Leerlijnen en het GIP-model Leren leren in een speciale klas

Programma De leerlijn leren leren Formuleren van standaarden Het GIP-model Zelfstandig werken Instructiemomenten Implementatievoorbeeld uit de praktijk Video implementatietraject Afsluiting

De leerlijn Zelfstandig (door)werken 1 2 3 4 - Voert een korte, voorgestructureerde opdracht uit en maakt die af zonder te stoppen - Werkt 10 minuten zelfstandig aan een bekende taak - Probeert de taak nog een keer wanneer het de eerste keer niet lukt - Lost een klein materiaalprobleem op zonder anderen te storen (papier vol, ander potlood nodig) - Werkt 15 minuten zelfstandig aan een taak - Maakt een langdurige opdracht af als daar af en toe aanwijzingen voor worden gegeven - Werkt harder door om een taak af te krijgen als de leerkracht dit aangeeft - Maakt gebruik van een wachtwerkje als hij vast loopt - Werkt 30 minuten zelfstandig aan een taak - Volgt een stappenplan om een grotere taak uit te voeren 5 6 7 8 - Werkt een uur zelfstandig aan een taak - Houdt zelf de tijd in de gaten om op tijd het werk af te krijgen - Begint aan een volgende taak waarvan hij weet dat hij deze zelfstandig mag en kan doen - Werk netjes en/of snel afhankelijk van de eisen die aan de taakuitvoering worden gesteld - Werkt anderhalf uur zelfstandig aan een taak - Werkt door bij externe afleiding (onderbouw speelt buiten, maken lawaai) - Zet zich langere tijd in voor een taak die hij niet leuk vindt of die niet lukt - Werkt door bij interne afleiding (schrijft vragen en gedachten die afleiden op) - Maakt een overzichtelijk en uitvoerbaar werkplan en brengt dit ten uitvoer 1. Als voorbeeld nemen we de leerlijn klokkijken. Per leergebied staan de leerdoelen beschreven in verschillende niveaus. Dit vormen de leerdoelen uit het schoolplan.

Wat beheersen uw leerlingen? Leren leren (SO 4) 1 2 3 4 5 6 7 8 Abdu Sala I Bernard van Holsteijn Christie uit de boogaard Dirk van Voort Erik zuilmolen Fred van Dinkel Gert de Huis Fatma Tunani Iris Steijn Joost van Zwieten 1. U plaatst de leerlingen op de leerlijn. De individuele resultaten leiden tot een groepsoverzicht. Op basis van dit overzicht gaat u kijken hoe het groepsplan er uit komt te zien. Hoeveel verschillende niveaus kunt u binnen de groepsaanpak in de klas hebben?

Vanuit het zml 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 75% 8 15% 7 10% 6

Vanuit het zml 75% 1 2 3 4 5 6 7 8 15% 10% 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 75% 1 2 3 4 5 6 7 8 15% 10%

Vanuit het zml 75% 15% 10% 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12 59% 64% 57% 45% 41% 37% 36% 15% 34% 32% 30% 20% 23% 21% 24% 26% 10% 7% 4% 13% 38% 39%

Kwaliteitstraject Verbeter-onderwerp Huidige resultaat Gewenste resultaat Verbeter-acties Resultaten Borgen van het resultaat Leerlingen functioneren in het (vervolg) onderwijs naar verwachting Op het leergebied van leren leren voldoet 75% aan de voldoende standaard Huidige resultaten liggen onder de leer-standaarden. Gemiddelde: 50% Vold. S 26% Min. S 24% < min S Huidige resultaten liggen op of boven de leer-standaarden. 75% Vold. S > 15% Min. S > 10% < min S 1) Invoeren GIP basis -doelgericht -regels -prof. lkr. gedrag 2) Lessen leren leren 3*per week 20 min. - 3 studiedagen - Alle klassen 3x klassenbezoek Observatie jan. 2009 en juni 2009 Jaarlijkse meting resultaten Trainingsboek startende leerkracht In 09-10 en 10-11 2x intervisiedagen

GIP-model GIP - MODEL van Groepsgericht naar Individueel gericht Pedagogisch-didactisch handelen van de leerkracht

GIP-model Rust Duidelijkheid Voorspelbaarheid en Zelfstandigheid van de leerlingen waardoor

GIP-model effectieve leertijd taakgericht gedrag en effectieve instructietijd

GIP-model Gedifferentieerde instructie in de groep: didactisch gedrag / sociaal-emotioneel Middel voor invoeren leerlijn ‘leren leren’ voor uitvoeren leerlijnen vakgebieden

GIP – MODEL BENADERING SOCIAAL EMOTIONEEL INSTRUCTIE ZELF PLANNEN H V EMOTIONEEL INSTRUCTIE ZELF PLANNEN ORGANISATIE GROEPSGERICHTE INDIVIDUALISERING BENADERING

