Het Verdrag van Istanbul en daderhulp (en België) Het Verdrag van Istanbul en daderhulp (en België) ? Marijke Weewauters IGVM

Opbouw van deze uiteenzetting Eerste deel: Het Verdrag van Istanbul Wat is het belang van het Verdrag? Wat staat er nu juist in? Tweede deel: en wat met daderhulp en gevolgen voor België Waar staat er in mbt daderhulp ? En het NAP ? Wat zijn de aanbevelingen ? Op wat gaan we gecontroleerd worden?

Instituut ? Federale administratie gelijke kansen + equality body Coördinator en monitor NAP sinds 2001 Coördinating body ER conventie van Istanbul Lid comité of parties ER conventie van Istanbul Lid stuurcomité Implementatie veiligheidsplan

Verdrag van Istanbul Ter ondertekening opengesteld op 11 mei 2014 te Istanbul Van kracht sinds 11 augustus 2014 Vandaag: ondertekend door 43 landen, waarvan 22 landen het hebben geratificeerd België: ondertekening op 11 september 2012

Ratificatie door België? Gemengd Verdrag = moet worden geratificeerd door alle bevoegde Regeringen, federaal en deelstatelijk Vlaanderen (29/11/2013) Waals gewest ( 13 /03/ 2014) Cocof (7/04/2014 ) Franstalige gemeenschap (26/04/2014) Duitstalige gemeenschap (6/05/2014) BXL en COCOM (01/2015) Federaal geratificeerd: 14 maart 2016 Sinds 1 juli 2016 van kracht in België

22 states out of 47 Council of Europe Member have ratified the Convention

5 of the 47 Council of Europe Member States are still to sign and ratify

Belang van het Verdrag - Internationaal Eerste bindend rechtsinstrument voor Europa dat een wettelijk kader creëert om Geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld te voorkomen De slachtoffers te beschermen En de daders te bestraffen Thematische ‘uitgestrektheid’ van het Verdrag: * 12 hoofdstukken * 81 artikelen (meeste Verdragen RvE: rond de 50 artikelen) Geografische ‘uitgestrektheid’ van het Verdrag: Raad van Europa = 47 lidstaten + 6 landen met statuut van ‘waarnemer’ Opgesteld door experten

Het Verdrag en de letter ‘P’ Elk verdrag RvE opgebouwd rond de 3 ‘P’s’: Prevention Protection Prosecution Verdrag van Istanbul: verdragsstellers beslisten er een 4e ‘P’ toe te voegen: ‘Integrated policies’ Maar er kunnen nog meer ‘P’s in worden gevonden… Participatie en partnership

Tot wat heeft België zich verbonden … Hoofdstuk I – Doelstellingen, begripsomschrijvingen, gelijkheid en non- discriminatie, algemene verplichtingen Hoofdstuk II – Integraal beleid en gegevens verzamelen Hoofdstuk III – Preventie Hoofdstuk IV – Bescherming en ondersteuning Hoofdstuk V – Materieel recht Hoofdstuk VI – Onderzoek, vervolging, procesrecht en beschermende maatregelen Hoofdstuk VII – Migratie en asiel Hoofdstuk VIII – Internationale samenwerking Hoofdstuk IX – Toezichtmechanisme Hoofdstuk X – Verhouding tot andere internationale instrumenten Hoofdstuk XI – Wijzigingen van het Verdrag Hoofdstuk XII – Slotbepalingen

Een overzicht - 1 - Algemeen Het Verdrag is gendersensitief én genderneutraal Artikel 3 omschrijft zowel geweld tegen vrouwen (3.a) als huiselijk geweld (3.b) Slachtoffer = elke natuurlijke persoon die wordt blootgesteld aan geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld De term ‘vrouwen’ omvat ook meisjes jonger dan 18 jaar

Een overzicht - 2 - Integraal beleid De partijen moeten een alomvattend en gecoördineerd beleid uitwerken en uitvoeren om een holistisch antwoord te geven op geweld tegen vrouwen (artikel 7) Rechten van het slachtoffer centraal Alle betrokken instanties, instellingen en organisaties moeten hiertoe samenwerken Voorzien van de passende financiële middelen en personeel om dit beleid adequaat uit te kunnen voeren (artikel 8) Bijzondere aandacht voor het verzamelen van statistische gegevens op regelmatige basis (artikel 11)

Een overzicht - 3 - Preventie Algemeen (artikel 12): Maatregelen om verandering van sociale en culturele gedragspatronen van vrouwen en mannen te stimuleren Erop toezien dat cultuur, gewoonte, religie, traditie of zogenaamde eer niet ter rechtvaardiging worden gebruik Vorming en training van beroepskrachten (artikel 15) Preventieve interventie- en behandelprogramma’s (artikel 16) Wettelijke of andere maatregelen nemen om Programma’s plegers van huiselijk geweld op te zetten: niet gewelddadig gedrag in interpersoonlijke relaties Programma’s: voorkomen van recidive, en niet gewelddadig gedrag aanleren Mensenrechten van de slachtoffers moeten de eerste prioriteit zijn Programma’s moeten opgezet en uitgevoerd worden in nauwe samenwerking met slachtoffercentra

Een overzicht - 4 - Bescherming en ondersteuning van slachtoffers Leidende principes (artikel 18): Bevorderen van een omvattende en ‘multi-agency’ benadering = FJC en ketenaanpak Integrale aanpak (relatie tussen slachtoffers, daders, kinderen en de sociale omgeving) = FJC en ketenaanpak Voorkomen van re-victimisering Indien mogelijk, beschermings- en ondersteuningsdiensten op dezelfde plaats ingericht = FJC Melding beroepsbeoefenaars: nationale regels inzake vertrouwelijkheid mogen geen beletsel vormen om onder passende voorwaarden melding te maken indien zij redenen hebben dat er geweld is gepleegd en dat er meer ernstige daden van geweld te verwachten zijn (artikel 28) (cfr meldcode)

