatie en schaalvergroting nu o anders kiezen --- zie o.m. onderwijsloopbaanbegeleiding nu o anders vernieuwen: bottom-up initiatieven stimuleren en faciliteren --- zie proeftuinen Twee lichtingen proeftuinen: Accent op talent proeftuinen bij vanderpoorten Proeftuinen onderwijsinnovatie bij vandenbroucke Over overgang bao naar so, (bv. inzetten v bijzondere leermeesters in lager onderwijs, techniek in lager onderwijs, drie maal vier structuur) Over werkplekleren, over flexibele leertrajecten, over brede eerste graad Ideeen uit proeftuinen zijn meegenomen in rapport Monard = een probleemverkenning met voorstellen tot bijsturing SO. Voor velen lijkt het rapport Monard de start van het traject naar een gemoderniseerd secundair onderwijs. Dat klopt dus niet helemaal, maar het rapport Monard wordt vandaag nog steeds gezien als de basis voor het masterplan SO - 2010: prioritaire nascholingstrajecten ingevoerd over competentiegericht leren, werkplekleren, differentiatie … Toenmalig onderwijsminister Smet wou naar nieuwe regelgeving, begon met oriëntatienota, na veel bilateraal overleg is er geen nieuw niveaudecreet gekomen, maar wel een plan (politiek akkoord) met 71 maatregelen Om op diverse domeinen te moderniseren = het masterplan SO

Van Masterplan tot conceptnota’s Masterplan = politiek akkoord 71 maatregelen Daarvan enkele voorbeelden Om maar aan te geven dat dit in beweging is

2013: Het masterplan = basis voor huidige conceptnota’s = 71 maatregelen Een verbrede eerste graad De opdeling ASO, TSO en BSO verdwijnen Vakleerkrachten in de lagere school Masterplan = politiek akkoord, bereikt op 4 juni 2013 na 5 dagen regeringscrisis. Media en oppositie waren kritisch over akkoord van Pascal Smet. “de hervorming heeft een muis gebaard” 71 maatregelen voor BaO en SO. De perceptie bestaat dat er sindsdien niets in beweging is gezet, klopt niet, enkele voorbeelden: Opsplitsing leergebied Wereldoriëntatie (wetenschap en techniek + mens en maatschappij) Verplichte taalscreening bij overgangen Actualisering eindtermen Screening studierichtingen tegen 2016 Matrix en schoolconcepten Audit CLB’s Zelfexploratieinstrument Columbus Flexibele leertrajecten

2016: De conceptnota’s = over de architectuur van de modernisering Studieaanbod, basisonderwijs en eerste graad Tweede en derde graad (de matrix) Geen brede eerste graad opdeling tussen ASO, TSO en BSO blijft behouden In mei stelde huidig onderwijsminister crevits twee conceptnota’s voor, over de architectuur van de modernisering: 1. over studieaanbod, basisonderwijs en eerste graad 2. over de tweede en de derde graad, de zogeheten matrix Conceptnota’s gaan dus over enkele van die 71 maatregelen uit het masterplan. (belangrijk om link met masterplan mee te geven, dit bouwt voort op, lijkt er soms los van te staan) Oplevering van de conceptnota’s was voorzien in het masterplan voor het voorjaar 2016 Ook hier, een kritisch publiek in de media en in de politiek, maar wat staat er nu eigenlijk in die conceptnota’s

De inhoud van de conceptnota’s Maatregelen voor basis- en secundair onderwijs

De conceptnota’s: basisonderwijs Kleuteronderwijs participatietoeslag voor ouders verhoogde verplichte aanwezigheid Lager onderwijs instrumenten interne kwaliteitszorg Aandacht voor vreemde talen Bijzondere leermeesters - 250 halve dagen ipv 220 voorheen = verhoging verplichte aanwezigheid om naar eerste leerjaar te mogen gaan participatietoeslag: vanaf drie jaar instrumenten om IKZ te versterken (gevalideerde toetsen + verbeteren infodoorstroom bao-so en omgekeerd) Bijzondere leermeesters: voor bijv. techniek of frans = om leerlingen versterkt in een gemoderniseerd SO te krijgen

De conceptnota’s: secundair onderwijs EERSTE GRAAD Een oriënterende en observerende eerste graad 27 uur basisvorming 5 uur complementair gedeelte Geen B-attest op het einde van het eerste leerjaar van de eerste graad Geen brede eerste graad, wel een oriënterende en observerende. In het 1e jaar krijgen leerlingen net zoals nu 27 uur basisvorming. Daarbij komt er een complementair gedeelte van 5 uur. Hier kunnen leerlingen kiezen om nieuwe vakken te verkennen, kennis bij te spijkeren of te verdiepen. Op het einde van het 1e jaar krijgt een leerling een A-attest (eventueel met verplichte remediëring) of uitzonderlijk een C-attest. Een B-attest kan niet, herexamens kunnen wel.

