Alcohol en drugs in het jeugdwerk Hoe deal je ermee? Context jeugdbeweging: CGG – verslavingspreventie Problemen voorkomen / organisaties en medewerkers sterker maken Alcohol en drugs in het jeugdwerk Hoe deal je ermee?

INHOUD Aanbod preventie Situaties Drugs In Beweging Zot op kamp Feestwijzer

Preventieaanbod voor jeugdbewegingen Vragen over alcohol & drugs Advies Vorming Spelmethodieken aanreiken om thema bespreekbaar te maken met leden - Informatie bvb over wetgeving - Advies over concrete situaties - Vorming/workshop: bvb over motiverend werken, signalen van problematisch gebruik, … => invulling gebeurt op maat/vraag van de jeugdbeweging - Methodieken om thema te bespreken: spelvormen voor jeugdbewegingen, gaan voornamelijk over alcohol en cannabis, focussen vaak op sociale normen en vriendschap - DIB = stappenplan om beleid uit te werken (kan alleen of met ondersteuning van preventiewerker) Ook crisisstappenplan + aparte methodiek “Zot op kamp” om stil te staan bij drugs op kamp Attent = 8 attenties voor een positief feestklimaat in het jeugdhuis Attentie 1 = alcohol- en drugplan: er is een beleid opgesteld en minstens 2 leden volgden de vorming ‘alcohol- en drugplan’ (wordt georganiseerd door Formaat) Fuiven: - feestwijzer = om organisatoren van kleine fuiven problemen door middelengebruik te helpen voorkomen en/of er adequaat op te reageren => fuif moet 4 basisservices aanbieden, kunnen aanvullen met 9 extra services Attent = positief feestklimaat in jeugdhuizen => 8 attenties, jeugdhuis kiest zelf wat zij haalbaar acht

Preventieaanbod voor jeugdbewegingen Ondersteuning bij het opstellen van een alcohol- en drugbeleid Ondersteuning bij het creëren van een positief feestklimaat op de fuif van de jeugdbeweging - DIB = stappenplan om beleid uit te werken (kan alleen of met ondersteuning van preventiewerker) Ook crisisstappenplan + aparte methodiek “Zot op kamp” om stil te staan bij drugs op kamp Fuiven: - feestwijzer = om organisatoren van kleine fuiven problemen door middelengebruik te helpen voorkomen en/of er adequaat op te reageren => fuif moet 4 basisservices aanbieden, kunnen aanvullen met 9 extra services

SITUATIE 1 Op zondag van 14-17u gaat de scoutswerking door. Om 12u fiets je door het park in de buurt, daar zit medeleider Bert op een bankje een joint te roken. Wat zou je doen? Geef je dit aan de rest door? Hoe denk je dat de anderen zullen reageren? Hoe denk je dat Bert zich hierbij voelt?

Situatie 2 Je hebt al eens gehoord dat er bezoekers van je jeugdwerking over lachgas aan het praten waren. Toen je hen vroeg of ze dat zelf al eens geprobeerd hadden zeiden ze van niet. Kort daarna vertelt een andere bezoeker je dat er via WhatsApp een filmpje wordt rondgestuurd waarop de jongeren lachgas aan het gebruiken zijn. Wat doe je? Meld je dit? Hoe ga je als organisatie reageren?

DRUGS IN BEWEGING

Waarom een beleid? Iedereen weet wat wel en niet kan Iedereen weet wat te doen bij problemen & reageert sneller Groter vertrouwen ouders en omgeving Positief effect op de ledenwerving Voorbeeldfunctie Leden leren omgaan met alcohol en drugs Tonen verantwoordelijkheid Vermijden juridische verantwoordelijkheid  Vraag: Waarom lijkt een beleid een meerwaarde, wat denken jullie?

Media

Voor je begint Leiding prikkelen: wat wil je doen & waarom? Doe je het alleen of met hulp? Met hoeveel doen we het? Hoe lang duurt het? Bewaar het overzicht Gebruik teasers Beide opties hebben voor- en nadelen Met heel de leidingsploeg of met kleine werkgroep => sowieso heel de leiding horen, want beleid moet gedragen zijn Enkele weken of op leidingsweekend Print stappenplan uit en hang het op in het leidingslokaal

Ook contactgegevens tonen!

