De Inspiratiedag Sociaal Ondernemen donderdag 26 mei 2016 Ir MAB bert baeyens

Wat biedt de markt? Welke types ondernemingen hebben we in onze (lokale) omgeving? – Maatwerkbedrijven, …. – Gewone ondernemingen met stevige component personeel uit kansengroepen, … Welke activiteiten bieden zij aan? In welke activiteiten willen zij zich ontwikkelen? Wat is hun beschikbare capaciteit? – Is er een samenwerking tussen de bedrijven Sec Reg Sec Sec Regisseur/coördinator? Info? Ondersteuning ?

Wat biedt de opdracht? Welk soort opdracht? – W, L, D? opgelet met B diensten sinds 18 april 2016! – Wat is de omvang van de opdracht? – Is splitsen in percelen zinvol? – Indien niet splitsen, welke onderdelen lenen zich voor sociale tewerkstelling? (Aard, omvang (bedrag, volume, …..), verdringing, ….)

Wat willen/kunnen we bereiken? SEC (niveau organisaties) – Tewerkstelling handhaven – Tewerkstelling verbeteren – Doorstroom realiseren – Samenwerken met Reg Economie Reg economie – Verdringing vermijden (individueel niveau) – Verdringing vermijden (bedrijfsniveau) – Samenwerken met Sec

Operationele strategieën Ondernemingsgericht – Gebruik maken van voorbehoud toegang – Gebruik maken van voorbehoud uitvoering – Gebruik van voorbehoud toegang en uitvoering Kansengroepen gericht – (Minimale) eisen tewerkstelling (contractuele voorwaarden: – Evt. Gunningscriteria (soc tewerkstelling, doorstroom, …)

Accenten Gericht op de kansengroepen (kansengroepeninsteek) of expliciet( direct) op sec organisaties (ondernemingsinsteek) Meer of minder (geen) samenwerking tussen sec met de reguliere economie (ondernemingsinsteek) integratie in reguliere ondernemingsgebeuren van de kansengroepen (kansengroepeninsteek)

Typologieën Enkele mogelijkheden: gewone opdracht met facultatief uitvoeren van deel ( (% of activiteit) door bepaalde kansengroepen (waardering in GC) gewone opdracht met verplicht voorbehouden van uitvoering van een deel ( (% of activiteit) Hetzij met waardering in GC voor aanbod dat beter is dan de minimale verplichting Hetzij op grond van een voldoende exhaustieve technische specificatie voor bepaalde sociale economieondernemingen ( onder en boven de drempel) door bepaalde kansengroepen

Typologieën Enkele mogelijkheden: toegang voorbehouden voor bepaalde (zie wetgeving) sociale economieondernemingen en een bepaald deel van de uitvoering kan uitgevoerd worden door de reguliere economie opdracht verdelen in percelen met voorbehouden van toegang tot bepaalde percelen voor bepaalde ondernemingen uit de sociale economie toegang voorbehouden en volledige uitvoering voorbehouden voor bepaalde sociale economieondernemingen

OO en SEC: Toegang reserveren Toegang tot de gunningsprocedure van een opdracht (perceel) voorbehouden aan welbepaalde organisaties (ondernemingen): vorm van positieve discriminatie voor bepaalde ondernemingen om hen kansen te geven tot mededingen in overheidsopdrachten Opdracht >= EUR: sociale werkplaatsen/beschutte werkplaatsen in de zin van de wetgeving overheidsopdrachten of gelijkwaardige (art.22 §1) Opdracht < EUR: sociale inschakelingsondernemingen (art. 22§2) Wettelijke basis: Klassieke sectoren (Kl Sec): art.22 §1 van de wet OO en §2 Bijzondere sectoren (Spec Sec): art.55 (dat art. 22 van toepassing maakt) art.65 (maar dat enkel gelijk loopt met 22§1 van de wet, niet de §2)

OO en Sec: Uitvoering reserveren De uitvoering reserveren in het kader van programma's voor beschermde arbeid indien de meerderheid van de betrokken werknemers personen met een handicap zijn die wegens de aard of de ernst van hun handicap geen beroepsactiviteit in normale omstandigheden kunnen uitoefenen Wettelijke basis: Klassieke sectoren: art.22 §1 van de wet OO Bijzondere sectoren: art.55 (dat art. 22 van toepassing maakt) art.65 (maar dat enkel gelijk loopt met 22§1 van de wet, niet de §2)

