28-4-2017 Handelingsgericht werken OGP6 2015-2016 Hans van Doremalen Marion Steegh

Kijken naar kinderen die een andere vorm van aandacht nodig hebben http://youtu.be/lTMLzXzgB_s https://www.youtube.com/watch?v=0vxZMS3HMpg

OGP6 Werken met de cyclus Handelingsgericht werken 28-4-2017 OGP6 Deelopdrachten: Werken met de cyclus Handelingsgericht werken Uitvoeren van een actieonderzoek (Fred Vonk) Zelf materiaal maken en verantwoorden Persoonlijke verdieping Hoezo ander vorm van aandacht nodig hebben? Waar denk je aan?

Inhouden bijeenkomsten PPO 28-4-2017 Inhouden bijeenkomsten PPO Handelingsgericht werken (HGW) Ecologische pedagogiek Groepsoverzichten/groepsplannen Instrumenten om ontwikkeling van kinderen in beeld te krijgen Passend onderwijs Interventies voor kinderen die het moeilijk hebben op gebied van gedrag Rol van ouders in de school en het voeren van gesprekken Kinderen met ASS Oderwijsbehoeften op gebied van weerbaarheid/pesten Kindermishandeling HGW een inleiding   Bronfenbrenner: ecologische pedagogiek Groepsoverzicht Instrumenten Werkbijeenkomst Roos van Leary Passend Onderwijs Uitvoeren en evalueren Ouders en het voeren van gesprekken ASS Weerbaarheid en pesten Kindermishandeling Werkbijeenkomst?

28-4-2017 Doelen bijeenkomst 1 en 2 De studenten kunnen: de uitgangspunten van Handelingsgericht werken (HGW) uitleggen de fase HGW Waarnemen vanuit het perspectief van het kind onderzoeken. de fase HGW Waarnemen vanuit het ecologische krachtenveld onderzoeken. oefenen met het in kaart brengen van stimulerende en belemmerende factoren voor de ontwikkeling van een kind.

28-4-2017 Alle kinderen moeten een plek krijgen op een school die past bij hun kwaliteiten en mogelijkheden. Wet passend onderwijs sinds 1 augustus 2014 Redenen: rugzak indicatie gegroeid met 65% tussen 2003-2009.Onduidelijk waar geld rugzak blijft. Ouders moesten zelf op zoek naar school voor hun kind met speciale behoeften Samenwerkingsverbanden tussen scholen moeten zorgen voor passend onderwijs voor elk kind. Verandering: uitgaan van kansen: rugzak is afgeschaft. Scholen ontvangen het budget rechtstreeks. Ontstaan van regionale samenwerkingsverbanden (BAO, SBO en SO). Ondersteuningsplan samenwerkende scholen. Scholen zijn verplicht een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.

Model HGW Ingaan op het begrip handelingsgericht werken. Wat is de betekenis van handelingsgericht? Waarom staat er niet opbrengstgericht werken of programmagericht werken? Wie weet dat? Wijzen op OGP6-opdracht: zie beschrijving. Nagaan of iedereen begrijpt wat de relatie is tussen de OGP6 opdracht en dit model.

oriëntatie op begrippen Groepsoverzicht? Onderwijsbehoeften van leerlingen? Clusteren van leerlingen? Waarom? Groepsplan?

7 uitgangspunten HGW 1. De leerkracht doet ertoe 28-4-2017 7 uitgangspunten HGW 1. De leerkracht doet ertoe 2. Uitgaan van onderwijsbehoeften 3. Positieve aspecten zijn van groot belang/positieve grondhouding! 4. We werken constructief samen (ouderbetrokkenheid) 5. Het gaat om afstemming en wisselwerking 6. Het handelen van de leerkracht is doelgericht. 7. De werkwijze is systematisch en transparant. Bron Van MeersbergenModel HGW: focus op normatieve kader: de leraar doet er toe, de positieve aspecten rondom het kind zijn van groot belang, er is een goede afstemming en wisselwerking met de ouders. De kracht van handelingsgericht werken zit ‘m in een combinatie van deze uitgangspunten. Transactioneel: de vorderingen van de kinderen worden gebruikt boven de standaardnormen.

Uitgangspunt 1: HGW De leerkracht doet ertoe! 28-4-2017 Uitgangspunt 1: HGW De leerkracht doet ertoe! Uit onderzoek blijkt dat het gaat om de leerkracht niet om de materialen. De leerkracht bepaalt 30% van de schoolse prestaties (Hattie, 2006). Marzano bevestigt dit.

