Werken in teams van de toekomst Prof. Dr. Geert Van Hootegem K.U. Leuven 27 oktober 2011 | Enjoy Concrete | Veurne
overzicht
Context Klassieke principes Ontwerpprincipes voor teamwerk van de toekomst Innovatieve arbeidsorganisatie: wat en waarom?
De context
Verloop van de bevolking
Is dat nu een probleem? … EU15: 41,1 jaar
Efficiency Kwaliteit + Flexibiliteit + Flexibiliteit Innovativiteit + Service Duurzaamheid + Innovativiteit Kwaliteit Efficienc y Eisen vanuit de afzetmarkt Strategie is een keuze Eisen spelen gelijktijdig Zijn bepalend voor passend organisatieregime (= samenhangend stelsel van condities) Aanbod- gestuurd Klant- vriendelijkheid Vraag- gestuurd Klant- gestuurd Efficienc y
VAN: Massa, stabiliteit Locaal Aanbod gestuurd: Massa productie Gehoorzaamheid Kennisoverdracht NAAR: Diversiteit, flexibiliteit en individualisering Globaal en digitale snelweg Klantgestuurd: Flexibiliteit Maatwerk Uitdagend onderwijs Mondigheid Kennisoverdracht, attitude, vaardigheden, zelfstandigheid, … Context veranderingen Vragen een andere wijze van samenwerking
Naast contextverandering: complete taak is té complex voor individu continuïteit en consistentie van leren elkaar scherp houden: intervisie en corrigeren, inspireren leren van elkaar: verbeteren en innoveren sociale basis resultaten boeken …. Waarom intensiever samenwerken
De klassieke principes
Specialisatie: splitsing van het werkproces Hoe hebben we altijd georganiseerd?
Scheiding management en uitvoering Hoe hebben we altijd georganiseerd?
Toenemende protocollen en cijfers
WERKEN WE AL NIET HEEL LANG IN TEAMS?
Ontwerpprincipes voor effectieve teams
Hoe ontstaat een team? bepaal waarde (economisch en/of sociaal) toevoegende activiteiten Organiseer rond de klant (product/marktcombinaties) Zoek de samenhang in de processen Hou samen wat samenhangt Knip daar waar er weinig/minder samenhang is
van geheel naar de delen + van de delen naar het geheel (Informatie) systemen macro structuur macro structuur meso structuur micro structuur micro structuur meso structuur Missie visie doelen strategie leidende principes Process mapping Proces ontwerp Regel- kringen Primaire proces besturing Ontwerp volgorde regels
Wat is een team? een vaste groep medewerkers van 8-12 mensen met een eigen, duidelijk afgebakende klus / werkzaamheden het team doet zoveel mogelijk zelf voorbereiden organiseren uitvoeren regelen en controleren het team streeft concrete, meetbare doelen na en is hiervoor ook verantwoordelijk
Misvattingen teamwork: wat is het niet er is geen baas meer > onduidelijkheid, vrijheid, blijheid: ongerichte vrijheid eigen team eerst > oriëntatie op eigen belang alles samen en eerst met elkaar overleggen iedereen is gelijk of moet alles kunnen ontbreken van individuele verantwoordelijkheid panacee voor alle problemen
Misvattingen teamwork: wat is het niet
De teamtaak omvat een complete taak: afgerond werkdomein met een hoge samenhang van activiteiten heldere teamgrenzen meetbaar en beïnvloedbaar resultaat herkenbare bijdrage aan de klant: verantwoordelijk zinvol werk Team is organisatiebouwsteen Ontwerpprincipe 1
De teamleden zijn onderling afhankelijk van elkaar en helpen elkaar vullen elkaar aan gezamenlijk doel onderling overleg Ontwerpprincipe 2
De teamgrootte is maximaal 20 en minimaal 4 personen relatief ‘vaste’ max-mix samenstelling optimale omvang 8 à 12 personen individuele bijdrage herkenbaar Ontwerpprincipe 3
Het team heeft voldoende regel- en stuurmogelijkheden om zelfstandig te werken taakverdeling personele regelingen detailplanning klein onderhoud kwaliteitscontrole voorbereiding oplossen van problemen klant contacten materiaalbeheer etc. Ontwerpprincipe 4
‘baas oude stijl’‘teamleider nieuwe stijl’ routine regeling non-routine regeling externe regeling interne regeling routine regeling non-routine regeling externe regeling interne regeling
regelvermogen organisatie- niveau management en centrale staf teamleiders en lokale staf zelfsturende teams vernieuwen projectmatig verbeteren operatie continu verbeteren
Het team verzorgt zoveel mogelijk zelf de benodigde afstemming intern: organiseren besluitvorming extern: bundelen contacten eventueel : rouleren Ontwerpprincipe 5
planning werkverdeling afstemming toeleveranciers afstemming derden voortgangsbewaking voorbereiding werkmethode werkinstructies werktekeningen kwaliteit controle werkprocedures vaktechnische begeleiding financiën uren administratie voorcalculatie budgetbewaking personeel opleidingen veiligheid ARBO ziekteverzuim- begeleiding
planning didactiek kwaliteit innovatie personeel & organisatie Coördinatie in en tussen teams
ectmatig verbeteren integratie besluit- vorming direct horizontaal overleg vernieuwen vervaardigen/handhaven proj
De leden zijn breed of smal inzetbaar op de uitvoerende- en regeltaken gering statusverschil individuele verschillen en dus diversiteit tolererend minimale kwetsbaarheid Ontwerpprincipe 6
Fleximatrix Marie Klaas Sofie Antoon Monique Hugo Ingrid gerealiseerde inzetbaarheid benodigde inzetbaarheid flexibiliteit Uitvoerende takenRegeltakenMedewerker x xx xx x xx x x x x xx x x xx xx x xx x xx xx xx x xx %
specialist volwassen collega organisatorondernemer Bredere competenties Vakinhoudelijke kwaliteiten als specialist Resultaatgericht samenwerken ook met andere disciplines Eigen werk en dat van de groep organiseren Initiatief en ondernemend
Het team beschikt over eigen ruimte, middelen en informatie emotioneel eigenaarschap teamgericht info-systeem Ontwerpprincipe 7
De besturingssystemen moeten aansluiten op de team-verantwoordelijkheid resultaatgerichtheid prikkelt tot verbeteren transparant minimale kritische specificatie Ontwerpprincipe 8
Teams ontwikkelen zich gefaseerd en vallen terug … Van bundeling individuen naar: Van groep naar: Van team naar: Een open team en terug … Ontwerpprincipe 9
Nieuwe P&O-systemen moeten volgen… Ontwerpprincipe 10
Het ‘jobdemand-control’model Karasek, 1979 regelcapaciteit regelnoodzaak hoog Stressrisico’s saai werk slopend werk uitdagend werk ‘vrijblijvend’ werk leermogelijkheden laag hoog laag