Krasse Tanden – het perspectief van personeel Dr. H. Hobbelen, L. Weening-Verbree MSc Presentatie onderzoek september januari 2014, door Lectoraat Transparante Zorgverlening Hanzehogeschool, Hanzehogeschool opleiding Mondzorgkunde, DFZ, en Friese verpleeghuizen

Inhoud presentatie Krasse Tanden - het perspectief van personeel Inleiding/ aanleiding/ wat weten we al? Methode Resultaten Discussie Conclusie Vervolg/ hoe nu verder?

Inleiding (1) Krasse Tanden - het perspectief van personeel Aanleiding voor dit onderzoek - DFZ Waarom is het nodig om onderzoek te doen naar de mondzorg van ouderen in verpleeghuizen? Wat willen we bereiken met onderzoek naar de mondzorg van ouderen in verpleeghuizen? Wat weten we al over de mondzorg/ mondgezondheid van ouderen in verpleeghuizen? Wat is de toekomstverwachting wat ouderen in verpleeghuizen betreft?

Inleiding (2) Waarom is onderzoek nodig? Signalen uit de praktijk dat het niet goed gaat met de mondgezondheid van ouderen Veel ouderen kunnen mondzorg niet meer zelf uitvoeren – door verzorgend personeel Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Inleiding (3) Wat betekent een slechte mondgezondheid voor ouderen?

Inspectierapport begin Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Politiek en mondzorg Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Inleiding (4) Wat willen we bereiken met onderzoek naar de mondzorg voor ouderen in verpleeghuizen? Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Inleiding (5) - vraagstelling Vragen die we met dit onderzoek willen beantwoorden: 1. Hoe is het gesteld met de (dagelijkse) mondzorg die door verpleegkundigen en verzorgenden wordt uitgevoerd, bij ouderen in Friese verpleeghuizen? 2. Op welke wijze is mondzorg in het zorgsysteem ingebed? 3. Op welke manier kan de mondzorg verbeterd worden of behouden blijven? Doel: inzicht in huidige mondzorg door verzorgend personeel – behoud of verbetering van mondzorg voor ouderen in verpleeghuizen Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Methode (1) Krasse Tanden - het perspectief van personeel Selectie Friese verpleeghuizen door DFZ, 24 huizen Onderwerp: mondzorg door verpleegkundigen en verzorgenden – wat zeggen zij over de mondzorg? Ook: managers – hoe is mondzorg geregeld?/ ingebed in zorg?