Uitgangspunt 1: De leerkracht doet ertoe! 28-4-2017 Uitgangspunt 1: De leerkracht doet ertoe! Het baanbrekende boek Visible Learning van John Hattie bevat de resultaten van meer dan vijftien jaar onderzoek waarbij miljoenen leerlingen zijn betrokken. Daarnaast bevat het de grootste verzameling van evidence-based onderzoek over wat feitelijk werkt op school om het leren te verbeteren Invloed op leren (Hattie, 2009) A leerling: 50% B. ouders/thuis/omgeving: 7 % C. school/schoolleider: 7% D. klasgenoten: 6% E. Leerkracht: 30% Niets staat op zichzelf, kinderen ontwikkelen zich in een constante dialoog met de omgeving. Hattie brengt de invloeden vanuit de omgeving goed in kaart. Wat in het algemeen werkt, hoeft echter nog niet voor elk kind goed te werken. Hattie: 1. voorspelbaar leerkrachtengedrag en 2. aandacht voor de professionele ontwikkeling van de leraar doen ertoe. Ad 1: duidelijk georganiseerd klassenmanagement, hoge verwachtingen, kwaliteit van professioneel handelen, hanteren van de juiste methoden en opdrachten, het stellen van doelen en transparant zijn

In het onderwijs werkt alles! 28-4-2017 In het onderwijs werkt alles! Hattie geeft aan dat alles in het onderwijs werkt, ook als je bij wijze van spreken ‘niets’ doet. Hij geeft in zijn barometer aan wat een weinig effect heeft in het onderwijs en wat veel effect heeft. Hattie heeft andere onderzoeken gebruikt voor zijn eigen onderzoek: het betrof meer dan 240.000.000 kinderen in 52.000 onderzoeken. Daarbij komt hij tot een lijst van 150 effecten op prestaties waarvan er enkele zijn uitgelicht. Probeer ze maar eens in de barometer te plaatsen.

Zet eens in de goede volgorde. 28-4-2017 Zet eens in de goede volgorde. Feedback Woordenschatprogramma’s Ouderbetrokkenheid Jezelf voorspellen (cijfer, vaardigheden) Verhuizen Verkleinen van de klassen In volgorde van veel invloed naar weinig invloed op leren van kinderen. Voettekst

1.44 jezelf voorspellen (verwachtigen) 0.75 feedback 28-4-2017 Lijst van Hattie 1.44 jezelf voorspellen (verwachtigen) 0.75 feedback 0.69 woordenschatprogramma’s 0.49 ouderbetrokkenheid 0.22 verkleinen van de klassen - 0.34 verhuizen Voettekst

Andere ‘’mindset’’ van de leerkracht bij HGW 28-4-2017 Andere ‘’mindset’’ van de leerkracht bij HGW ‘’Heb ik dit goed uitgelegd’’ i.p.v. ‘’snappen jullie het?’’ Niet wat de leerling ‘’heeft’ of ‘’is’’, maar wat de leerling nodig heeft, is leidend voor het handelen van de leerkracht. Niet denken in tekortkomingen/defecten; wel wat heeft dit kind van mij nodig?

Dorre grond stroomt over als er teveel water op komt. 28-4-2017 Dorre grond stroomt over als er teveel water op komt. Sommige kinderen worden bestempeld als ‘’een probleem’’ (deficiet-benadering) . Hierbij zijn we geneigd om hem/haar te omringen met veel specialisten. Beperk een kind niet alleen tot het probleem. Elk kind heeft een groeipotentieel! Werk met een kind naar een op groei gerichte mindset. Falen hoort erbij. In het falen moet de motivatie teruggevonden worden.

uitspraken van kinderen volgens Luc Stevens (2005). Zin in school uitspraken van kinderen volgens Luc Stevens (2005). Zin in school. Amersfoort, CPS ‘Soms gaat de juf iets uitleggen, terwijl we het in dezelfde tijd allang zelf hadden kunnen doen.’ (groep 6) ‘Ik vind het niet leuk als het te gemakkelijk is. Ik vind het niet leuk als ik een antwoord telkens meteen weet.’ (groep 8) ‘Ik zou willen dat ik niet alles hoef te maken, maar dat het dan toch goed is. Want als ik alles af moet hebben moet ik heel snel werken en dan maak ik meer fouten, dus dan doe ik liever wat minder, maar wel goed.’ (groep 5) ‘Juffen en meesters die van kinderen houden, vinden je aardig en geven je veel aandacht. Ze praten met je.’ (groep 7)

Uitgangspunt 2: Onderwijsbehoeften staan centraal: oefening https://www.youtube.com/watch?v=lf0L_Vi2RtA Uitgangspunt 2: Onderwijsbehoeften staan centraal: oefening Laat studenten het filmpje bekijken en vervolgens opschrijven wat Brammetje nodig heeft. Maak vervolgens de koppeling met de basisbehoeften Relatie- Competentie en Autonomie!