De conceptnota’s: secundair onderwijs 2e jaar A: complementair gedeelte tot 7 uur 2e jaar B: complementair gedeelte tot 12 uur TWEEDE GRAAD Acht studiedomeinen Geactualiseerd aanbod studierichtingen In het 2e jaar A wordt het complementair gedeelte (basisoptie + differentiatie) uitgebreid tot 7 uur. De onderwijsverstrekkers formuleren voorstellen van basisopties. In het 2e jaar B is er een complementair gedeelte van 12 uur. 8 studiedomeinen in plaats van de huidige 29 studiegebieden en een geactualiseerd aanbod van studierichtingen. STEM Sport Economie en organisatie Land- en tuinbouw Kunst en creatie Voeding en horeca Bouwen en Wonen Zorg en welzijn

De conceptnota’s: secundair onderwijs De acht domeinen in de tweede en derde graad STEM Sport Economie en organisatie Land- en tuinbouw Kunst en creatie Voeding en horeca Bouwen en wonen Zorg en welzijn Dit zijn de acht domeinen die de Vlaamse regering voorstelt Binnen die domeinen zitten leerlingen samen naargelang de richting de leerlingen voorbereidt op hoger onderwijs (in aso, tso en kso), op de arbeidsmarkt (bso en buso) of beide keuzes openlaat (tso). De opdeling aso-bso-tso-kso blijft behouden in het voorstel Vlareg. Scholen kunnen er wel voor kiezen om domein- of campusschool te worden. Dat betekent dat ze respectievelijk binnen één of meerdere studiedomeinen een samenhangend geheel van studierichtingen aanbieden op verschillende abstractieniveaus. Die scholen krijgen een financiële bonus voor moderne technische uitrusting.

Voorstel onderwijsverstrekkers In de conceptnota’s is voorzien dat het voorstel van matrix op volledigheid, inhoudelijke consistentie en invoerbaarheid met de onderwijsverstrekkers (en andere stakeholders) geëvalueerd en afgetoetst zal worden. Dat voorstel hebben wij in september gezamenlijk bezorgd.

Voorstel onderwijsverstrekkers “Inhoudelijk volgen de onderwijsverstrekkers de grote lijnen van het voorstel maar er zijn ook verschillen. Zo pleiten ze voor vijf grote studiedomeinen (Economie, Kunst, Maatschappij, STEM en Talen) in de tweede en derde graad, daar waar de nota van Crevits nog sprak van acht studiedomeinen.” De Morgen, 16 september 2016 15/09/16: de onderwijsverstrekkers dienen hun gezamenlijke feedback in bij minister Crevits

GO! over de conceptnota’s + Aanmoediging kleuterparticipatie Vlotte overgang van BaO naar SO - Té vrijblijvend ASO/TSO/BSO blijft behouden GO! reactie op de conceptnota’s Positief. blij dat er duidelijkheid is, en zien ook enkele positieve punten: Dat ouders worden aangemoedigd om kinderen vroeg naar school te sturen: (stukje kinderbijslag vertalen naar incentive om kinderen vanaf 3 jaar naar school te sturen) Aandacht voor een vlotte overgang van BaO naar SO Aandacht voor algemene vorming (27 uur)  in de brede eerste graad, jongeren ruimte geven om zich te oriënteren en interesses en talenten te ontdekken Ook en vooral een aantal bedenkingen: Dit blijft veel te vrijblijvend. Onze belangrijkste ambitie in de hervorming SO is het watervaleffect doen verdwijnen. Dat lukt niet als we de opdeling ASO/TSO/BSO behouden. Wanneer scholen zelf mogen kiezen of zij domeinschool worden of niet krijgen wij een onderwijs van verschillende snelheden, ouders moeten weten wat ze mogen verwachten van ons onderwijs, wat hun kinderen gaan leren, dat mag niet verschillen van school tot school. In de brede eerste graad moet focus liggen op inhoudelijke oriëntatie (wat kan ik goed, wat doe ik graag) en niet op oriëntatie naar niveau (waar sta ik op de hiërarchische ladder) Kwam niet aan bod in persmoment/persbericht maar is voor ons wel belangrijk: de algemene toetsing in BaO (die nu gebruikt wordt als kwaliteitstoets voor scholen) kan zoals het hier nu staat gebruikt worden om leerlingen individueel te evalueren, om te beslissen over het al dan niet toekennen van het getuigschrift BaO. Dat mag absoluut niet, mogen oriënterend werken maar zijn niet bedoeld om deuren te sluiten of kansen te ontnemen

Basisprincipes en uitgangspunten GO! Brede algemene vorming Optimalisatie studiekeuze Voor elk leerlingenprofiel een aanbod Inclusieve aanpak Belang van maatschappelijke participatie Brede algemene vorming voor alle leerlingen (samenhang met dossier ‘actualisering eindtermen’) Studiekeuze optimaliseren – meer en voldoende kansen tot gekwalificeerde uitstroom – getrapte studiekeuze Voor alle leerlingenprofielen een aanbod - Transparant, coherent en rationeel - Reductie + samenhang Inclusiegedachte en belang van maatschappelijke participatie - Plek voor buo en dbso

Timing

Timing Vlaamse Regering 01/09/2018: start vernieuwde eerste graad 01/09/2020: start vernieuwde tweede graad 01/09/2022: start vernieuwde derde graad - De tijd dringt

Schooljaar 2016 - 2017 Matrix bis – 12/2016 Voorstel eerste graad – 12/2016 Opstart actualisering eindtermen – 01/2017 Wat staat er nog op de planning voor dit schooljaar Matrix bis – december 2016 op basis van input onderwijsverstrekkers, vakbonden en sectoren Opstart actualisering eindtermen – januari 2017 Voorstel onderwijsverstrekkers eerste graad – december 2016

GO! aanpak 2017 Januari 2017: GO! werkdagen voor leidinggevenden 10 februari 2017 GO! dag van het Secundair Onderwijs Onze planning voor dit schooljaar GO! werkdagen voor ad/codi/dico/CLB-dir (jan 2017) studieaanbod en inplanting, 4 personen per sgr samen met regio-adviseurs: hoe kunnen wij ons aanbod beter inplanten dan nu, voor goede studieloopbaan mogelijk te maken. Daar bouwen we verder op verhaal van vandaag Dag van het Secundair Onderwijs (10/02/2017) focus op modernisering SO

PPGO! waarmaken is onze kernopdracht