Programmatische Aanpak Stikstof: PAS Toelichting voorlopig programma Presentatie technische briefing Vaste commissie voor LNV van de Tweede Kamer 30 september 2010

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Waarom een Programmatische Aanpak Stikstof  Problemen met vergunningverlening: bedrijfsontwikkeling in de buurt van Natura 2000 gebieden vaak onmogelijk;  Toetsingskader ammoniak niet stand gehouden bij de RvS;  Impasse ongunstig voor bedrijvigheid en natuur;  Advies van de heer Trojan en later van de heer Huys:  Kies voor integrale aanpak. Stikstof is één van de factoren;  Kijk bij stikstof niet alleen naar landbouw maar naar alle bronnen;  Bij Nationaal Samenwerkingsverband Luchtkwaliteit ervaring opgedaan met programmatische aanpak.  Bij aanpak staat balans tussen economie en ecologie centraal

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wat is de kern van het probleem? Doel van Natura 2000 landelijk is de habitattypen en soorten in een gunstige staat van instandhouding te houden of te brengen. In de afzonderlijke gebieden is de doelstelling behoud of verbetering. In veel gebieden dreigt nu nog verslechtering. Meerdere oorzaken, waarvan te hoge stikstofbelasting een belangrijke is; RvS toetst bij vergunningen voor nieuwe activiteiten en uitbreidingen of aannemelijk is dat stikstoftoename het behalen van de doelstelling en voorkomen van achteruitgang niet in de weg staat.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Belang PAS (I) Projecten en plannen kunnen alleen als:  geen verslechtering kwaliteit habitats;  zekerheid dat natuurdoelen Natura 2000 gebied niet in gevaar komen;  zij passen binnen maatregelen / beleid om de natuurdoelen te realiseren (zie art. 6 Habitatrichtlijn); Is op individuele basis bij overbelaste gebieden moeilijk aan te tonen: vergt dat met voldoende zekerheid uitspraken kunnen worden gedaan over:  enerzijds effecten getroffen en te treffen maatregelen op landelijk, regionaal en gebiedsniveau;  Anderzijds effecten bestaande activiteiten en andere geplande ontwikkelingen die bijdragen aan stikstofbelasting. Deze effecten worden afgezet tegen de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000-gebied, als uitgewerkt in omvang, ruimte en tijd in het beheerplan.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Belang PAS (II) Gebiedsaanpak beheerplan essentieel, maar niet voldoende: effectiviteit wordt immers mede bepaald door ontwikkelingen en maatregelen in andere gebieden, landelijk en zelfs over de grens. Dus: samenhangende, gebiedsoverstijgende aanpak met een lange termijnperspectief, waarvan de effecten zijn geborgd en onderbouwd in relatie tot de ecologische doelen. Dit zodanig dat daar in het beheerplanproces en bij de vergunningverlening op terug kan worden gegrepen. De wettelijk verankerde PAS met zijn bindende karakter en mechanismen van monitoring en bijstelling onder een centrale regie voorziet daarin.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wat is de kern van de aanpak 1.De stikstofbelasting moet in elk gebied dalen door landelijke, provinciale en gebiedsgerichte maatregelen; 2.Er worden ecologische herstelmaatregelen getroffen; 3.De stikstofmaatregelen en ecologische herstelmaatregelen zijn niet vrijblijvend en worden geborgd; 4.Er wordt binnen de dalende stikstofbelasting ruimte gecreëerd voor nieuwe activiteiten en uitbreidingen. Deze 4 punten samen moeten garanderen dat: de achteruitgang van de natuurkwaliteit stopt; herstel de komende jaren te verwachten is; economische ontwikkeling mogelijk is. Samenwerking tussen overheden, met maatschappelijke organisaties en EC.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wat is de betekenis van de Kritische DepositieWaarde In vergunningverlening is Kritische DepositieWaarde geen harde toetswaarde; In wetenschappelijk onderzoek zijn per habitattype Kritische Depositie Waarden (KDW) bepaald; KDW is gedefinieerd de waarde waarboven het risico niet kan worden uitgesloten dat de kwaliteit van het habitat wordt aangetast door stikstofdepositie; In veel gebieden worden deze KDW’s overschreden, 65% van de gebieden; Stikstofdepositie is sterk gedaald afgelopen 20 jaar; Kritische depositiewaarde vaak nog fors overschreden, tot factor 4 à 5; Het snel bereiken van KDW is in veel gebieden niet mogelijk; Met PAS risico van overbelaste situatie beheersbaar maken; De PAS beoogt dat de komende 3 beheerplanperioden de dalende stikstoflijn wordt doorgezet en in die periode de KDW geen expliciete rol speelt bij de toetsing; KDW geeft richting aan: daling van stikstofdepositie. Komende 18 jaar benutten voor nader inzicht waar de stikstofgrens in Nederlandse omstandigheden ligt.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wat is de Programmatische Aanpak Stikstof Programma heeft wettelijke status in de NB-wet (amendement Koopmans/Samsom): Voor 1augustus 2010 voorlopig programma, voor 1 april 2012 definitief programma; Beschrijft met behulp van beste wetenschappelijke kennis herstelstrategieën per habitattype; Maakt bindende afspraken over de stikstofreducerende maatregelen door rijk en provincies gericht op alle belangrijke stikstofbronnen: landbouw, verkeer, industrie; Legt vast de verlaging van de stikstofdepositie als gevolg van de maatregelen; Stelt vast de beschikbare ontwikkelruimte per gebied, de verdeling over sectoren en projecten, mechanismen voor verdeling en toekenning; Bevat afspraken over financiering van maatregelen, monitoring en borging

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Uitwerking aanpak Per habitattype een herstelstrategie. Type herstelmaatregelen: Andere beperkende factoren wegnemen: waterhuishouding; condities van bodem(bedekking) en licht; vegetatiebeheer; Stikstof effecten mitigeren: begrazen (duinen), plaggen (droge heide), baggeren (vennen), bekalken (heischraal grasland) Stikstofmaatregelen: Landelijk: vastgesteld en nieuw beleid:  Verkeer en vervoer: NSL-pakket onverkort uitvoeren  Landbouw: Extra pakket omdat grootste veroorzaker, huidig beleid draagt beperkt bij, haalbare maatregelen beschikbaar  Extra landbouwmaatregelen: uitrijden; verminderen stalemissies, managementmaatregelen Provinciaal: verschillen tussen provincies, aantal provincies aanvullende eisen veehouderij

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Hoe gaat het in de praktijk werken? (1) Het Dalenbekerveld (fictief) Habitattypen: Beken en rivieren net waterplanten Vochtige heidenKDW: 1400 mol Overgangs- en trilvenenKDW: 1200 mol Huidige stikstofdepositie is 1875 mol Verbreding van A100 (op 1 km van gebied) staat op stapel Melkveehouder op 500 meter afstand wil bedrijf verdubbelen Wat gaat de PAS leveren: Stikstofdepositie 2030: 1650 mol Ruimte voor ontwikkeling: 50 mol Herstelstrategie: voor dit gebied: vernatting; extra vegetatiebeheer om struweel te verwijderen, plaggen van delen van de heide.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Hoe gaat het in de praktijk werken? (2) Vergunningverlening: Wegverbreding leidt tot hogere uitstoot van 30 mol In vergunningverlening wordt verwezen naar dalende depositie, herstelmaatregelen en wordt ontwikkelruimte ter beschikking gesteld. Veehouderijbedrijf: huidige depositie is 30. Nieuwe aanvraag na verdubbeling is 40 (emissiebeperking per dierplaats). Doet beroep op ontwikkelruimte voor 10. Vergunningverlening is mogelijk. Ook situaties met schaarste. Opties zijn dan extra emissiebeperking, of salderen met stoppend bedrijf.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit PAS-gebiedsmodel | 30 juni 2010 Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 12 Wat moet er nog gebeuren? Wordt nu gewerkt aan volgende fase: uitwerken ten behoeve van definitief programma; Aantal deeltrajecten, enkele belangrijke zijn:  Herstelstrategieën voor alle habitattypen uitgewerkt  Rekentool  Bepaling ontwikkelruimte per gebied en verdelingsmechanismen over de sectoren  Kosten in beeld en financiering regelen Planning deelprojecten eind van dit jaar, dan nog geheel van maken en instemming alle partijen.