Conditionering bodem Kansen en risico’s bij grootschalig grondverzet Peter Karssemeijer Vakdag Conditionering| 28 november 2013

Doel werksessie Uitwisseling kennis en ervaringen Welke vragen leven er over de aanpak van dit onderwerp in de verkenningsfase? Vakdag Conditionering| 28 november 2013

Onderwerpen  Kennismaking  Grondverzet bij nHWBP Wettelijk kader Bodemonderzoek Grondstromenplannen  Bespreking risico’s  Afronding 3 Vakdag Conditionering| 28 november 2013

Grondverzet in Verkenning.. Doel = Vergelijking alternatieven op Uitvoerbaarheid Hoeveelheid en kwaliteit vrijkomende materialen Toepassing van materialen (chemisch / fysisch) Benodigde delfstoffen Effecten, hinder voor omgeving Raming en risico’s -> onderbouwing van voorkeursalternatief

Omvang grondverzet nHWBP Te verwachten  Veel aanvoer klei, bekleding  Opnemen en terugplaatsen bovengrond  Zand en klei voor nieuwe dijklichamen Ook afhankelijk van Koppeling met (stedelijke)herinrichting Deltadijken Oeverdijken …

6 De “actoren”

Beleid en Wetgeving Wet Bodembescherming ONTGRAVEN landbodem Waterwet en watervergunning ONTGRAVEN waterbodem Besluit BodemkwaliteitHERGEBRUIK Bodembeheerplannen HERGEBRUIK OntgrondingenwetDELFSTOFFEN ArbeidsomstandighedenUITVOERING (asbest,..) F&F, NB, Omgevingsvergunning UITVOERINGSWIJZE … LET OP Opdrachtgever wettelijk aansprakelijk Wetswijzigingen (Omgevingswet) Niet wettelijke wensen ( bv eigenaren / beheerders)

-Alleen bij landbodem, NIET in waterbodem -Veel saneringsgevallen zijn al bekend (achiefonderzoek). Wees op de hoogte van status en afgegeven beschikkingen -Spoedeisende gevallen (mobiel, humane risico’s) en niet spoedeisende gevallen -Kosten voor sanering drukken bijna altijd op het project Saneren van grond

-Kwaliteit toe te passen grond moet altijd bekend zijn -Kwaliteit ontvangende bodem moet óók bekend zijn Regels op hoofdlijn -Geen sterk verontreinigde grond -Stand still (kwaliteit gelijk aan ontvangende bodem) -In grootschalige bodemtoepassingen mag ook slechtere kwaliteit, mits afgedekt met een leeflaag (bv in kern van dijken) -Bewijsmiddelen voor kwaliteit strikt geregeld -Partijkeuringen -In situ onderzoek -Bodemkwaliteitskaart Toepassen van grond (Besluit bodemkwaliteit)

Fasering van het onderzoek Voor onderzoek Voor onderzoek Verkennend onderzoek Verkennend onderzoek Nader onderzoek Partij keuringen Partij keuringen Verkenning Planuitwerking Realisatie

Onderzoekskader, begrenzing waterbodem Ander bevoegd gezag Andere normen Andere protocollen Andere stoffen

Bodemonderzoek in verkenningen Vooronderzoek (NEN 5717 / NEN 5725) Gebiedsbeschrijving en bodemgebruik Bekende saneringslocaties/verontreinigingen Uitgevoerde onderzoeken  verdachte terreinen (hypothese) Verkennend bodemonderzoek (NEN 5720 / NEN 5740) Astemmen op ontwerpproces (afbakening horizontaal/verticaal) Eventueel gefaseerd uitvoeren Tip: zorg voor een samenhangend bodemdossier, leg verbanden met archeologie, geotechiek, etc

Bodemonderzoek in planuitwerking Nader onderzoek Afbakening geval van verontreiniging Beoordeling spoedeisendheid Saneringsplannen Bewijsmiddelen grondverzet (Besluit Bodemkwaliteit) Tips: Beperkt onderzoeksrapporten tot basisinformatie, geen interpretaties Bij verontreiniging: Leg een relatie tussen bodemonderzoek en arbeidsomstandigheden Let op de houdbaarheidsdatum