Methode (2) Vragenlijst opstellen Pilot studie – Stellinghaven Oosterwolde Analyse resultaat pilot studie – open vragen Besluit: ook interview met verzorgend personeel – aansluitend bij bestaande overleggen/ koffiemomenten Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (1) 21 huizen hebben aan het onderzoek meegedaan 14 interviews Totaal ongeveer 2000 verzorgenden of verpleegkundigen Respons 415 vragenlijsten en 12 van managers/ leidinggevenden – respons van in totaal 21% Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (2) Respondenten: 67% zijn verzorgenden niveau 3, bijna 90% niveau 1, 2, 3 Gemiddeld 12 jaar werkzaam in functie en 16 jaar in ouderenzorg, ruim 30% nog geen 5 jaar in functie. Verzorgen gemiddeld iets meer dan 14 bewoners per dag, iets meer dan de helft zegt niet meer dan 10 bewoners per dag Enkelen zeggen: mondzorg voor bewoners is onbelangrijk, meesten zeggen ‘tamelijk belangrijk of belangrijk’ 70% poetst zelf 2 x per dag, 23% doet dit vaker 10% zegt ‘mondzorg bij bewoners is vervelend’ Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (3) Kennis over mondzorgproblemen: indirect gevraagd Geen significante verschillen in opleidingsniveaus Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (4) Bewoners Kunstgebit: 54% zegt % Eigen gebit: 82% zegt 0-25% Mondzorg Hoe vaak? 42% zegt eens per dag, 53% zegt 2 keer per dag. Wanneer? Vooral voor slapen gaan, evt. voor/ na ontbijt 74% zegt eigen gebit schoon te maken – 16% zegt nee, bewoner doet zelfstandig, 6% zegt nee, bewoner werkt niet mee Kunstgebitten – met zeep/ tandpasta poetsen, maar heel wisselend Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (5) Wisselend/ weinig: implantaten, tong, slijmvliezen en wangen, andere middelen zoals ragers en stokers. Zie ook volgende slide - tabel Als poetsen niet lukt: raadplegen deskundige, gaasjes, spoelen/ sprayen Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (6) Middelen die worden gebruikt: Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (7) Vaardigheid: twee derde zegt ‘tamelijk vaardig’, 17% zegt ‘erg vaardig’, 13% zegt ‘niet vaardig, niet onhandig’ 43% zegt ‘ja’ bij klinische lessen – idem voor managers Vervolgvraag hoe vaak klinische lessen? Onduidelijk ingevuld 60% zegt ‘ja’ mondzorg in opleiding geleerd, 30% zegt ‘een beetje’ geleerd. 60% zegt ‘behoefte aan bij/ nascholing’ over mondzorg Geen verschillen in opleidingsniveau, behoefte aan nascholing, jaren werkzaam etc Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (8) Gekeken naar verzorgend personeel wat zij invullen bij ‘behoefte aan scholing’ en wat zij invullen bij ‘vaardig zijn’: Statistisch is er een significant verschil in ‘hoe vaardig’ men zichzelf vindt, tussen verzorgend personeel dat wel en geen scholing wil impliceert dat scholingsbehoefte een behoefte is aan meer vaardigheid in het uitvoeren van mondzorg Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (9) Rol tandartsen/ mondhygiënisten in instellingen: 40% managers zegt ‘ja’ tandarts, twee derde zegt ‘ja’ mondhygiënist Aantal uren per week ? Controle, advies, signalering, doorverwijzing, preventie, behandeling op verzoek cliënten Faciliteiten laten te wensen over: 7 van de 10 zijn niet/ redelijk tevreden Verantwoordelijke voor mondzorg? Wisselend ingevuld *op basis van 12 vragenlijsten Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten (10) Ingebed in zorgsysteem? 77% van verzorgend personeel zegt ‘ja’ in zorgdossier, ‘ja’ wijzigingen gerapporteerd Managers vullen in 50% en 40% (maar veel minder ingevuld) Financiering mondzorg? AWBZ Aanvullende tandverzekering Klinische lessen – onduidelijk? Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten - interviews Cliënt begrijpt het niet (psychogeriatrie/ dementie) Cliënt wil/ kan mond niet (ver genoeg/ goed) open doen Cliënt werkt niet mee, wil of kan niet meewerken Andere belemmeringen: Niet juiste materialen/ faciliteiten/ middelen Kan niet goed zien/ voelen/ kan er niet goed bij Tijdsdruk Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Resultaten - interviews Bevestiging van datgene wat in vragenlijsten naar voren komt – bijvoorbeeld poetsen: verschil theorie/ praktijk – richtlijn/ praktijk Mondzorg ‘leeft’, veel actie ondernomen Wie bepaalt wat goede mondzorg is? Doelen? Cliënten vormen groot obstakel Materialen Advies van professional Wensen/ attitude verzorgend personeel – regie, ‘vies vinden’ Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Discussie (1) Methodologie: Niet al het verzorgend personeel bereikt en sociaal wenselijke antwoorden Wel goede overeenstemming interviews – vragenlijsten Hoe meet je de kwaliteit van mondzorg? Welke uitkomstmaten geschikt? Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Discussie (2) Inhoudelijke discussie: Mondzorg willen uitvoeren lijkt hier niet een groot punt, echter, maar eens per dag? Percentages cliënten eigen gebit/ kunstgebit? Kennis mondproblemen bij verzorgend personeel? Toegepaste kennis/ herkennen van gebitssituaties? – diagnosticeren van mondproblemen? Ook revalidanten? Deels in dit onderzoek betrokken Ondersteuning mondhygiënist/ tandarts lijkt nodig/ gewenst Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Discussie (3) Inhoudelijke discussie (2) Geen verschillen in opleidingsniveau, ervaringsjaren en behoefte aan scholing – ‘on the job’? Praktijk komt niet overeen met scholing in opleiding? Vaardigheidstraining? Past ook bij gedrag cliënt, met name bij eigen gebit Dementie – mondproblemen specifiek Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Discussie (4) Inhoudelijke discussie (3) Mondzorg in zorgstructuur/ ingebed? Deels, maar kan beter? Zicht op protocollering/ richtlijn mondzorg – gebruik daarvan in de praktijk? Eenduidigheid in visie op mondzorg is nodig, ook richting familie/ andere betrokkenen Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Conclusie Genoeg om aan te werken – houding ‘mondzorg is belangrijk’ is een mooi vertrekpunt Scholing is nodig, met name praktisch, demente ouderen met gedragsproblematiek en eigen gebit Ondersteuning door mondhygiënisten en tandartsen – advies, middelen en expertise Eenduidigheid/ helderheid in afspraken, zorgstructuur en financiering randvoorwaarden Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Vervolg – hoe nu verder? (1) Verbeteren van huidige mondzorg – onderzoek om interventie/ implementatie van mondzorg te proberen in verpleeghuizen Op grond van aanbevelingen dit onderzoek en wat we al weten bijv. voor- en nameten mondgezondheid, interventie gericht op verzorgend personeel – mondzorg die zij uitvoeren

Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Vervolg – hoe nu verder? (2) Inzicht krijgen in thuiswonende ouderen en hun mondzorg/ mondgezondheid – hoe kunnen we de ‘instroom- standaard’ verhogen voor verpleeghuizen? Wat kunnen ouderen/ mantelzorgers/ thuiszorg doen? Wat kunnen mondhygiënisten/ tandartsen doen? Past bij politiek beleid – meer ouderen thuiswonend Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Vervolg - hoe nu verder? (3) Krasse Tanden - het perspectief van personeel

Vragen? Discussiepunten? Welke meetinstrumenten/ uitkomstmaten om kwaliteit mondzorg te meten? Wanneer doelen bereikt? Vaardigheidstraining? Andere manieren om behoefte aan scholing in te vullen? Creatieve manieren om ‘gedrag van ouderen met dementie’ t.a.v. mondzorg te beïnvloeden? Hoe kan je toch mondzorg uitvoeren? Rol tandartsen/ mondhygiënisten/aandachtsvelders? Mondzorg in zorgstructuur/ ingebed? Krasse Tanden - het perspectief van personeel