Een overzicht - 5 - Strafbaarstellingen Psychologische geweld (artikel 33) Stalking (artikel 34) Fysiek geweld (artikel 35) Seksueel geweld, met inbegrip van verkrachting (artikel 36) Gedwongen huwelijk (artikel 37) Vrouwelijke genitale verminking (artikel 38) Gedwongen abortus en gedwongen sterilisatie (artikel 39) Seksuele intimidatie (artikel 40) Onaanvaardbare rechtvaardiging ‘misdrijven gepleegd in het kader van de zogenaamde ‘eer’(artikel 42)

Een overzicht - 6 - Nog enkele procedurele elementen Verbod op verplichte alternatieve procedures voor geschillenregeling of veroordeling (artikel 48) In alle fasen strafrechtelijke procedure moet rekening worden gehouden met de belangen van het slachtoffer (artikel 49) Alle relevante autoriteiten moeten risico’s evalueren en gecoördineerd zorgen voor veiligheid en ondersteuning (artikel 50) = risicotaxatie Spoedeisende locatieverboden (artikel 52) uithuize ? Gebieds-of contactverboden of beschermingsbevelen (artikel 53) ! Link met de richtlijn 2011/99/EU van het Europees parlement en de Raad van de Europese Unie van 13 december 2011 betreffende het Europees beschermingsbevel Beschermingsmaatregelen in de strafrechtsprocedure (artikel 56) (uitvoeringsbesluiten?)

Internationale monitoring Dubbel systeem: 1) ‘Comité van de Partijen’ (cfr andere Verdragen) 2) Oprichting van een groep deskundigen inzake actie tegen geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld “GREVIO” tussen de 10 en de 15 leden, aangeduid door het Comité van de Partijen gekozen uit de kandidaten door de partijen voorgesteld “Assessment van de partijen” op basis van de nationale rapporten Consultatie van NGO’s Uitnodigen van nationale parlementen deel te nemen aan de monitoring Mogelijkheid om in de landen zelf ter plaatse te gaan Belgie ? 2018 !

Indicatoren/aanbevelingen ? Algemeen Samenwerken met slachtofferhulp en gespecialiseerde organisaties Veiligheid, ondersteuning en mensenrechten van slachtoffers zijn prioriteit Baseren op good practices en wetenschappelijk onderzoek Belang van evaluatie van de programma’s Bij uitbouw programma’s samenwerken met slachtofferhulp en gespecialiseerde organisaties Programma’s daders partnergeweld Aanleren niet-gewelddadig gedrag in interpersoonlijke relaties Aandacht voor de kinderen Vrijwillig/gedwongen Veiligheid slachtoffers prioritair Goede opleiding beroepskrachten Reclasseringsprogramma’s voorkomen van recidive zowel binnen als buiten detentie programma’s opzetten, gericht op re-integratie en met continue aandacht voor slachtoffers T.a.v. recidive: combinatie van individuele begeleiding in combinatie met groepsbegeleiding geeft betere resultaten Zie ook: evaluatie van praxis van studiedag ‘risicotaxatie’ 16/12 op website van IGVM

Statistische indicatoren data van beschikbare programma’s uitsplitsen naar aantal bestaande programma’s, geografische verdeling, gedwongen/vrijwillig, jaarlijkse cijfers, evaluatie veiligheid en mensenrechten van slachtoffers garanderen bij uitbouw programma’s ZIE OOK: https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServ ices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016 8046e1f2

Belgische Implementatie Verdrag Om de opvolging en Belgische rapportage te vergemakkelijken, werd NAP reeds volledig gestructureerd op basis van de structuur (strategische en operationele doelstellingen) van de conventie 232 maatregelen tegen seksueel geweld, VGV, EGG en prostitutie.

Wat staat er in het NAP? 94.Een inventaris opstellen van de beschikbare programma’s (justitiele (gevangenissen incluis) en niet justitiele) en opvangplaatsen voor plegers (in het bijzonder in het kader van de wet betreffende het tijdelijk huisverbod in geval van huiselijk geweld). IGVM   95.Een onderzoek uitvoeren  naar de toepassing en de best-practices inzake de wet betreffende het tijdelijk huisverbod in geval van huiselijk geweld en naar de reële behoeften rond en efficiëntie van dadertherapie. 96.Op basis van een evaluatie  het aanbod voor daderprogramma’s binnen het beschikbare budget op elkaar afstemmen. Vlaanderen, Waals Gewest, Brussels Hoofdstedelijk Gewest 97.De diensten aan justitiabelen coördineren en daarbij aandacht hebben voor sociale bijstand en de begeleiding van geweldplegers. Franstalige gemeenschap

Welke aandachtspunten ? Advies uithuizeplaatsing (nieuwe col) Aanbevelingen inzake strafuitvoering Aanbevelingen inzake ET Aanbevelingen in navolging van onderzoek Etc…

Huidige stand van zaken monitoring Eerste administratief rapport IDG december 2016 Nationaal Voortgangsrapport IDG eind 2017 op basis van indicatoren van Grevio (regering intra francophone heeft reeds één) Voorgelegd aan stuurgroep 2017 Voorgelegd aan parlement 2018 (= controle van Grevio) Voorgelegd aan expertengroep 2O18 = schaduwrapport voor nieuwe regering

Dank u wel! Marijke Weewauters, IVGM met dank aan Vicky De Souter, FOD Justitie