Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing ‘Mijn belangstelling gaat niet verder dan 24 augustus 410, toen Rome door de Goten geplunderd werd, al schijnen ook in de tijd van Pepijn de Korte schone vrouwen te zijn waargenomen; maar daar houd ik me niet mee op. Apud me antiquorum auctoritas valet!’ 1

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Thema van deze conferentie: ‘De kracht van de klassieken. Moderne vruchten van een 2000 jaar oude boom.’ 2

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing ‘De kracht van de klassieken. Moderne vruchten van een 2000 jaar oude boom.’ Veel discussie over onderwijs Hoe staan wij in dit debat? Vandaag: werken aan vakdoelstellingen op een praktische manier! 3

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Actualiseren Hoe geven we inhoud aan de vorming? Marijne de Ferrante (ICLON, Universiteit Leiden) Chrisbert van Mourik (oud-docent en –vakdidacticus RUG) VCN-jaarconferentie,

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Programma Inleiding Voorbeeld van een praktische aanpak Zelf aan de slag Wat hebben we bereikt? 5

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing 6

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Martha Nussbaum (1997) kritisch zelfonderzoek en onderzoek van eigen tradities Wereldburgerschap De wereld beschouwen vanuit het gezichtspunt van andere mensen 7

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Onderwijsraad (2011) Kennis, waarden en idealen ‘orientatie voor het leven’ (Vos) 8

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Van Stralen & Gude (2012) Bildung is een middel om mensen te stimuleren tot een open, betrokken en nieuwsgierige houding ten opzichte van hun samenleving en cultuur. Een houding die hen beter in staat stelt tot het ontwikkelen van morele en kritische oordelen. In die zin is Bildung direct gerelateerd aan burgerschap. 9

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Gert Biesta (2013) Kwalificatie kennis, vaardigheden en houdingen Socialisatie deel worden van tradities, waarden (culturele en professionele) Subjectivering persoonlijke vorming, autonomie, eigen verantwoordelijkheid 10

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing De leerling vormt zijn persoonlijkheid De leerling leert omgaan met vrijheid en verantwoordelijkheid en over grenzen heen te kijken 11 Bildung terug van weggeweest?

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Roger Standaert (2015) De Toetsenmaker, uw nederige dienaar (in: Toets, magazine over toetsing.) We meten wat meetbaar is, niet wat waardevol is. 12

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Sicking (1968) Confrontatie met antieke cultuur Dialogische bezinning op eigene en andere Culturele zelfkennis / relativering van eigen culturele patroon Vermogen in de maatschappij te leven en daaraan een bijdrage te leveren 13

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Onze taak 14 Oudheid bestuderen Confronteren met eigen wereld Voorbereiden op toekomst

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Uitgangspunten in Wet op VO Algemene maatschappelijke vorming Persoonlijke vorming Voorbereiding op het Hoger Onderwijs 15

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Blauwe Broer (2010) Bijdrage KT aan vervullen doelstellingen vwo: Bijdragen aan identiteit en zelfontplooiing Nadenken over de verhouding tussen individu en gemeenschap Reflecteren op betekenis van burgerschap Nadenken over de Europese geschiedenis en moderne tijd vanuit historisch besef Reflectie op klassieke teksten Reflectie op de klassieke cultuur en de latere Europese cultuur Zelfstandige oordeelsvorming 16

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Eindtermen GTC/LTC onderwerpen actualiseren die voortvloeien uit een confrontatie tussen klassieke teksten en eigentijdse ontwikkelingen; een beargumenteerde reactie formuleren op de inhoud van voorgelegde teksten en andere cultuuruitingen (uit de Oudheid en latere tijden). cultuuruitingen uit de latere Europese cultuur vergelijken met antieke cultuuruitingen en daarover een beargumenteerd oordeel geven. 17

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing 18 De praktijk? Betekenis toekennen (nu) In context plaatsen (toen) Begrijpen Vertalend lezen

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Stappenplan Betekenisvolle sleutelbegrippen in de tekst aanwijzen Voorlopig thema bepalen Andere bronnen in heden en verleden bedenken/zoeken m.b.t. het voorlopige thema, Parapluthema bepalen Leerdoelen formuleren 19

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Her. Hist over Cambyses: sleutelbegrippen Arrogantie/wreedheid van de macht Houding t.a.v. andere religie / cultuur Maatschappelijke voorbereiding Achterdocht / egocentrisme Hybris / geen grenzen zien Persoonlijke vorming Vooringenomen zijn bij waarneming en interpretatie Navraag doen - tunnelvisie Voorbereiding HO 20

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Voorlopig thema bepalen Keuze voor ‘maatschappelijke voorbereiding’ Voorlopig thema: omgaan met andere culturen / religies 21

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Andere bronnen Fragment Her. Hist over Darius Cliteur, P. Niet alle culturen zijn gelijkwaardig. Boef, H. den. Het cultuurrelativisme zal ons redden. 22

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing paraplu-thema bepalen Formuleer het thema als een dilemma Kies voor één aspect van de tekst Zorg dat het thema uitnodigt tot vragen stellen Zoek met de leerlingen naar overeenkomsten en verschillen tussen toen en nu confronteer het eigene met het vreemde. 23

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing paraplu-thema Hoe stel je je op ten aanzien van mensen met een andere cultuur of godsdienst? In hoeverre is eigen cultuur en godsdienst de norm of verdient cultuurrelativisme de voorkeur? 24

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Leerdoelen Een leerling kan Een beargumenteerd standpunt innemen over hoe hij/zij wil omgaan met culturele/religieuze verschillen in zijn eigen leven en dat vergelijken met wat Herodotus hierover schrijft ivm Cambyses en Darius 25

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Aan de slag Materiaal: Korte inleiding Electra Opdracht: stappenplan uitvoeren selectie van teksten rond te ontdekken thema’s fragmenten verschillen per groep aanpak: In groepen van 3 á 4 In hele groep evalueren (inhoud en gebruik stappenplan) 26

Universiteit Leiden. Bij ons leer je de wereld kennen. ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing Afronding Wat heeft deze workshop je opgeleverd? Stappenplan Werken in groepen … Vuistregels voor een succesvolle aanpak 27