- Filip Dewallens - Beslissingen op kritieke diensten door vertegenwoordigers van minderjarigen en feitelijk onbekwamen

 M edisch handelen is enkel geoorloofd als de patiënt zelf zijn geïnformeerde toestemming geeft.  W ilsonbekwame patiënten worden bij die toestemming vertegenwoordigd.  I n spoedgevallen wordt de toestemming van de patiënt verondersteld…

welke informatie moet meegedeeld worden?  alle informatie die nodig is om inzicht te krijgen in de gezondheidstoestand en volwaardig te kunnen toestemmen  ongeacht of de behandeling ook volgt of zelfs mogelijk is  in een duidelijke en aangepaste taal  mondeling (eventueel schriftelijk bevestigd op verzoek patiënt/initiatief arts) De geïnformeerde toestemming van de patiënt

Hof van Cassatie 26 juni 2009 “Het zeldzaam karakter van het risico is op zich een onvoldoende motief opdat de arts vrijgesteld zou zijn van mededeling ervan aan de patiënt” “Is het risico zeldzaam in abstracto?” “Is het meedelen van het risico relevant in concreto”?. De geïnformeerde toestemming van de patiënt

Grenzen aan het recht op informatie de therapeutische exceptie (artsen beslissen)  de therapeutische exceptie (artsen beslissen) - mits overleg collega - enkel als ernstig nadeel gezondheid patiënt - schriftelijk motiveren in het patiëntendossier  recht op niet-weten (patiënt beslist) - kan overruled worden door arts als ernstig nadeel voor de gezondheid patiënt of derden - mits overleg collega of vertrouwenspersoon

 Medisch handelen is enkel geoorloofd als de patiënt zelf zijn geïnformeerde toestemming geeft.  Wilsonbekwame patiënten worden bij die toestemming vertegenwoordigd.  In spoedgevallen wordt de toestemming van de patiënt verondersteld…

Wilsonbekwame patiënten  minderjarige patiënten - “mature” minderjarigen - “mondige” minderjarigen  wilsonbekwame patiënten - met een beschermingsstatuut - zonder een beschermingsstatuut

Minderjarige patiënten De ouders (of de voogd) beslissen voor de minderjarige De ouders (of de voogd) beslissen voor de minderjarige - arts overruled: bij (niet) behandeling bij levensbedreiging of bij ernstige aantasting van het leven van de minderjarige - arts overruled: als de behandeling niet overeenstemt met de behoeften van de minderjarige Maar de minderjarige wordt wel betrokken Maar de minderjarige wordt wel betrokken

Minderjarige patiënten “mature” minderjarige maturiteit is in functie persoonlijkheid kind, aard ingreep, familiale en sociale context, én uit te oefenen recht informatie aan ouders én kind informatie aan ouders én kind recht om niet te weten enkel t.o.v. kind, niet ouders therapeutische exceptie enkel t.o.v. kind, niet ouders inzagerecht enkel t.o.v. ouders, na overleg kind “mondige” minderjarige: wel zelfstandig beslissen 15 à 16 jaar en voldoende inzicht in aard, risico en kosten van de ingreep zwijgplicht t.o.v. ouders of weigeren ingreep

Wilsonbekwame patiënten  met een beschermingsstatuut (verlengd minderjarige of onbekwaamverklaarde) - moet betrokken worden zoals “mature” minderjarige - nooit zelfstandige uitoefening  zonder beschermingsstatuut (coma, hersenletsels na ongeval,dementie) - deze patiënten worden zoveel als mogelijk betrokken - nooit zelfstandige uitoefening Vertegenwoordiger cfr. cascaderegeling

Wilsonbekwame patiënten de cascaderegeling de cascaderegeling 1. aangeduide vertegenwoordiging 1. aangeduide vertegenwoordiging 2. echtgenoot of partner 2. echtgenoot of partner 3. kind 3. kind 4. ouder 4. ouder 5. broer / zus 5. broer / zus 6. bij samenloop kiest de arts 6. bij samenloop kiest de arts 7. bij ontstentenis neemt de arts de belangen waar 7. bij ontstentenis neemt de arts de belangen waar

 arts overruled: - bij bedreiging leven patiënt - of ernstige aantasting gezondheid - of ernstige aantasting gezondheid - enkel bij niet benoemde vertegenwoordiger - enkel bij niet benoemde vertegenwoordiger 1. er is een vertegenwoordiger 2. er is geen vertegenwoordiger De arts als plaatsvervangend “beslisser”  de “nauwst” betrokken arts behartigt de belangen van de patiënt

 Medisch handelen is enkel geoorloofd als de patiënt zelf zijn geïnformeerde toestemming geeft.  Wilsonbekwame patiënten worden bij die toestemming vertegenwoordigd.  In spoedgevallen wordt de toestemming van de patiënt verondersteld…

Artikel 8§5 WPR Wanneer in een spoedgeval geen duidelijkheid aanwezig is omtrent de al dan niet voorafgaande wilsuitdrukking van de patiënt, gebeurt iedere noodzakelijke tussenkomst van de beroepsbeoefenaar onmiddellijk in het belang van de gezondheid van de patiënt. De beroepsbeoefenaar maakt hiervan melding in het in artikel 9 bedoelde patiëntendossier en handelt van zodra dit mogelijk is overeenkomstig de bepalingen van de voorafgaande paragrafen. Veronderstelde toestemming ???

Hulp in nood: Hulp in nood: wat is een spoedgeval? De patiënt zou ingestemd hebben (zo hij daartoe in de mogelijkheid was geweest): De patiënt zou ingestemd hebben (zo hij daartoe in de mogelijkheid was geweest): wat is veronderstelde toestemming? De veronderstelde toestemming bij spoedgevallen

Een spoedgeval is een situatie waarin het noodzakelijk is een medische ingreep uit te voeren omwille van het risico op onmiddellijke en ernstige schade voor de gezondheid. Een spoedgeval is een situatie waarin het noodzakelijk is een medische ingreep uit te voeren omwille van het risico op onmiddellijke en ernstige schade voor de gezondheid. Wettelijke hulpverleningsplicht (422 bis Sw.) Wettelijke hulpverleningsplicht (422 bis Sw.) De noodtoestand als strafrechtelijke rechtvaardigingsgrond: De gezondheid van de patiënt wordt als een hoger te beschermen rechtsgoed geacht dan het recht op een geïnformeerde toestemming door de patiënt De noodtoestand als strafrechtelijke rechtvaardigingsgrond: De gezondheid van de patiënt wordt als een hoger te beschermen rechtsgoed geacht dan het recht op een geïnformeerde toestemming door de patiënt SPOEDGEVAL ???

Spoedgeval = Noodtoestand Ter vergelijking: Ter vergelijking: snelheidsovertredingen (huis)artsen snelheidsovertredingen (huis)artsen Patiënt in shock door allergische reactie: veroordeeld in 2008 Patiënt in shock door allergische reactie: veroordeeld in 2008 Patiënt 92 k/u in bebouwde kom voor patiënt met ademhalingsmoeilijkheden: veroordeeld in 2003 Patiënt 92 k/u in bebouwde kom voor patiënt met ademhalingsmoeilijkheden: veroordeeld in 2003 Wetsvoorstel “Defraigne”: “spoedgeval zelfs als achteraf blijkt niet zo te zijn maar de arts bij oproep redelijkerwijze een spoedgeval mocht verwachten” Wetsvoorstel “Defraigne”: “spoedgeval zelfs als achteraf blijkt niet zo te zijn maar de arts bij oproep redelijkerwijze een spoedgeval mocht verwachten” Parkeren (huis)artsen Parkeren (huis)artsen A priori oordeel door arts a priori controle door rechter A priori oordeel door arts a priori controle door rechter

Spoedgeval = Noodtoestand (afwegen belang patiënt) Spoedgeval = Noodtoestand (afwegen belang patiënt) Wanneer is veronderstelde toestemming mogelijk? Wanneer is veronderstelde toestemming mogelijk? De veronderstelde toestemming bij spoedgevallen

Voorwaarden veronderstelde toestemming 1. toestemming patiënt zelf is feitelijk onmogelijk 2. arts moet zich redelijk inspannen om wil te achterhalen  wettelijk vertegenwoordiger  familie (en cascaderegeling) 3. zoveel als mogelijk respecteren voorafgaande wilsuiting  documenten allerlei (suïcidebrief)  voorafgaande behandelingsweigeringen  bij impliciete doch duidelijke weigering suïcidepoging (?)  inkeer op moment medisch handelen mogelijk (?)  twijfel over geldigheid of actualiteit: arts beslist /belang patiënt 4. medisch noodzakelijke ingrepen/niet uitstelbaar

Synthese  patiënt moet geïnformeerd zelf toestemmen elke relevante informatie (risico’s) voor concrete patiënt elke relevante informatie (risico’s) voor concrete patiënt mondelinge toestemming of weigering mondelinge toestemming of weigering 2. wilsonbekwame patiënt wordt vertegenwoordigd minderjarigen: wel betrokken, maar ouders beslissen minderjarigen: wel betrokken, maar ouders beslissen wilsonbekwamen: cascaderegeling wilsonbekwamen: cascaderegeling de arts overruled in gezondheidsbelang patiënt de arts overruled in gezondheidsbelang patiënt de arts beslist bij afwezigheid van vertegenwoordiger de arts beslist bij afwezigheid van vertegenwoordiger 3. bij spoedgevallen veronderstelde toestemming spoedgeval is noodtoestand (arts kwalificeert) spoedgeval is noodtoestand (arts kwalificeert) arts beslist, maar probeert wil te achterhalen (respect wil) arts beslist, maar probeert wil te achterhalen (respect wil)