Ontmoetingsdag HGW 15-09-2011 Uitgangspunt 4: Bij welke stappen zou je ouders kunnen betrekken en hoe? 1) Evalueren groepsplan en verzamelen leerlingengegevens in groepsoverzicht 6) Uitvoeren van het groepsplan 2) Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften realiseren waarnemen 5) Opstellen van het groepsplan Laat ze hierover in tweetallen nadenken en antwoorden opschrijven. Zie bladzijde 108-112 van Meersbergen. Antwoord: Constructieve communicatie met ouders op 4 manieren inzetten: Kortom in alle stappen!!!!!! Samen met ouders situatie analyseren/ waarnemen Samen met ouders onderwijsbehoeften formuleren Samen met ouders doelen formuleren Samen met ouders aanpak afspreken plannen begrijpen 3) Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen 4) Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften Werksessie 13: een webbased trainingsprogramma

keuze van selectie drie casuskinderen (OGP6) 28-4-2017 keuze van selectie drie casuskinderen (OGP6) Je start met het bestuderen van het groepsplan van jouw stagegeroep. Selecteer daaruit gegevens van drie kinderen die jij nauwgezet gaat volgen in hun ontwikkeling. Raadpleeg de mentor. Starten met : fase Waarnemen! Kies zo gevarieerd mogelijk. Een kind met problemen op gebied van rekenen en/of taal en een kind met problemen op gebied van gedrag (concentratie is laag, betrokkenheid over de hele linie is laag, storend gedrag in de groep………

Fase 1: Waarnemen Op het groepsoverzicht Ingaan op welke drie kinderen in aanmerking komen voor deelopdracht 1: werken met de cyclusl Handelingsgericht werken. Uitdelen format bijlage A.12 Bekijken van het groepsplan. Is dit vergelijkbaar met het groepsoverzicht uit jouw stageklas? Fase 1: Waarnemen

Sociaal ecologische model Bronfenbrenner (1979) 28-4-2017 Sociaal ecologische model Bronfenbrenner (1979) Het sociaal-ecologische model van Bronfenbrenner is gericht op de betekenis van de ecologie- de omgeving van kinderen op hun persoonlijkheidsontwikkeling. Microsysteem: ecologisch centrum van directe ervaringen van het kind in de setting van gezin en school. Mesosysteem: relatie tussen gezin en school, de religie, het werk van de ouders, de vriendengroep, de buurt Exosysteem: maakt een kind niet echt deel van uit, maar zijn wel van invloed op zijn persoonsontwikkeling: schoolbeleid, massamedia, werk van ouders…. Macrosysteem: religie, politiek, organsatie onderwijsstelsel

Bronfenbrenner: ‘’Willen we werkelijk problemen van kinderen doorgronden, dan moeten we die zoeken in de omgeving waarin ze dagelijks leven (Sipman, 2014). Sipman (2014): Vanuit het waarnemen van beïnvloedende factoren en het begrijpen van het ecosysteem kunnen we achterhalen wat de behoeften van het kind zijn. Het gaat hier om vanuit het perspectief van het kind te kijken en niet denken in problemen. Als we denken in problemen, ontstaat het gevaar dat we daar meer op gaan letten en op gaan reageren. Daarmee wordt voor het kind elke keer bevestigd dat hij faalt. Een goedbedoelde extra instructie kan zo voor een kind een extra bevestiging zijn van zijn onvermogen. Dit komt niet ten goede aan de relatie tussen leerkracht en kind. Van Meersberen: voor onderwijsprofessionals is het bij gedragsvraagstukken rond de leerling van belang om ‘breed’ te kijken naar gedrag in de omgeving waar het zich voordoet. Daarvoor is een systeemgericht model ontwikkeld: De ecologie van de leerling. Er worden vanuit de drie vertrouwde leefmilieus tien segmenten onderscheiden. Aan de hand van een Kijkwijzer worden per segment de beschermende en risicofactoren rond de ontwikkeling van de leerling in beeld gebracht. De ecologische benadering van gedrag en de kijkwijzer helpen om gedrag in een context te verklaren en te begrijpen. Een meer geïntegreerde aanpak van gedrag wordt bepleit in samenwerking met alle betrokkenen rond die leerling.

