Trends in wonen en zorg in Nederland Voorstellen kcwz Adviseur kcwz, vooral extramuralisering, transformatie verzorgingshuizen, nieuwe woonzorgvariaties e.d. 16 maart 2017 Daniëlle Harkes

Woonmonitor 2015: senioren nog onbekend met nieuwe woonvormen Verhuizen naar zorgwoning wordt moeilijker – KCWZ 16 oktober 2015 Woonmonitor 2015: senioren nog onbekend met nieuwe woonvormen – KCWZ 2 april 2015 Nou, dan gaan we nu naar het heden. Ik licht in mijn presentatie kort de belangrijkste ontwikkelingen toe die momenteel spelen op het terrein van wonen met zorg. Dit soort krantenkoppen kennen we allemaal. Er zijn kansen, zoals beleggers zien in zorgvastgoed. Maar er zijn ook zeker bedreigingen en knelpunten. Er is veel onrust doordat verzorgingshuizen allemaal zouden sluiten, waar moeten die oudjes dan naartoe?

Wonen en zorg in Nederland Maatschappelijke trends Scheiden wonen en zorg Woonvariaties Gaan van verzorgingsstaat naar participatie maatschappij

Naar een inclusieve samenleving Waar het eigenlijk om gaat is dit: Uit rapport commissie Dannenberg 2015 over Beschermd wonen

De maatschappelijke context verandert Meer lokale sturing dan landelijke regelgeving Meer ouderen maar langer gezond en langer thuis Meer eigen initiatief en een generatie ouderen die zich niet weg laat zetten Minder eenheidsworst; gepersonaliseerde zorg Minder collectiviteit en meer zelf (bij)betalen Minder nieuwbouw en grote uitleglocaties Minder werkenden in verhouding tot pensionado’s Gaan van verzorgingsstaat naar participatie maatschappij

Het aantal 85-plussers groeit Ondertussen zien we vooruit kijkend dit op ons afkomen Het aantal 85-plussers groeit enorm de komende jaren. 12% van 85+ers woont momenteel in verpleeghuis. Dat is een groot aantal 85-plussers dat nog steeds zelfstandig (thuis) woont. En dat zal zo blijven.

Kosten van de zorg En als we terug kijken zien we almaar oplopende kosten. Wij geven steeds meer uit aan zorg. In 2040 geven we waarschijnlijk zo’n 20 procent van ons nationaal inkomen uit aan zorg. In 1970 was dat nog 3 procent van het nationaal inkomen (bbp). Nu is dat ongeveer 14 procent. Recente berekeningen geven aan dat we in 2040 ruim 30 % van ons inkomen aan zorg uitgeven. Gemiddeld betaalt een volwassene nu 5.628 euro per jaar aan de zorg.   DUS mensen worden ouder en de zorg wordt te duur. Tja u denkt ik hoor nog niks nieuws…. Maar dit zijn wel de belangrijkste drijvers achter alle ontwikkelingen.

Het zorgstelsel anno 2017 In NL heb je de cure en de care. De Care is de langdurige zorg en die is in afgelopen jaren hervormd. Daar gaan we nu dieper op in.

Waarom hervorming? Omdat de zorg te duur wordt Door de veranderingen in de samenleving De hervorming – ook wel 'transitie van de zorg' genoemd, is vastgelegd in drie zorgwetten: De nieuwe Wmo 2015 (Wet maatschappelijke ondersteuning) De gemeente kan haar inwoners ondersteuning bieden op het gebied van onder andere huishoudelijke hulp, vervoer en woningaanpassing. Als een inwoner om hulp vraagt, is de gemeente verplicht onderzoek te doen naar de persoonlijke situatie, mogelijkheden van mantelzorger(s) en mogelijkheden om gebruik te maken van algemene voorzieningen. Onder de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning regelen de gemeenten vanaf 2015 het kortdurende verblijf (logeeropname) en beschermd wonen voor mensen met een psychische stoornis. De Wet langdurige zorg (Wlz) Deze wet vervangt de voormalige AWBZ. De Wet langdurige zorg regelt vanaf 1 januari 2015 de zorg en ondersteuning aan kwetsbare ouderen en mensen met een beperking die blijvend 24 uur per dag zorg en toezicht nodig hebben. Op basis van de Wlz kan iedereen die 24-uurs zorg of permanent toezicht nodig heeft, zorg krijgen: in een verpleeghuis of thuis. De Zorgverzekeringswet Verplichte basisverzekering voor kortdurende, op genezing gerichte zorg voor iedereen die rechtmatig in Nederland woont of hier loon- of inkomstenbelasting betaalt. De Zorgverzekeringswet is op 1 januari 2006 in werking getreden en vervangt o.a. de Ziekenfondswet. Vanaf 2015 is de Zorgverzekeringswet uitgebreid met onder andere de wijkverpleging (verpleging en verzorging thuis), zorg aan mensen met een zintuiglijke beperking gericht op het leren omgaan met de beperking en behandeling in een GGZ-instelling voor het 2de en 3de jaar (het 1ste jaar werd ook voor 2015 al uit de Zwv gefinancierd).