Het stappenplan Essentiële stappen Stap 1: Foto van onze jeugdbeweging Stap 2: Afspraken maken en problemen oplossen Stap 3: Schrijven Stap 4: Informatie en vorming Aanvulllende stappen Wat denk jij?  Meningen samenbrengen in een visie Evaluatie Vier essentiële stappen Stap 1: Foto van onze jeugdbeweging. Verzamel wat er al bestaat: Zijn er al afspraken gemaakt? Is er materiaal voorhanden? Stap 2: Afspraken maken en problemen oplossen.  Maak heldere afspraken en bepaal samen wat er gebeurt als ze niet nageleefd worden. Stap 3: Schrijven. Je dacht samen na en nam beslissingen. Om niks te vergeten, zet je best alles op papier. Breng ook je omgeving op de hoogte. Stap 4: Informatie en vorming. Hoe informeer je je leden, medeleiding en omgeving op een toffe manier? Is er een cursus die je kan volgen? Aanvulllende stappen Wat denk jij? Iedereen denkt na over zijn persoonlijke mening over alcohol en drugs. Meningen samenbrengen in een visie. Via discussie over persoonlijke meningen kom je tot een groepsmening. Evaluatie. Een alcohol- en drugbeleid is een proces waaraan je voortdurend kan sleutelen. Verandert de leidingsploeg? Of stelt er zich een nieuw probleem waar jullie nog niet eerder aan dachten? Dan bespreek je je beleid best opnieuw. Print dit overzicht en hou bij waar je zit in het proces.

Stap 1: Foto van onze jeugdbeweging Verzamel wat er al bestaat: Zijn er al afspraken gemaakt? Is er materiaal voorhanden? Gebruik de drugscreener!

Drugscreener Beantwoord de vragen over: de leidingsploeg, afspraken en sancties, preventieactiviteiten en het herkennen van problemen. Voorbeeldvragen Worden er alcohol of drugs gebruikt binnen de jeugdbeweging? Welke problemen zijn er met alcohol- en druggebruik? Welke afspraken hebben jullie rond drugs, alcohol, roken en medicatie? Wat doen jullie als er afspraken overtreden worden? Worden er sancties gegeven? Wat doen jullie als er leiding problemen heeft met alcohol of drugs? Beantwoord de vragen in kleine groepjes (4 à 5 personen) en schrijf de antwoorden op. De vragen gaan over de volgende thema's: de leidingsploeg,afspraken en sancties, preventieactiviteiten en het herkennen van problemen. Bespreek de antwoorden met alle leiding. Zo stel je een stand van zaken op. Let hier zeker op: Waarover was er discussie? Wat nemen jullie mee voor volgende stappen? Zijn er vragen na het doorlopen van het document? Waar kunnen jullie antwoorden vinden? Formuleer ten slotte een conclusie: schrijf per thema knel- en discussiepunten op. Bewaar de afspraken die jullie goed vonden voor de afsprakentabel.

WAT DENK JIJ: Sangria aan de Costa del Sol Gert is 20 en al drie jaar leiding bij de jeugdbeweging. De rest van de leidingsploeg is op de hoogte dat hij af en toe een joint rookt wanneer hij weg is met vrienden. Maar de laatste maanden vermoeden ze dat hij stoned is wanneer hij op de werking toekomt en met zijn groep (10 - 12 jaar) de straat op trekt. Vera (16 jaar) is geslaagd voor haar examens en heeft dit met een paar goede vrienden gevierd. Het werd een lange avond en nacht, met veel plezier en veel, misschien wel té veel alcohol. Ze herinnert zich niet al te veel meer van de laatste uren en weet helemaal niet meer hoe ze is thuisgeraakt. Olivier (17 jaar) is een schuchtere jongen. Als hij uitgaat, heeft hij het moeilijk met iemand aan te spreken. Maar de laatste keer voelde hij zich beter. Hij kreeg van een vriend een pil en daarna kon hij zich helemaal uitleven en uit de bol gaan. Tine (19 jaar) hangt ook ‘s avonds tijdens de week vaak met wat leiding in het leidingslokaal. Ze zit daar dan ongeveer twee uur en drinkt elke keer vijf à zes pintjes. Na een tijdje vertelt ze je dat ze niet graag thuis is: haar ouders zitten in een echtscheiding en er is thuis vaak ruzie. Verder vertelt ze dat één van de oorzaken het drinken van haar moeder is, zij heeft een alcoholprobleem. Kies een aantal situatieschetsen uit het document. Print ze uit (voor iedereen, of éénmaal om voor te lezen). Daarnaast schrijf je op 6 grote flappen papier apart de cijfers 1 tot en met 6. Je hangt die cijfers een eindje van elkaar verwijderd aan de muren in het lokaal. De deelnemers lezen de situatieschetsen. Ze denken na of ze bezorgd zijn over het gebruik dat beschreven wordt en rangschikken de situaties volgens gevaarlijkheid (1 = minst gevaarlijk, 6 = meest gevaarlijk). Elk cijfer mag slechts één keer gegeven worden. Maak duidelijk dat het niet om een kennistest gaat. Iedereen rangschikt de situaties volgens zijn/haar eigen mening. Geen enkel antwoord is juist of fout. Wanneer iedereen klaar is, bespreek je elke situatie. Laat iedereen telkens plaatsnemen bij de flap met het cijfer dat overeenkomt met hun inschatting van het gevaar van die situatie. Dit toont duidelijk wat iedereen denkt. Vraag ieder apart waarom hij of zij bij een bepaald cijfer staat. Zo kan iedereen zijn mening geven. Breng de discussie op gang met de volgende vragen: Wanneer is een situatie volgens jou problematisch? Als de deelnemers over verschillende cijfers verspreid staan: Hoe komt het dat de keuzes zo verschillend zijn? Als ongeveer iedereen een situatie een lage inschatting geeft: Is er dan echt geen risico? Als ongeveer iedereen een situatie een hoge inschatting geeft: Waarom is deze situatie dan erger dan situatie X, die jullie een lagere score gaven? Wat is verrassend aan de argumenten van een ander?