Evolutie :Nieuwe richtlijnen: nieuwe wet OO (voorjaar 2016?!) Uitbreiding voorbehouden opdrachten Discussie betekenis “gehandicapten” versus “kansarmen” gesloten Een aanbestedende instantie kan, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, de toegang tot de gunningsprocedure voorbehouden aan sociale werkplaatsen en aan ondernemers die de maatschappelijke en professionele integratie van gehandicapten of kansarmen (werklozen, leden van achtergestelde minderheden, of andere maatschappelijk gemarginaliseerde groepen) tot doel hebben, of de uitvoering van deze opdrachten voorbehouden in het kader van programma’s voor beschermde arbeid, mits ten minste 30 % van de werknemers van deze werkplaatsen, ondernemingen of programma’s gehandicapte of kansarme werknemers zijn. 50% naar 30%

OO en Sociale eisen/wensen Verplicht na te leven bepalingen In contractvoorwaarden, waaronder contractuele bekwaamheidseisen van de onderaannemers Minimale eisen in technische specificaties en GC Meerwaarde toekennen aan offertes die tegemoetkomen aan sociale gunningscriteria: vb: bevordering van de sociale integratie van kwetsbare groepen onder de werknemers die de opdracht uitvoeren Wettelijke basis: Er is niet altijd een expliciete specifieke wettelijke (reglementaire basis), maar die berust gewoon op de definitie van het begrip (en de interpretatie door EHJ gegeven aan deze definitie)

Wat mag niet?! De voorwaarde dat er (voor de selectie, de technische specificaties, de contractvoorwaarden en de gunningscriteria) een verband met het voorwerp van de opdracht moet zijn sluit echter criteria en voorwaarden uit met betrekking tot algemeen ondernemingsbeleid, die namelijk niet kunnen worden beschouwd als een factor welke kenmerkend is voor het specifieke productie- of verrichtingsproces. De aanbestedende dienst mag derhalve niet als voorwaarde kunnen stellen dat de inschrijver een beleid van maatschappelijk en ecologisch verantwoord ondernemen voert.

Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel Praktische toepassingen : Provincie Antwerpen: Het onderhoud van toeristisch- recreatieve routes in de provincie Antwerpen. Havenbedrijf Antwerpen : Netheidsonderhoud in de haven van Antwerpen. Stad Antwerpen Telenet idealabs

Voorbeelden : Idealabs Voor de Telenet Idealabs Accelerator - Ruimte in gebruik genomen in de Lange Klarenstraat De inrichting gebeurde door samenwerking Een jong creatief designbureau, Going East, samen met sociale economiebedrijven (o.a. Kringwinkel Antwerpen, Kunnig, Manus, Levanto) om de leegstaande ruimte om te vormen tot een hippe en ondernemende werkplek. -Herbruikbare grondstoffen, zoals oud bureaumateriaal, via Kringwinkel Antwerpen opgekocht verwerkt tot designobjecten, ontworpen door het lokale Antwerps designbedrijf Going East. De objecten werden als echte prototypes geproduceerd bij beschutte en sociale werkplaatsen zoals Kunnig, Manus en Levanto

Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel : GHA Het Gemeentelijk Havenbedrijf hecht veel belang aan de realisatie van een maatschappelijke meerwaarde. Het bestek netheidsonderhoud omvat hierdoor eveneens de inschakeling van personen uit kansengroepen of doelgroep werknemers uit gesubsidieerde tewerkstellingen. Hierbij wordt eveneens betracht om desbetreffende personen tijdens de uitvoering van deze opdracht naar een duurzame niet-gesubsidieerde tewerkstelling te laten doorstromen. De kandidaat dient minstens over een aantal personen te beschikken in gesubsidieerde tewerkstelling voor de uitvoering van de opdracht om tot aan een totaal van 6000 manuren te bekomen. Deze personen behoren tot minstens één van de volgende doelgroepen: - personen met een arbeidshandicap. - personen uit het deeltijds onderwijs - personen met geen hoger diploma dan het middelbaar onderwijs - personen die een stage lopen in het kader van werkplekleren

Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel : GHA De opdracht omvat het netheidsonderhoud van de openbare wegen en bedrijfsterreinen die onder beheer van Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen vallen, zowel voor Rechteroever als Linkeroever. De opdracht bestaat uit twee grote delen. 1) Netheidsonderhoud: - Groenonderhoud: maaien, wieden, snoeien, bomen rooien, aanleg van vegetaties - Onkruidbestrijding: mechanisch en thermisch verwijderen van onkruid. - Vegen: vegen van verharde oppervlaktes, fijn stof behandeling, … - Zwerfvuil: mechanisch en manueel verwijderen van zwerfvuil, … - Kolken: machinaal reinigen van kolken 2) Winterdienst: - Het uitvoeren van permanentie - Strooiwerken van zout en pekel - Sneeuwruimingswerken

Voorbeelden vormgeven van samenwerking : Prov Antw De dienst behelst het onderhoud van toeristisch- recreatieve routes in de provincie Antwerpen. De onderhoudswerkzaamheden worden gegroepeerd als volgt: 1) Structureel onderhoud 2) Traject omleiden of afsluiten 3) Opvolgen van meldingen 4) Verwijderen van bestaande toeristische route- infrastructuur 5) Opvolgen van tellers 6) Installatie/weghalen waterpomp bivakzones 7) Stockage van de toeristische route-infrastructuur en materiaal Er dienen minstens 7 personen in gesubsidieerde tewerkstelling voor de uitvoering van de opdracht te worden ingezet, die behoren tot minstens één van de volgende doelgroepen: - personen met een arbeidshandicap. - personen uit het deeltijds onderwijs - personen met geen hoger diploma dan het middelbaar onderwijs - personen die een stage lopen in het kader van werkplekleren

Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel Contractuele voorwaarden: Min “sociale tewerkstelling” Gunningscriteria Bijkomende sociale tewerkstelling in FTE (Evt.) Doorstroom engagement ( van intentieverklaring tot verbintenisniveau): bijkomende maatregelen om een doorstroom te realiseren naar een duurzame niet gesubsidieerde tewerkstelling van doelgroepwerknemers Contractuele Minwaardes voor niet realiseren engagementen Vergoedingen voor effectief gerealiseerde sociale meerwaarde Selectiecriteria: begeleidingsbekwaamheid sociale tewerkstelling

Recente tendenzen Van down up, nu ook top down, zelfs in relatief “voorzichtige” technische omgevingen Betrokkenheid in zeer grote opdrachten Voorbehouden opdrachten geraken bekend maar aandachtspunten: aantal mededingers prijsverschillen! … Veel draagvlak voor sociale tewerkstelling Meer draagvlak voor samenwerking reguliere economie Meer draagvlak voor stimuleren van doorstroom Meer of minder (geen) samenwerking tussen sec met de reguliere economie (ondernemingsinsteek) of integratie in reguliere ondernemingsgebeuren van de kansengroepen (kansengroepeninsteek)

Toevoeging: Belg. OO-benadering versus Altmark Uitgangspunt (Belgische) overheirkdsopdrachten: Uitgangspunt is marktprijs (evt. naar “life cyclecost” uitgebreid), men vertrekt van een markt-/mededingingsmechanisme dat een prijs bepaalt (met eventuele correcties/herzieningen bij ernstig nadeel/voordeel door bepaalde onvoorzienbare omstandigheden) De kosten (aard bepaald a priori in de opdrachtdocumenten, omvang te bewijzen a posteriori) plus winst benadering is een wettelijke uitzondering Achtergrond: mededinging, winststreven onderneming, …. Men gaat ervan uit dat de mededinging leidt tot een correcte prijsbepaling

Toevoeging: Belg. OO-benadering versus Altmark DAEB/Altmark: Uitgangspunt is compensatie van kosten ( en niet meer dan nodig!) volgens vooraf bepaalde regelingen rekening houdend met werkelijke opbrengsten en een redelijke winst Met vrij preciese omschrijvingen wat met redelijke winst wordt bedoeld en hoe de kosten moeten worden bepaald, en Met bijzondere spelregels indien men de kosten niet bepaalt via een open, transparante mededingingsprocedure, zoals bijv. deze van de overheidsopdrachten). De teveel betaalde compensatie wordt teruggevorderd Achtergrond: marktfalen en toch verzekeren van (verplichte) uitvoering openbare dienst: als men een allocatieprocedure doet spitst die zich op de meest voordelige kosten voor de gemeenschap (men gaat ervan uit dat de mededinging leidt tot een correcte kostenbepaling)