Workshop 'Anachronisme: historische zonde of handig didactisch instrument?': rapportering plenum Moeten wij die datum vanbuiten leren? Chronologie en historisch tijdsbesef in het geschiedenisonderwijs Studiedag 6 maart 2012

Al wel/nog niet constructies Meest aanvaardbare uitspraken: De Romeinen maakten al gebruik van centrale verwarming = ok In het oude Griekenland was er al democratie (ok, met nuance toevoegen) Copernicus wist toen al dat de aarde rond de zon draait. (eerder wel - wetenschap) Pythagoras had al het idee dat de aarde rond is. (eerder wel – wetenschap)

Al wel/nog niet constructies Minst aanvaardbare uitspraken: Er was toen nog geen elektriciteit, dus moest je wel kaarsen gebruiken = omgekeerde historische logica Tractoren bestonden toen nog niet dus moesten de boeren wel paarden en ossen gebruiken = omgekeerde historische logica Romeinen waren eigenlijk heel gewone mensen, ze hadden alleen nog geen auto's (mate van onaanvaardbaarheid hangt ook samen met persoonlijke positie in het heden: kritisch over auto's of niet) Vrouwen zorgden vroeger voor het huishouden, toen gingen ze nog niet naar de universiteit (ook onaanvaardbaar omdat het historisch zo diffuus is) 'al' of 'nog niet' als meetlat om de geschiedenis aan af te meten, hedendaagse verwezenlijkingen als een soort norm

Al wel/nog niet constructies De twee minst aanvaardbare uitspraken: De Romeinen vochten nog met zwaarden man tegen man want toen hadden ze nog geen geweren. Wanneer de Europeanen emigreerden naar Amerika deden ze dat per schip, toen hadden ze nog geen vliegtuigen. Copernicus wist toen al dat de aarde rond de zon draait. In de 19e eeuw hadden arbeidersgezinnen veel kinderen want toen hadden ze nog geen anticonceptiemiddelen. De oude Egyptenaren hadden al anticonceptiemiddelen. Pythagoras had al het idee dat de aarde rond is.

Wij-constructies De meest aanvaardbare uitspraken: Vanaf de Belgische revolutie zijn wij onafhankelijk geworden van de Noordelijke Nederlanden: 'wij' als inwoners vd Zuidelijke Nederlanden, kan precies worden gedefinieerd; impact van geografie Met Rubens hadden wij in de 17e eeuw een groot schilder in ons land (cultureel = minder delicaat dan politiek) In de vroege middeleeuwen werden we bekeerd tot het christendom: het gaat om een groot gebied, en er waren weinig uitzonderingen en keuzes ivm identificaties; factor ruimte Vraag of 'wij' soms kan gebruikt worden bij het behandelen van 'zwarte' bladzijden uit het verleden, om lln. te doen aanvoelen dat het ook hen aanbelangt

Wij-constructies Minst aanvaardbare uitspraken: Wij waren toen in oorlog met de Romeinen: historisch fout (Galliërs versus Germanen) We probeerden ook een stuk van de taart te bemachtigen toen we Kongo koloniseerden (het was niet België, maar een individueel project van Leopold II) (versus: ook België heeft een zwarte bladzijde in de geschiedenis) Wij hebben toen gewonnen tegen de Fransen in de Guldensporenslag = 19 de eeuwse, mythologische visie; Vlamingen waren de facto verdeeld; mythe uit de Vlaamse Beweging Wij, Vlamingen, voeren nu strijd via de politiek maar na de eerste Wereldoorlog kwamen we hiervoor op straat. = heel problematisch, zeker in een school met allochtonen: wie zijn die 'wij' Vlamingen? = belang van identiteit van de doelgroep Wij hebben Antwerpse Joden uitgeleverd aan de Duitsers. (door de 'Antwerpse' is de identificatie zo specifiek dat het niet werkt)