Nieuwe oplossingen voor verzorgingshuis Lichte zorgindicaties afgeschaft Transformatie van verzorgingshuizen Ander verdienmodel Aantrekkelijk en betaalbaar aanbod creëren ZZP 1 t/m 4 afgeschaft: hiervoor geldt dat wonen en verblijf (diensten) uit het pakket is gehaald. Uitdagingen hierin zijn: Aantrekkelijk vastgoed/locaties ontwikkelen Goed en betaalbaar aanbod ontwikkelen is lastig, vooral op de diensten. Vraagt ondernemerschap Voor de komende 5 a 10 jaar ?? En soms de conclusie dat er iets heel anders met de zorglocatie moet gebeuren…

Langer thuis in een zorgzame wijk vraagt om…. Voldoende geschikte woningen & doorstroom Voorzieningen in de buurt Bewustwording burgers over maatregelen, zoals verhuizen of woningen aanpassen Buurtinitiatieven ondersteunen Ondersteuning van mantelzorgers Samenwerking! Triple A locaties: arts, apotheek en albert heijn Doe democratie en participatiemaatschappij. De overheid moet in het proces een bescheiden rol spelen. De initiatieven liggen vooral bij de burgers…..(nota Plasterk, juli 2013). Blok en Van Rijn vinden dat burgers tijdig moeten nadenken over maatregelen, zoals verhuizen of woningen aanpassen. Bewustwording nodig (juni 2014) Uitdagingen voor de woningcorporaties zijn bijv. Voldoende geschikte woningen (onderzoek verhuurbaarheid seniorenwoningen noemen) Seniorenwoningen & doorstroom Toewijzen zorgwoningen (passend toewijzen, betaalbaarheid, huisvestingsverordening) Zorglocaties/vastgoed Voorzieningen in de wijk

Zorgzame stad (ism UrbanCore) Kenniscentrum betrokken bij de ontwikkeling van een zorgzame stad

Nieuw samenspel is nodig Goed kijken op lokaal niveau naar wat er nodig is Gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties, huurders-, vrijwilligersorganisaties, woningcorporaties Ondersteunen van burgerinitiatieven Hergebruik van bestaande gebouwen Spreiding voorzieningen en zorgvastgoed Zorgzame wijk = ook inrichting van openbare ruimte, woonomgeving. Het komt allemaal neer op meer en andere samenwerking

Woonvariaties: van Bruishuis tot Thuishuis Mantelzorgwoning Meergeneratiewoning Kangoeroewoning Woongemeenschap Knarrenhofje Kleinschalig wonen Thuishuis Diversiteit neemt toe Tussen het verpleeghuis/zorglocaties en zelfstandig thuis komt veel meer aanbod. Ontmoetingsplekken blijven belangrijk! Expeditie Begonia nu 2x geweest, dit jaar 2e keer op 11 oktober. Masi Mohammedi komt ook spreken.

Burgerinitiatief in opkomst 320 zorgcoöperaties (2016), explosieve groei In dorp kunnen blijven door voorzieningen toe te voegen / meer thuisgevoel in de stad creëren Stadsdorpen Amsterdam Zorgcoöperatie Hoogeloon: 2 zorgvilla’s ontwikkeld Dorpscoöperatie Kloosterburen heeft verzorgingshuis gekocht In 2014: 101 zorgcoöperaties in Nederland In 2015: 130 In 2016: 320 (onderzoek vilans en movisie) De Zorgcoöperatie Hoogeloon is de eerste van NL en opgericht in 2005. zorgcoöperatie Hoogeloon heeft in 2012 zelf 2 zorgvilla’s met 14 woningen ontwikkeld. 7 voor dementerende ouderen en zeven voor verstandelijk gehandicapten. Wordt dit de nieuwe trend? Zorgorganisatie Zonnehuisgroep Noord heeft een locatie Zonnehuis Olde Heem overgedragen aan de Coöperatie Klooster&Buren en Stichting SintJan. Dorpscooperatie Klooster&Buren wil de woongemeenschap en zorgfaciliteiten voor ouderen in het pand van ’t Olde Heem behouden. Zonnehuisgroep Noord heeft in een samenwerkingsverband met Stichting SintJan en Philadelphia getracht in een andere vorm te behouden. Met het verhuren van appartementen en het openstellen van een vleugel tot woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking in oktober 2013, is ingespeeld op het veranderde overheidsbeleid. Het bleek uiteindelijk voor Zonnehuisgroep Noord niet haalbaar om de locatie rendabel te exploiteren. De zorgorganisatie ging verder in gesprek met Stichting SintJan en de Coöperatie Klooster&Buren, om een passende oplossing te vinden.

Op reis door Nederland langs innovatieve woonzorgprojecten Zorgcoöperatie Austerlitz De Saffier Verhuisadviseur Samen in de stad/Huiskamer in de wijk Zorgerf Buiten-Land Hart van Vathorst Thuishuis

Daniëlle Harkes d.harkes@kcwz.nl 7-10-2017