THEORETISCHE ORTHOPEDAGOGIEK WETENSCHAP EN ONDERZOEK Eric Broekaert Stijn Vandevelde

HYPOTETISCH-DEDUCTIEF Nomothetisch Empirisch Analytisch

FENOMENOLOGISCH IDEOGRAFISCH EMPIRISCH INTERPRETATIEF

INTEGRATIEF COMPLEMENTAIR KWANTITATIEF EN KWALITATIEF ZINVOL HANDELEN

CYCLUS VAN HANDELEN Beeld/ Interpretatie/ Handeling/ Evaluatie Diagnose Plan

WAARNEMING EN WERKELIJKHEID IMPLICIET MANIFEST MANIFEST IMPLICIET

TOEPASSING (voorbeelden van onderzoek) Vereenvoudigd stappenplan bij het opzetten van een onderzoek (naar Reuling, 1986) 1. Definiëring probleemgebied Basisidee, uitgangsgedachte 2. Eerste literatuurverkenning   Algemene literatuur omtrent onderzoeksgebied gespecialiseerde literatuur 3. Definitie van het onderzoeksprobleem (vraagstelling) Operiationalisatie van de aanvankelijke ‘breed geformuleerde’ vraag

4. Vraag naar succes en mogelijkheden van het onderzoek 5. De tweede literatuurverkenning Inventarisatie bestaande literatuur en gerichte ‘searches’ 6. Kiezen onderzoeksbenadering Kwalitatief – Kwantitatief onderzoek 7. Formuleren van specifieke onderzoeksvragen   Hypothesen 8. Kiezen van data-verzamelingsmethoden 9. Ontwikkelen van data-verzamelingsinstrument 10. Plan voor data-verzameling 11. Onderzoekspopulatie (en steekproef) bepalen 12. Vooronderzoek  

’Drughulpverlening aan allochtonen’ VOORBEELDEN 1.     Kwalitatief onderzoek  ’Drughulpverlening aan allochtonen’ Basisidee : hulpverlening aan allochtonen verloopt niet altijd gemakkelijk   Bedoeling : hulpverleners en cliënten bevragen waarom hulpverlening niet altijd over een leien dakje loopt en peilen naar mogelijke oplossingen Opzet : kwalitatief onderzoek waarbij in het werkveld interviews en focusgroepen worden afgenomen bij hulpverleners – zienswijzen en interpretaties van rechtstreeks betrokkenen

Verschillende stappen in het onderzoek Eerste stap :   Literatuur doornemen, zowel omtrent drughulpverlening aan allochtonen als methodologische literatuur (symbolisch-interactionisme) Beeld vormen van hulpverleningssituatie Tweede stap : Afbakenen regio (Groot-Gent) en contacteren van de verschillende voorzieningen Selecteren van de data-verzamelingstechnieken (interview en focusgroep) Opstellen interview-schema (op basis van literatuur en discussie met ‘experten’) en plan voor focusgroepen Derde stap : Afnemen interviews en organiseren van de focusgroepen

Vierde stap :   Analyse van de verkregen data : moeizaam proces Coderen van het onderzoeksmateriaal m.b.v. kwalitatief onderzoeskprogramma (WinMAX) Ontwikkelen van codeerschema (boomstructuur) Ontwerpen van een ‘theorie’

Rapportage, waarbij veel werd gewerkt met ‘letterlijke citaten’ : Voorbeeld

Volgende stap : voorleggen onderzoeksresultaten aan de doelgroep (i. c Volgende stap : voorleggen onderzoeksresultaten aan de doelgroep (i.c. mensen met een andere etnisch-culturele achtegrond (cliënten, sociale netwerkleden, ervaringsdeskundigen, …)

2. Kwantitatief onderzoek ‘De evolutie in encounter-groep methoden in de Therapeutische Gemeenschap’   Basisidee : Encounter-groepen evolueerden van een zeer extreme confrontatie naar meer dialoog Bedoeling : Het verloop van twee encountergroepen vergelijken met elkaar op basis van een aantal variabelen (functie van participant, richting van de communicatiesequens geventileerde emotie, gedrag en attitude) Opzet : kwantitatief onderzoek waarbij dmv. statistische analyses (chi-kwadraat, risk estimate, log-lineaire analyse) hypotheses worden getoetst

Verschillende stappen in het onderzoek   Eerste stap : Literatuur doornemen Vraag krijgt vorm door reacties vanuit het werkveld, die klinisch vaststellen dat encounter-groepen evolueren naar dialoog Tweede stap : Plaats van het onderzoek (T.G. De Kiem) Selecteren van de data-verzamelingstechnieken (letterlijk uitgetikte weergave van twee at random gekozen encounters (1980 en 2000) Uittikken van het verloop van de bijeenkomsten

Derde stap :   Uitspraken (communicatiesequensen) coderen aan de hand van schema + komen tot definities

Vierde stap :   Formuleren hypothesen (die getoetst zullen worden) 1.      1. there will be a more equal ‘dialogue’ between the participants in the new encounter, as appears in a more balanced equilibrium between ‘go’ and ‘back’-messages, whereas in the old encounter, more ‘back’-messages are observed. 2.   2. in the new encounter the participants (residents as well as staff members) will show more discussing and supporting behavior than in the old one, in which more confronting behavior is counted. 3.   3. in the new encounter (as compared to the old one) more positive feelings will be noticed. 4.   4. in the new encounter more positive attitudes than in the old one are observed. 5.    5. when the above mentioned hypotheses are focused on sub-groups of people taking part in the encounter, differences between ‘old’ and ‘new’ participants will be noticed. Toetsing van de hypothesen mbv. statistisch programma (SPSS)  Chi-kwadraat, log-lineaire analyse

Rapportage   Voorbeeld

Referenties Broekaert, E.,Vandevelde, S., Schuyten, G., Erauw, K. & Bracke, R. (in press) Evolution of encounter group methods in therapeutic communities for substance abusers. Addictive Behaviors. Accepted for publication September 2002. Vandevelde, S., Vanderplasschen, W., Broekaert, E. (submitted) Cultural responsiveness in substance abuse treatment. A qualitative study on expert and client opinions.