BUIKPIJN BIJ SCHOOLGAANDE KINDEREN MARJOLEIN BERGER, HOOGLERAAR HUISARTSGENEESKUNDE, UMCG 1

VOORKOMEN VAN BUIKPIJN  De helft van alle schoolgaande kinderen heeft de afgelopen 2 weken buikpijn gehad  7% heeft al >2 maanden buikpijn  2% gaat ermee naar de huisarts, meer dan de helft heeft dan > 2 maanden last 2 Gulewitsch MD. Eur J Gastroenterol Hepatol 2013 SMC van der Veek. JPGN 2010

KATJA (4) Katja is een tijdje geleden ziek geweest hoofdpijn en buikpijn, het was uiteindelijk een blaasontsteking. Nu zegt Katja steeds als ze moet eten, dat ze buikpijn heeft. Moeder denkt dat ze de boel in de maling neemt. ‘s Morgens heeft ze buikpijn, ‘s middags eet ze redelijk en ‘s avonds eet ze de helft van wat ze normaal eet. Moeder weet niet wat ze hier nou mee moet.

MAARTEN (8) Tijdens de vakantie liep alles nog goed, maar sinds september klaagt Maarten vaak over buikpijn. Hij wil dan niet naar school. Met buikpijn kan hij zich niet concentreren, zegt hij. Gisteren stuurde de school Maarten naar huis: ziek. Er moet nu maar eens wat gebeuren, vindt vader

JOOST (10) Moeder belt of ze onmiddelijk kan komen, het gaat niet goed met Joost. Hij huilde van de buikpijn toen hij uit school kwam. Het wordt alleen maar erger. Hij gilt het uit, het komt in vlagen, dit is niet normaal. Joost heeft veel pijn, tussen de aanvallen vermindert de pijn en is de buik soepel. Dit is nus al de derde keer maar zo erg…... Ouders zijn gescheiden. Moeder heeft ziekte van Crohn

BUIKPIJN BIJ KINDEREN 4-17 JR IN HUISARTSPRAKTIJK (%) Spee L. Scand J Prim Health Care 2013;31: In top-10 meest voorkomende klachten

AANVULLEND ONDERZOEK  Serologie 22.6%  Urine37.4%  Feces18.0%  X-buik, echo 7.5%

CHRONISCHE BUIKPIJN EN IMPACT VOOR HET KIND 50% van de klachten is al chronisch bij presentatie  6 op de 10: > 1 keer per maand  helft verzuimt school  1 dag per 2 weken Schoolverzuim is het hoogst op moment van presentatie aan huisarts Wanneer je buikpijn hebt hoe erg is de pijn dan meestal? Ergst voorstelbaar Helemaal niet erg Spee L. Scand J Prim Health Care 2013;31:

PROGNOSE 1 op de 3 heeft na een jaar nog buikpijn  Schoolverzuim  Niet meer sporten  Medicijngebruik Gemiddeld duurt de buikpijn 9.7 maanden (SD 4.8) Functionele buikpijn als kind geeft meer kans op  Prikkelbare darm syndroom als volwassene  Chronische pijnklachten als volwassene  Psychische problemen 9 JPGN 2008;47:316-26

GEDACHTEN OVER OORZAKEN WAAR KOMEN DE KLACHTEN VANDAAN ALS ER GEEN AANDOENING WORDT GEVONDEN? 10

GEDACHTES OVER OORZAKEN VAN OUDERS  Alle ouders ervaren de buikpijn wel eens als bedreigend (“dit gaat nooit over, dit loopt uit de hand, er moet iets gedaan worden”) 11 Levy RL. JAMA Pediatr 2013

HOE (BE)HANDELEN OUDERS  Alle ouders reageren heel soms angstig/beschermend op de buikpijn ( “Hoe vaak zeg je dat hij/zij geen huiswerk hoeft te maken?”) Levy RL. JAMA Pediatr 2013

