Organisatieontwikkeling door handelingsonderzoek 2 Leni Beukema 11 april 2013

Agenda 11 april Vragen/ opmerkingen naar aanleiding van bijeenkomst 1 Organisatieontwikkeling en handelingsonderzoek Onderzoeker en mede-onderzoeker(s) Varianten van Research in Action Conclusies en slotopmerkingen

Routines als basis van verandering Afkondigen van verandering is niet realisatie daarvan Onderbewuste, praktisch bewustzijn en discursief bewustzijn Basis van individueel veranderen is praktisch bewustzijn discursief maken (reflexie) Interactie over deze reflexie vraagt uitdaging én veiligheid Tempo van verandering afstemmen op tempo van gesprek (en omgekeerd)

Afstemming gevraagd medewerkers: vergroten reflexief vermogen organisatieprocessen: gericht op kennis delen netwerken: leren met en van partners en klanten

Reflexief managen van de manager zelf (vrij naar Watson) Als persoon (wat is de kern) Leerstijl (omgaan met veranderingen in je omgeving) Interpersoonlijke stijl (hoe je relaties aangaat)

Relatie onderzoeker – mede- onderzoeker nader bekeken Continuüm Onderzoek naar handelen van anderen Doel en implementatie van verandering samen, onderzoeker onderzoekt proces Zowel interventie als onderzoek in samenwerking Onderzoeker leert mede-onderzoekers het vak Onderzoekers en mede-onderzoekers betrokken in wederkerig onderzoeksleerproces

Wie zijn mede-onderzoekers Voorbeelden van collega-studenten: GGZ: één ‘ formele ’ co-onderzoeker en mensen die kennis inbrengen Politie: onderzoeksleider, onderzoeksteam en participanten Electronica concern: kerngroep als onderzoeksteam

Verschillende posities Primaire doelgroep van het onderzoek als co-onderzoekers? Over wiens kennis hebben we het? Is dat gelaagd of niet? Co-onderzoekers als formele club of als deelnemers aan het onderzoek?

Varianten van Research in Action De lijn van organisatiestudies Lewin (vanaf jaren 50 in US) Natuurlijke experimenten Verandering als proces naar nieuwe stabiliteit (unfreezing, changing, freezing) Groepsdynamica Tavistock institute of Human Relations (vanaf WOII)/ Norwegian Industrial Democravy Project (jaren 60/70) Sociotechniek Psychologische eisen aan banen Semi-autonome groepen Lerende organisaties (Argyris, Senge (MIT) jaren 90) Pragmatisch actieonderzoek (Greenwood&Levin, 1998)

Varianten van Research in Action De lijn van democratiseringsbewegingen Kritisch actieonderzoek(Frankfurter Schule/ Habermas, kritische psychologie/ Holzkamp, adult learning/ Freire) Wetenschap voor emancipatie Feministische invloeden Ontwikkelingsvraagstukken Participatory Action Research (Borda) Persoonlijke groei, zelfactualisatie (Reason, Heron)

Theorie U, Scharmer (MIT, 2011) Synthetiserend Inzet op niveau individu, organisatie en samenleving Verandering als co-creatie Leren van de toekomst Open geest (reflexie op vooronderstellingen) Open hart (voelen) Open wil (niet bang voor de toekomst)

U-presencing

Literatuur Adam, B. (1995) Timewatch: The Social Analysis of Time. Cambridge: Polity Press Argyris (1996), Leren in en door organisaties; het hanteeerbaar maken van kennis (vertaling door Th.H.J. Tromp). Schiedam: Scriptum Books Beck, U., A. Giddens en S. Lash (1994) Reflexive Modernization. Stanford: Stanford University Press Bos, J. (2007), Discourseanalyse. Communicatie op de werkvloer, Bussum: Coutinho Coenen-Hanegraaf, M., B. Valkenburg, M. Ploeg en H. Coenen (1998), Begeleid Werken. Theorie en methodiek van de individuele vraaggerichte benadering. Utrecht: Jan van Arkel Gastelaars, M. (2006), Excuses voor het ongemak. De vele gevolgen van klantgericht organiseren, Amsterdam :SWP Gay, P. du, S. Hall, L. Janes, H. Mackay en K. Negus (1997), Doing Cultural Studies. The Story of the Sony Walkman, London: Sage Publications

Literatuur Hochschildt, A.R. (1997), The time bind, New York: Metropolitan Books Scharmer, C.O. (2011), Theorie U. Leiding vanuit de toekomst die zich aandient, Zeist: Christofoor Sennett, R. (2008), The Craftsman, New Haven/London: Yale University Press Smid, G. &E.Rouwette (Red.) (2009), Ruimte maken voor onderzoekende professionaliteit. Onderzoekend handelen, handelend onderzoeken. Assen: Van Gorcum Watson, T. (2001), In Search of Management. Culture, chaos and control in managerial work, London: Thompson Learning Weick, (1995), Sensemaking in Organizations