GIP-model OMGAAN MET ELKAAR 5 Leerlingen kunnen: - in eenvoudige situatie samenspelen/-werken - in complexer situatie samenspelen/-werken - elkaar realistisch beoordelen - meningsverschillen en conflicten hanteren EMOTIONELE ONTWIKKELING 4 - leerkracht ondersteunt problemen in de werkhouding - kinderen krijgen greep op eigen gedrag - kinderen kunnen zichzelf realistisch beoordelen - kinderen kunnen hun gevoelens uiten INSTRUCTIE 3 Het is mogelijk: - instructie te geven aan individuele kinderen - instructie te geven aan subgroepen - gepland instructie te geven - gepland instructie te geven aan doelgroepen ZELFSTANDIG PLANNEN 2 - voldoende zinvolle activiteiten voor zelfstandig werken - taaksysteem biedt voldoende tijd voor zelfstandig werken - Zelfstandig kunnen omgaan met het taaksysteem ORGANISATIE 1 - omgaan met regels en afspraken - zelfstandigheid m.b.t. organisatie - uitgestelde aandacht - systematisch contact - afstemmen duur van klassikale instructie en concentratie

GIP-model Hoofdpunten zelfstandigheid 1. Uitgestelde aandacht - bevorderen zelfstandig doorwerken - leerkracht creeert tijd voor geplande activiteten 2. Inzicht in eigen kunnen - overzien van taken en activiteiten - plannen van taken en activiteiten - zelf beoordelen van prestaties - zelf beoordelen van eigen gedrag 3. Zelf problemen oplossen - leerstof - eigen gedrag (beleving succes, falen, motivatie, zelfbeeld) - omgaan met anderen

Lesopbouw met instructiegroepjes GIP-model Lesopbouw met instructiegroepjes Klassikale start Zelfstandig werken Startronde Hulpronde Instructiegroep enz...... vooraankondiging einde les Slotronde Klassikale afsluiting 3 fasen

Doorgaande lijn – schoollijn GIP-model Doorgaande lijn – schoollijn afspraken en werkwijze borgen in schoollijn begeleiden leerkrachten kader alle schoolontwikkelingen basis nieuwe ontwikkelingen steun team

Schoolijn is observatielijst leerkrachten - Voorbeeld observatielijst GIP-model Schoolijn is observatielijst leerkrachten - Voorbeeld observatielijst Rol ib: begeleiding en advisering in termen Gipmodel/schoollijn

Illustratie invoeringstraject leerlijn ‘leren leren’ PI-school Leiden

Implementatietraject op De Brug Visie Informatie over GIP Schoolafspraken Lessen “leren, leren” Klassenconsultaties Borging

Implementatietraject op De Brug Visie Informatie over GIP Schoolafspraken Lessen “leren, leren” Klassenconsultaties Borging

Visie 10 Basiselementen: leerlingen vinden leren leuk leerlingen kunnen ¾ - 1 uur zelfstandig werken leerlingen hebben bepaalde mate van autonomie leerlingen kunnen omgaan met uitgestelde aandacht leerlingen kunnen zich voegen in een hiërarchische relatie (luisteren naar leerkracht): nemen iets aan, staan open voor leren leerlingen kunnen omgaan met fouten maken leerlingen hebben inzicht in eigen leerproces leerlingen durven vragen te stellen leerlingen kunnen samenwerken (in een klein groepje) leerlingen kunnen luisteren naar elkaar Motivatie, autonomie, metacognitie, samenwerken

GIP en Schoollijn “Zelfstandig werk kast” Stoplicht (start en afsluiting zijn duidelijk) Time-timer/klok Instructietafel (geplande instructie) Vragenkaartje Beloningssysteem zelfstandig werken (zichtbaar) ZW-map en dag-/weekkaart Instructiegroepkaartjes Corrigeren non-verbaal/individueel, negatief gedrag negeren Rondes in vaste volgorde

Start “leren, leren” in de klas Niveaubepaling “leren, leren” Gekozen voor 1 niveau “leren, leren” per groep Groepsplan (met individuele aanpassingen) Nadruk op de eerste 3 subdoelen: - taakaanpak - hulpvragen/uitgestelde aandacht - zelfstandig (door) werken Gekoppeld aan eerste 3 blokken GIP (organisatie, zelf plannen, instructie) Maximaal 3 niveaugroepen leergebiedspecifieke vakken Invullen leerlijn door team

Lessen “leren, leren” Gebaseerd op leerlijn, GIP principes en “PI principes” 24 voorbeeldlessen per niveau (6 maanden) Leerdoel (doelen uit leerlijn “leren, leren”) Korte instructie vooraf Uitvoering (zelfstandig werken – instructie) Afsluiting (nabespreking, feedback) Dagelijks geven Gekoppeld aan 1 vak, later uitgebouwd naar meer

PI principes Instructie kort, visueel ondersteunen, vaart erin houden, concreet Duidelijk zijn wat van kinderen verwacht wordt, bijv. tijdsindicatie en concreet gedrag Regels stapsgewijs inoefenen Modelleren (gewenst gedrag bekrachtigen) Consequent zijn Succes behalen is belangrijk (langzaam opbouwen)

Regels Zelfstandig materialen/leermiddelen pakken Toiletregeling Fluisterend contact maken Leerlingen weten wat ze moeten doen als ze klaar zijn of niet verder kunnen Bij vragen tijdens hulpronde: vragenkaartje

Video

Na 2 maanden Niveaubepaling Opstellen groepsplan, met individuele aanpassingen Beelden van elkaar bekeken, afstemmen Feedback klassenconsultaties: gebruik stoplicht, nabespreking, beloning Resultaat: In 2 groepen: niveau omhoog Zelfstandig werken sterk gegroeid Transfer naar andere vakken moeilijk, m.n. uitgestelde aandacht