Aandachtspunten bij onderzoeken Onderscheid binnendijks (landbodem) en buitendijks (waterbodem) Onderzoeksprotocollen NEN zijn wettelijk voorgeschreven, afwijken van protocol mag, mits goed onderbouwd (maar eigenlijk niet). Een onderzoeksprotocol bevat meerdere strategieën Tips Wees een deskundig opdrachtgever: er zijn vele regelingen en protocollen en handhaving is strikt Bespaar niet op het vooronderzoek, Stem onderzoeken af met bevoegd gezag

Opstellen Grondstromenplan in Verkenningen Inhoud -Conclusies uitgevoerd onderzoek -Grondbalans per alternatief -Uitgangspunten expliciet (wetgeving / omgeving) -Schets kader voor uitvoering -Leemtes in kennis en aanbevelingen Doel -Onderbouwing input ramingen -Onderbouwing risico en kansendossier -Onderbouwing effecten (MER) intern document in ontwerp/kostendossier, niet mee met aanbesteding !

Positioner ing Grond OntwerpGrondstromenplan RisicoregisterPRI-kostenraming

Grondstromen”strategie” Streef naar een sluitende grondbalans op projectniveau Inventariseer kansen en knelpunten in markt, bv : benodigde klei, is deze beschikbaar ? afzet van grond, zijn er mogelijkheden met koppeling met projecten in omgeving (kansen) ? Maak geen vroegtijdige afspraken over koppeling projecten (afzet of levering grond) maar behoud vrijheid om in vervolgtraject te optimaliseren

 Wees goed op de hoogte van beleidsontwikkeling en nieuwe wetgeving (en geef hieraan input vanuit de praktijk)  Streef bij een ontwerp naar een sluitende grondbalans.  Denk vroegtijdig na over de bestemming van overtollige grond: zelf regelen of aan de markt overlaten. En op welke wijze dit in de marktbenadering opgenomen moet worden.  Denk goed en tijdig na over benodigd bodemonderzoek (milieuhygiënisch en fysisch) in relatie tot de mogelijke bestemming.  Stem voorbereiding van bodemonderzoek vroegtijdig af met bevoegde gezagen. Tijdig onderzoek: meten = weten. Volg de erkende NEN en SIKB-protocollen. Do’s met betrekking tot Grond

 Onduidelijkheid en risico’s m.b.t. grond(verzet) naar een volgende projectfase doorschuiven: ze komen als een boemerang terug  (Te) sterk bezuinigen op uitvoering van bodemonderzoek.  Ga niet op eigen houtje een bodemonderzoek starten maar stem tijdig af / stel onderzoeksplan op met bodemadviseurs en bevoegd gezag.  Te gemakkelijk denken dat de ‘markt’ alle vraagstukken oplost en risico’s beheerst.  Conditionering Bodem losknippen van ontwerp- en omgevingsproces leidt tot inconsistenties en onjuiste ramingen Don’ts met betrekking tot Grond

Risico’s

Oorzaak: Onvoldoende milieuhygienisch onderzoek uitgevoerd Onvoldoende beschikbaarheid van onderzoeksgegevens Foutieve interpretatie van onderzoeksgegevens Bodemonderzoek zijn puntwaarnemingen, werkelijkheid wijkt altijd in zeker mate af Voorbeeld: meer verontreinigde grond dan verwacht

Risico’s, voorbeelden -Onverwachte bodemverontreiniging -Duurdere afzet van grond -Wijzigingen wetgeving -Onduidelijke eisen/afspraken -Onverwacht aantreffen van asbest -Aanvullende eisen omgevingspartijen -Geen goedkeuring bevoegd gezag -Geen afzetmogelijkheden vrijkomende grond -Tekort aan materiaal (prijsstijging) -Onderzoek niet juist uitgevoerd -..

Voorbeeld risico scan

Risicobeheersing : bundeling tot hoofdrisico’s Bijvoorbeeld: 1.Ontwikkelingen in beleid, wet- en regelgeving 2.Aanvullende eisen en wensen 3.Afwijkende situatie in het veld 4.Kennis en kunde bij verschillende actoren (OG, ON, BG) 5.……

11 maart 2009