GEDACHTES VAN HUISARTS OVER OORZAKEN  De helft denkt dat stress en angst belangrijke oorzaken zijn  De andere helft denkt dat je niet van een oorzaak kunt spreken maar een samenspel van factoren  Bijna de helft voelt zich onzeker over hun handelen 13

HOE BEHANDELEN HUISARTSEN?  Huisartsen verwijzen 5-10% van de kinderen meestal naar kinderarts  Geen actief follow-up beleid  75% van de kinderen ziet de huisarts maar 1 keer 14

GEDACHTES VAN KINDERARTSEN OVER OORZAKEN  8 op de 10 denkt aan overgevoelige darmen  6 op de 10 denkt dat stress en angst een rol spelen  Een enkeling denkt aan ziektewinst 15 Sood MR Clin Pediat 2011

HOE BEHANDELEN KINDERARTSEN?  8 van de 10 kinderartsen verwijzen 25% van de kinderen voor gedragstherapie 16 Sood MR Clin Pediat 2011

Kinderarts Functionele buikpijn Huisarts Functionele buikpijn Andere klachten Familie met buikpijn Schoolverzuim Depressie35289 Angst Laxantia Pijnstillers KENMERKEN FUNCTIONELE BUIKPIJN (%) JPGN 2014;59:493-9 Ann Fam Med 2011;9: Scand J Prim Health Care 2013;31:

WAT LEGGEN HUISARTSEN UIT? 18

Psychosociale factoren Stressvolle gebeurtenis Omgang met klachten Reactie omgeving Angstig/depressief Jonge leven Genetisch Trauma Brain-Gut Axis Functionele Buikpijn Hersenen Darmfunctie Symptomen Ziektegedrag Drossman 2001

20 Brain-Gut Axis

100 biljoen bacteriën in de darm

Psychosociale factoren houden klachten in stand Angstig/depressief Stressvolle gebeurtenis Coping Reactie omgeving

EN HOE EFFECTIEF IS DAT? 23

BUIKPIJN BIJ KINDEREN VAN KINDEREN MET BUIKPIJN; 1 JAAR VERVOLGD 17/09/2016 Maanden %

PSYCHOLOGISCHE PROBLEMATIEK 281 kinderen met buikpijn; 1 jaar vervolgd; CBCL  1 op de 4 depressie; persisterend in 33%  15% angst; persisterend in 30%  60% meerdere onbegrepen klachten; persisterend in 44% 25

VOORSPELLERS VAN BUIKPIJN NA 1 JAAR 281 kinderen met buikpijn; 1 jaar vervolgd OR; 95% BI Meisjes2.2; 1.2 to 3.9 Overgewicht3.1; 1.2 to 7.8 Geen idee over oorzaak pijn2.0; Dieet instructies2.2; 1.1 to 4.4 Aanvullende tests2.0; 1.0 to

WAT DOEN OUDER EN KIND  40% van de kinderen (bij de kinderarts) gebruikt alternatieve behandelingen 27 Vlieger A et al Pediatrics 2008;122:e446–e451

NHG-STANDAARD BUIKPIJN BIJ KINDEREN 28

SCEGS-model:  somatische dimensie  cognitieve dimensie  emotionele dimensie  gedragsmatige dimensie  sociale dimensie 29 NHG-STANDAARD BUIKPIJN BIJ KINDEREN

Benoem functionele buikpijn Gezamenlijke probleemdefinitie, op basis van de klachtexploratie Voorlichting en advies: voorlichting en uitleg bespreken van herstelbelemmerende factoren Maak afspraken met kind en ouders over vervolg Biedt zonodig angst-reducerende behandeling aan Verwijs bij vermoeden gedragsproblematiek of bestaan van depressie 30

WAT KAN KIND/OUDER ZELF DOEN? Eet: regelmatig en gezond Weet: dat de pijn altijd weer vanzelf stopt Creëer: een veilige omgeving Realiseer: dat als een arts naar emoties en stress vraagt hij niet denkt : “ dat zal wel tussen de oren zitten” 31

DANK VOOR UW AANDACHT 32