oefening: Waar kom je vandaan? 28-4-2017 oefening: Waar kom je vandaan? 1. Uit wat voor een gezin kom je? 2. Op wat voor een school heb je gezeten? 3. Hoe was de buurt waar je opgroeide? 4. Zat je bij een vereniging? 5. Wat voor een relatie had je met je broers en zusjes 6. Hoe was de relatie tussen je ouders? 7. Hoe ging je om wanneer je verloor met sporten? 8. Hadden je ouders veel contact met mensen uit de buurt? 9. Hoe was de relatie tussen je broers/zussen met je vader/moeder? 10. Werkten je ouders en zo ja waar? 11. Konden jullie als gezin op vakantie? 12.. Zat een van je ouders in de politiek of in een bestuur van een vereniging? 13. Hoe beschrijf je het land waarin je bent opgegroeid qua politiek en religie? 16. Welke gebeurtenissen hebben er in de tijd dat je kind was en nu plaatsgevonden in de wereld die indruk op je hebben gemaakt? Deze systemen betreffen het microsysteem, het mesosysteem, het exosysteem en het macrosysteem (Bronfenbrenner, 1979). Vier systemen die, zoals hij het zelf aangeeft, dezelfde soort constructie hebben als de bekende Russische poppen waar iedere keer weer een nieuw poppetje tevoorschijn

Verschillende factoren van invloed op ontwikkeling: voorbeelden In kaart brengen van stimulerende en belemmerende factoren vanuit het perspectief van het kind (zie instrument B2. Kijkwijzer Ecologie van de leerling) 1. kind 2. leerkracht 3. groep 4. school; team, zorg, concept 5. thuis; vrije tijd, vrienden en samenleving Belang noemen van het in kaart brengen van stimulerende factoren: Vanuit het uitgangspunt van HGW om de positieve aspecten van het kind ook te benadrukken. Wat gebeurt er als we een kind alleen beperken tot zijn probleem? Omringd met specialisten? Motivatie daalt, zelfbeeld wordt lager, sommige kinderen die bestempeld worden met een leerprobleem hebben bijna hun hele leven een leerprobleem. Zie de potentie van een kind, hoe beperkt dan ook! Enkele voorbeelden geven bij de vijf gebieden: Let op bij KIND factor is de attributiestijl heel belangrijk. Als kinderen succes hebben of falen is het interessant om te kijken waar ze dit aan toeschrijven: intern attribueren of extern attribueren (factoren buiten zichzelf). Hier kan een leerkracht o.a. aan zien of een kind een fixed of growth mindset heeft. Als kinderen thuis veel stress ervaren is het belangrijk dat de leerkracht goed kijkt naar het positieve of negatieve copinggedrag dat een kind vertoont in de klas. Hetzelfde geldt voor de egoveerkracht die het kind heeft (van Meersbergen, 2013). LEERKRACHTFACTOR: Het vergt voor een leerkracht heel wat om kritisch te kijken naar de eigen invloed op de ontwikkeling van kinderen. Zie belemmerend factor Leerkracht: Casus: van Meersbergen voorlezen leraar groep 6 (blz.56) : ‘’Ik weet van mezelf dat ik erg goed ben in structuur bieden’’. GROEPSFACTOR: Er zijn een aantal aspecten binnen een groep te beïnvloeden, een moeilijk te beïnvloeden factor is sociale cohesie in de groep. Wat wel een belangrijke waarde in een groep kan zijn is niemand wordt buitengesloten! THUIS: Leerkracht moet meer zicht krijgen op de invloed van de verschillende thuisfactoren op de ontwikkeling van het kind. Via een oudergesprek kan dit ter sprake gebracht worden. Dit vraagt enorm goede gespreksvaardigheden van de leerkracht.

Vanuit het perspectief van het kind kijken! Oefening in tweetallen: Schrijf in de kolom op alle vijf gebieden een stimulerende en een belemmerende factor voor ontwikkeling vanuit het perspectief van een kind. En Doe hetzelfde vanuit jezelf als Hbo-student! Oefening: Stimulerende en belemmerende factoren als Hbo-student in kaart brengen. OF …stimulerende en belemmerende factoren van een kind op de basisschool in kaart brengen

Stellingen: geef een waarde aan op een schaal van 1 t/m 10 28-4-2017 Stellingen: geef een waarde aan op een schaal van 1 t/m 10 Geef aan op een schaal van 0-10 in hoeverre je het eens bent met de stellingen. Ik geef kinderen nooit de schuld als ze iets in mijn ogen niet goed doen op gebied van leren. Ik ben als leerkracht er verantwoordelijk voor dat kinderen zich optimaal ontwikkelen (0-10) Toetsresultaten van leerlingen zijn informerend niet leidend (0-10) Evalueren van je handelen als leerkracht is belangrijker dan het evalueren van gedrag van leerlingen (0-10) Ik vraag feedback (aan collega’s, lln, IB) over mijn handelen als leerkracht (0-10) Welk uitgangspunt denk je dat HGW hanteert als je onderstaande stellingen bekijkt

28-4-2017 Literatuur Meersbergen,E. van en Vries, P, de (2013) .Handelingsgericht werken in passend onderwijs. Utrecht: Perspectief Uitgevers http://wij-leren.nl/ontwikkeling-kinderen.php Professor luc Stevens over ontwikkeling van kinderen