Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Swv Plein mei 2014 Aleid Schipper

Van terugplaatsen naar overstappen!

Beleidsrelevantie Meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften integreren in het regulier onderwijs Meer tijdelijke plaatsingen in het speciaal onderwijs Wettelijke verplichting om in het ondersteuningsplan beleid t.a.v. terugplaatsing en doorplaatsing op te nemen Financiële situatie van het swv (negatieve verevening)

WEC In het laatste schooljaar waarop de toelaatbaarheidsverklaring betrekking heeft, draagt het bevoegd gezag van de school er zorg voor dat terugplaatsing of overplaatsing van de leerling naar het basisonderwijs of voortgezet onderwijs plaatsvindt, tenzij het bevoegd gezag van oordeel is dat voortgezet verblijf van de leerling in het SO of VSO noodzakelijk is en het samenwerkingsverband een nieuwe toelaatbaarheidsverklaring heeft verstrekt.

Onderzoeksvragen Huidige praktijk : overstappen cluster 4 leerlingen (so en vso) Wanneer is het succesvol? Wat draagt bij aan de succesvolle terugplaatsing (overstap)?

Onderzoeksmethoden Expertmeeting VO/VSO en PO/SO Expert gesprekken Literatuurstudie Vragenlijst Casestudie

Wat is bepalend voor een succesvolle overstap? bio-ecologisch model van Bronfenbrenner

(Succes)Factoren Kind / leerling Ouders / gezin- Relatie ouders - school Speciale school- Relatie school - school (overdracht) Reguliere school- Relatie leerling - school Samenwerkingsverband

Geen enkele factor is doorslaggevend Samenhang Interactie Stapeling

Wanneer is een overstap succesvol? Schoolsucces (diploma halen, regulier vervolgonderwijs) Welbevinden leerling Sociale acceptatie in de groep / klas Positieve sociaal-emotionele ontwikkeling Perspectief voor de leerling

handreiking

Handreiking 6 fasen 1.Oriëntatie op overstappen: de leerling vol in beeld 2.Onderwijsbehoeften leerling en het vinden van de juiste school 3.De voorbereiding op de overstap 4.De start in het regulier 5.De voortgang in het regulier 6.Ten slotte, of ook wel in het beginne (Samenwerkingsverband)

Fase 1: oriëntatie op overstappen Succesfactoren speciale school Visie van de school/management Goed zicht op ontwikkelingsperspectief leerling Iedereen wordt betrokken om leerling in beeld te krijgen Weten wat reguliere school vraagt van leerling Bekendheid met scholen binnen samenwerkingsverband

Beleid van de (v)so scholen Vaste ondersteuningsstructuur: leerlingen worden in CvB /multidisciplinair overleg besproken de sociaal emotionele ontwikkeling, leerontwikkeling en het leergedrag. Schakelen : doelen/aandachtspunten gericht op regulier onderwijs

Succesfactor leerling Motivatie Acceptatie beperking / hulp durven vragen Aanspreekbaar op gedrag (Cognitieve) overcapaciteit

Succesfactor ouders / gezin Betrokken ouders, ondersteunend aan het kind Staan achter de keuze Broers/zussen zijn betekenisvol Externe ondersteuning voor het gezin

Fase 2: onderwijsbehoefte leerling en vinden van de juiste school Tijdige afwegen van overstap (ongeveer half jaar) Iedereen wordt betrokken / iedereen staat erachter Leerling is voorbereid Ambulant begeleider is betrokken Zoeken naar een school: gezamenlijk proces Ouders en leerlingen: reëel beeld van de reguliere school

Fase 3: (voorbereiding op) de overstap Wat heeft de leerling nog nodig om over te stappen? Praktische handelingsadviezen meegeven Leerling en ouders zelf aan het woord Warme overdacht Doorgaande leerlijnen in kaart gebracht / knelpunten opgelost

Fase 4: start op regulier onderwijs Visie: inclusief denken Open houding naar leerling en ouders Leerling is echt in beeld! Team staat achter de overstap / lerend team Eerste dagen heel goed voorbereid Werken met praktische handelingsadviezen

Succesfactor relatie leerling - school Klik met de leraar / begeleider (pedagogiek gaat aan didactiek vooraf) De leraar wil zich verdiepen in de leerling Leerling mag meedenken, meebeslissen Leraar helpt leerling om zich vaardigheden eigen te maken die van belang zijn bij overstap

Succesfactor relatie ouders - school Ouders worden serieus genomen Goed en frequent contact Vast contactpersoon

Fase 5: de voortgang op het regulier onderwijs Collegiale consultatie / cultuur Leraar en team: reflectie op eigen handelen Ondersteuningsstructuur voor leraren & leerlingen Aandacht voor dynamiek in groep / klas Differentiatie in de groep / klas Facilitering vanuit het management

Fase 6: het samenwerkingsverband (in den beginne….) Visie op overstappen (schakelonderwijs) Stimuleren en faciliteren van overstappen Volgen van overstappers: leren en evalueren

Opbrengsten van de overstap Leerling voelt zich minder speciaal Leerling trekt zich op aan andere leerlingen (sociale en emotionele ontwikkeling) Meer zelfvertrouwen Vrienden dicht bij huis Leerlingen laten ook thuis een positieve ontwikkeling laten zien, waardoor ouders meer vertrouwen in hun kind krijgen en hun kind meer los durven te laten

Relevant recent onderzoek: Inspectie van het Onderwijs (2013) Kritische capaciteit (groepssamenstelling) Kijken naar meer dan schoolfactoren en kindkenmerken Ook ondersteuning voor kinderen zonder indicatie Deskundigheid: gemis dat leraren niet bij elkaar in de klas kijken Flexibele onderwijspraktijk (aanpassingen) Warme overgang po – vo Leerlingen voelen zich veilig, leraren voelen zich betrokken

Aanbevelingen Inspectie van het Onderwijs (2013) Ondersteuningsbehoefte leerling in beeld Matching van ondersteuningsbehoefte en school Extra aandacht voor de overdracht Ouders betrekken

Uitdagingen voor scholen en SWV Hoe kunnen we ervoor zorgen dat overstappen succesvol verloopt? Hoe zorgen we ervoor dat we van elke overstap leren? Hoe bouwen we gezamenlijke expertise op? Kennen de scholen (bao, sbo en so) elkaar voldoende?

Voor meer informatie kijk op: