SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Passend onderwijs & (hoog)begaafdheid Uitwisselingssessie Netwerkdag 16 april 2015 Desirée Houkema & Yvonne Janssen

Wat willen we (vandaag) bereiken? Inspiratie door uitwisseling van ideeën en inzichten o.b.v. jullie ervaringen en expertise Inzicht in wat nodig is voor de inrichting van een ondersteuningsstructuur m.b.t. (hoog)begaafdheid binnen Passend onderwijs Samen werken aan de gedeelde doelstelling: onderwijs dat aansluit op de (ondersteunings-) behoeften van (begaafde) leerlingen!

Ook na vandaag… Jullie ideeën (door ons uitgewerkt) bekijken, aanvullen en waarderen in de ideeën bus: ‘(Hoog)begaafdheid binnen Passend onderwijs’ Nieuwe ideeën aandragen, reageren op ideeën en/of waarderen

& Passend onderwijs (hoog)begaafdheid "You'll see it when you do it!"

Ondersteuningspiramide Toenemende complexiteit van uitdagingen en belemmeringen  Toenemende intensiteit van begeleiden en mate van specialisatie voor passende ondersteuning

Basisondersteuning Structureel aandacht voor leren leren, executieve functies / metacognitieve vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling Structurele signalering (cyclisch!): intake kleuters (po), overdracht po-vo Structurele vak-/domeinspecifieke differentiatie: instructie naar behoefte, huiswerk/examen op meerdere niveaus (vo) Begeleiding op 3 niveaus binnen één groep / flexibel groeperen Verrijking structureel: inhoud, vaardigheden, eigen doelen, aansluiten bij interesses Begeleiding van hiaten in kennis en vaardigheden Signalering onderpresteerders Begeleiding op >3 niveaus + Excellentie – honors - cum laude (vo) 80-90%

Lichte ondersteuning Individuele en/of geclusterde begeleiding van 'dubbel bijzondere' leerlingen (mgl. twice-exceptional) Begeleiding van leerlingen met een problematiek m.b.t. levenshouding (mgl. trauma) Inzet (multi-disciplinaire) ondersteuningsteams met (hb) expertise (extern of binnen swv) Arrangementen (swv/bestuur) 5-10%

Zware ondersteuning Individuele begeleiding van 'dubbel bijzondere' leerlingen (mgl. twice-exceptional) Begeleiding van leerlingen met een problematiek m.b.t. levenshouding (mgl. trauma) Inzet (multi-disciplinaire) ondersteuningsteams met (hb) expertise (extern of binnen swv) Speciaal Onderwijs 1-5% Arrangementen (swv/regionaal/landelijk)

VAN VORM NAAR INHOUD Ondersteuningsbehoeften als uitgangspunt i.p.v. organisatie

Ondersteuningscontinuüm Toenemende complexiteit van uitdagingen en belemmeringen  Toenemende intensiteit van begeleiden en mate van specialisatie voor passende ondersteuning Continuüm Flexibel Tijdelijk Cyclisch

Ondersteuningsbehoeften Ondersteuning op meerdere niveaus KennisCognitieve "honger" Vaardigheden Leer- en denkvaardigheden, executieve functies, metacognitieve vaardigheden (Levens)houding “Leren leven” - problematiek (mgl. trauma) Complexe problematiek “Dubbel bijzonder” (mgl. twice-exceptional)

Indicaties mate van ervaren mismatch met omgeving Volledig gedemotiveerd, suïcidaal, burn-out of bore-out, automutilatie, negatief beeld van zichzelf, school en de omgeving, geen beweging, soms teruggetrokken in een virtuele wereld. Zwaar gedemotiveerd, alleen open voor activiteiten dicht bij eigen interesses en met weinig weerstand in een therapeutische omgeving met een passende structuur (meer of minder gestructureerd) Gedemotiveerd, staat open voor activiteiten in lijn met eigen interesses, afhankelijk van een soms in iets meer of minder gereguleerde omgevingen Licht gemotiveerd, kan wat grotere persoonlijke projecten oppakken en staat open voor activiteiten die indirect tot succes leiden (zoals schoolvakken of beroepsgerichte cursussen) als ze maar weinig weerstand ervaren Hoopvol naar de toekomst, begint stappen te zetten om hiaten op te lossen en vaardigheden te verwerven, in een externe structuur in staat om vooruitgang te boeken In staat om zelfstandig stukken stof te verwerken met dagelijkse persoonlijke coaching In staat om in een school/werkomgeving te functioneren met regelmatige parttime persoonlijke begeleiding Zelfstandig in staat zelfredzaam in een reguliere school/werkomgeving te functioneren met externe coaching Bron: Tijl Koenderink, Feniks Talent