Sangria aan de Costa del Sol MENS MIDDEL MILIEU

Stap 2: Afspraken maken en problemen oplossen Maak heldere afspraken en bepaal samen wat er gebeurt als ze niet nageleefd worden. Houd rekening met o.a. koepel, wetgeving, mening van leden,…

Tabak, alcohol, cannabis, andere illegale drugs, medicatie 2.1 Afsprakentabel Teken de afsprakentabel (p. 4 in het begeleidend document) in het groot over. Vertrek van wat er al is! Vul de tabel in met de afspraken die jullie al hebben (en in stap 1 verzamelden met de drugscreener). Laat iedereen per vak de afspraken opschrijven die hij belangrijk vindt. Probeer vanuit deze afspraken per vak tot een gemeenschappelijke afspraak te komen waar je allemaal achter staat. Gebruik dit om een lijst met basisafspraken op te stellen. Je kan ook uitbreiden naar andere afspraken, vb. snoep, frisdrank, gsm,… Tabak, alcohol, cannabis, andere illegale drugs, medicatie

Stap 3: Schrijven Je zet alles op papier. De schrijfwijzer kan hierbij helpen. Print alles uit en laat leiding ondertekenen.

Stap 4: Informatie & vorming Medeleiding: elk jaar herbekijken + ondertekenen Wie heeft wat nodig om de afspraken waar te maken? Informeer je leden, medeleiding, ouders en omgeving over je beleid.

Spelmethodieken voor leden/leiding Workshop voor leiding Spelmethodieken voor leden/leiding

HELPT JE BIJ HET MAKEN VAN AFSPRAKEN OVER ALCOHOL EN DRUGS OP KAMP

Afspraken herontdekken Afspraken communiceren

feestwijzer

9 Facultatieve services feestwijzer 4 Verplichte services 9 Facultatieve services Deskundig barpersoneel Gezondheidsinfo Samen uit, samen thuis Geluidslimiet respecteren & beschikbaarheid van oordopjes

VRAGEN?

Nuttige links www.druglijn.be : informatie lezen + vragen stellen www.vagga.be Drugs in beweging: www.drugsinbeweging.be Zot op kamp: www.drugsinbeweging.be/kamp Feestwijzer: www.vad.be/materialen/detail/feest-wijzer

QUIZ

Extra situaties Wij gingen er altijd van uit dat we alcohol mogen schenken aan leden die jonger zijn dan 16 jaar omdat de jeugdbeweging onder de huiselijke sfeer valt. Nu hoorde ik iemand vertellen dat dit niet mag. Klopt dit? Je gaat op weekend of cursus met je leidingsploeg. De hoofdleiding betrapt meerderjarige medeleiding of deelnemers op het smoren van een joint. Is de hoofdleiding dan verplicht om dit te melden? Iemand van de leidingsploeg loopt in het weekend dikwijls stomdronken rond op de plaatselijke fuiven. Hoe reageer je hierop? Wat moet ik doen als een ouder zijn kind komt afhalen en duidelijk onder invloed is van alcohol of drugs? Op fuiven is het niet altijd mogelijk om te controleren of een oudere persoon drank koopt voor een -16-jarige. Als deze -16-jarige dronken thuiskomt en de ouders zoeken hiervoor een verantwoordelijke, is de jeugdbeweging dan verantwoordelijk?

Extra situaties Leider Bert heeft veel stress door het werk voor zijn studie, de jeugdbeweging en zijn studentenjob. Hij zegt dat hij ontspant door te blowen. Als medeleider en als vriend maak ik me zorgen. Hoe kan ik hem helpen? Op weekend betrapte ik enkele leden met een joint. Hoe reageer ik hier het best op? Op zondagmiddag hoor ik mijn leden vaak praten over hoe dronken ze de avond voordien waren op een fuif. Ik denk dat het zinvol kan zijn om een spel te spelen rond alcohol en drugs. Hoe begin ik hier aan? Mogen 15-jarige leden bier tappen op onze fuif?

SITUATIE 2 Jullie zijn op kamp. ‘s Avonds wanneer de leden slapen maken jullie het met de leiding nog gezellig. Elke leid(st)er drinkt minstens 3 glazen alcohol. Plots staan er enkele leden in de leidingstent. Hanne (13 jaar) is op een pikette getrapt en heeft een serieuze wonde op haar voet.