Kwaliteiten, interesses en behoeften van de leerling centraal WAT ZIEN WE? Gebruik informatie van meerdere betrokkenen: leerling, ouders, medeleerlingen, collega's. Verzamel gegevens op verschillende manieren: observaties, gesprekken, toetsen, observatie- /vragenlijsten. Breng de talenten, kwaliteiten, interesses en ondersteuningsbehoeften van de leerling in kaart. Let op signalen van een belemmering in de ontwikkeling op verschillende gebieden. Creëer een veilige, rijke leeromgeving waarin de leerling óók zijn kwaliteiten kan laten zien. WAT HEEFT DE LEERLING NODIG? Analyseer én interpreteer de verzamelde objectieve én subjectieve gegevens. Onderzoek de samenhang in de beschikbare informatie voor een beter begrip van wat de leerling nodig heeft. Vertaal dit naar wat de leerling nodig heeft van leerkracht, medeleerlingen, onderwijsomgeving en onderwijsmateriaal. Verken dit samen! Geef de leerling zélf ook inzicht in zijn kwaliteiten en onderwijsbehoeften. HOE GAAN WE HET REALISEREN? Neem voldoende tijd om een gedragsverandering en positieve ontwikkeling in leerresultaten te zien. Ga regelmatig in gesprek met de leerling: bemoedig, blijf consequent, biedt duidelijkheid. Geef feedback op inzet en inspanning. Investeer in een goede relatie met de leerling. Werk aan de basis van wederzijds vertrouwen tussen school en ouders. Onderzoek en ervaar wat werkt en wat niet werkt. Erken de grenzen van je eigen mogelijkheden en schakel tijdig aanvullende (externe) expertise in. WAT GAAN WE DOEN? Formuleer samen met de leerling en de ouders leervragen en doelen. Kijk hoe kwaliteiten ingezet kunnen worden. Vertaal behoeften naar concrete vaardigheden. Stel prioriteiten vast en stel haalbare doelen. Maak een inschatting van benodigde tijd Bepaal op welke manier geëvalueerd wordt. Beschrijf in het plan van aanpak: WAT de leerling gaat leren, HOE hij gaat werken, WIE hem begeleidt, WAAR en WANNEER het leren plaatsvindt.

(Talent)ontwikkeling als uitgangspunt

Uitwisseling – Wat is er nodig? Aan welke ondersteuningsbehoeften van (begaafde) leerlingen kan/moet worden voldaan op het niveau van landelijk/regionaal swv/bestuur? school/klas/leraren? Aan welke ondersteuningsbehoeften van (begaafde) leerlingen kan/moet worden voldaan op het niveau van landelijk/regionaal swv/bestuur? school/klas/leraren? Waar liggen de kansen (succesfactoren) en wat moet nog gerealiseerd worden op het niveau van: landelijk/regionaal swv/bestuur? school/klas/leraren? + HOE (oplossingen) Waar liggen de kansen (succesfactoren) en wat moet nog gerealiseerd worden op het niveau van: landelijk/regionaal swv/bestuur? school/klas/leraren? + HOE (oplossingen)

Uitwisseling in (sub)groepen Groep 1 o.l.v. DesiréeGroep 2 o.l.v. Yvonne Verder opsplitsen in 6 groepen van 4-6 personen Iedere groep een eigen kleur marker 2x 3 vragen: 10 minuten per vraag 3x Rouleren van de groepen (- 1 persoon!) Iedere groep: Terug bij de startvraag die is aangevuld met antwoorden uit 2 andere groepen => pitch voorbereiden met conclusies

Pitches voorbereiden (10 minuten) per groep n.a.v. startvraag

Pitches (2 minuten) per vraag

Let’s do it!