Casuïstiek

Hassan is 17 jaar als hij wordt aangemeld voor een intensieve begeleiding van het gezin. Sinds zijn eerste contact, op veertienjarige leeftijd, met de jeugdbescherming is hij al vijf keer in een internaat geplaatst geweest.. Zijn delinquent gedrag werd echter steedZoals gezegd is Hassan pas veertien jaar oud als de jeugdrechter voor het eerst een maatregel uitvaardigt. Hij heeft dan al diverse delicten gepleegd. waaronder diefstallen, afpersing en een bromfietsdiefstal die gepaard ging met geweld. In het rapport van de maatschappelijk werker lezen we dat Hassan moeilijk aanspreekbaar is en dat het gezin erg problematisch is. Hij leeft bij zijn moeder en stiefvader, Deze laatste is de derde partner van zijn moedeRichard Toen Hassan drie jaar oud was is zijn biologische vader het land uitgezet wegens handel in drugs. De moeder heeft acht kinderen van drie verschillende mannen. Hassan heeft een oudere broer en zus, daarnaast zijn er nog vijf jongere kinderen in huis. Kort na het eerste contact met de jeugdrechtbank is Hassan weggelopen en de jeugdrechter plaatst hem daarna in een observatiecentrum. Na enkele dagen loopt hij daar weg en hij blijkt teruggekeerd te zijn naar familie in Marokko. Na zes maanden is hij terug en hij wordt opnieuw aangehouden voor meerdere delicten, waaronder diefstallen met geweld. Hij wordt in een internaat geplaatst waar de psycholoog constateert dat Hassan na een korte periode zonder problemen steeds wraakzuchtiger is geworden. Het is een onrijpe jongen, makkelijk beïnvloedbaar, ongemotiveerd en er is sprake van een grote weerstand tegenover elke vorm van gezag. Hij moet verscheidene keren in een isoleercel worden opgesloten wegens bedreigingen en vernielingen.

Hij wordt uiteindelijk geplaatst in een rijksinrichting. vooral omdat hij in de vorige inrichtingen tegenover de opvoeders vaak gewelddadig was. Hier wordt Hassan beschreven als een jongen die zich in een individuele benadering heel positief kan opstellen, maar in de groep komt zijn probleemgedrag sterk tot uiting (ik kom hier later op terug). Na een observatieperiode wordt aan de jeugdrechter voorgesteld de plaatsing te verlengen “want zijn moeder is niet in staat enig gezag over Hassan uit te oefenen”. Het is echter verbazingwekkend dat tot nog toe geen enkele hulpverlener iets heeft gedaan om in het gezin hieraan iets te veranderen. Aan de moeder wordt dus niet geleerd hoe om te gaan met haar opgroeiende zoon. Als hij teruggeplaatst wordt bij haar beginnen de problemen onmiddellijk opnieuw. Hij kan terugkeren naar zijn moeder op voorwaarde dat hij geen delicten meer pleegt en dat hij zich inschrijft op een school. Hij trekt zich hier niets van aan. Zijn moeder maakt zich erg ongerust omdat hij met slechte vrienden optrekt en omdat hij thuis allerlei gestolen goederen opbergt. De jeugdrechter besluit hem in een gesloten inrichting te plaatsen. De volgende dag is hij echter al gevlucht. Later blijkt dat hij ondergedoken is bij een oom die in een andere stad woont. Zijn moeder weet dat, maar houdt dit geheim voor de mensen van de jeugdbescherming. Na een maand wordt hij echter opnieuw aangehouden wegens een verkeersovertreding met vluchtmisdrijf. Hij bestuurt een gestolen auto die onlangs gebruikt werd bij een hold-uPieter Hij biedt weerstand aan de politie en moet overmeesterd worden. Volgens de politie heeft Hassan contact met een zeer gevaarlijke bende. Hij wordt opnieuw in het gesloten centrum geplaatst. Na een maand ontvlucht hij opnieuw en komt dan terecht in een jeugdgevangenis.

Richard is een jongetje van 14 jaar, net in de puberteit. Hij heeft – zoals dat heet – onzedelijke handelingen gepleegd bij een vijfjarig jongetje toen ze samen in een badhokje zich moesten omkleden. De moeder van het slachtoffertje is daarover ontzet, schakelt de politie in en deze maakt een proces- verbaal oPieter In Nederland is het zo dat indien er sprake is van een proces-verbaal de zaak wordt voorgelegd aan de officier van justitie die vervolgens al dan niet kan besluiten om de kinderrechter in te schakelen. In dit geval gebeurde dat. De kinderrechter beval een kinderpsychiatrisch onderzoek. Dit onderzoek leverde het volgende beeld op

Richard heeft fikse contactproblemen, met zijn ouders, met zijn vriendjes – echte vrienden heeft hij niet – en met de psychiater die hem onderzoekt. Hoewel hij normaal intelligent is (hij zit op de mavo en doet het daar goed), heeft hij moeite om zich op een abstracte manier uit te drukken. De taalontwikkeling kwam laat op gang, hij laat geen fantasiespel zien en heeft een sterke preoccupatie met allerlei dingen en voorwerpen. Bij Richard wordt een autismespectrumstoornis vastgesteld. Het bleek dat de jongen nooit eerder was gediagnosticeerd voornamelijk omdat hij het op school eigenlijk wel goed deed; wel een beetje stille jongen die zich in de pauzes terugtrok maar dat haar niemand last van. De diagnose werd met de ouders besproken voor wie dit een onverwacht bericht was. Nadat de moeder de kenmerken van de autismespectrumstoornis tot zich door had laten dringen, meende ze deze kenmerken ook in het functioneren van haar man te kunnen ontdekken. De laatste had een klein kruideniersbedrijf dat op zich goed liePieter De man had er ook veel plezier in alles op de schappen zeer precies te ordenen. De echtelieden waren gelukkig getrouwd. De moeder had de man leren kennen toen hij in de dertig was en hij had daarvoor nog nooit iets met het andere geslacht gehad; zij vond hem een heel veilige man. Het is speculatief omdat deze man verder niet gediagnosticeerd werd net zo min als opa waarover de moeder toch ook opeens hardop begint te mijmeren. Dit gegeven is relevanter dan op het eerste gezicht lijkt. Het is mogelijk dat in deze familie de autismespectrumstoornis door de verschillende generaties is gelopen. Daardoor kan het zijn dat het de familie nooit is opgevallen dat Richard zich anders ontwikkelde dan andere kinderen. In het forensisch advies werd expliciet aanbevolen geen gevangenisstraf op te leggen maar een taakstraf en vanuit de rechtbank een bemiddelingsgesprek te regelen met de ouders van het slachtoffeRichard Toch heeft de kinderrechter besloten tot een gevangenisstraf.

Pieter is een jongen van vijftien jaar die ernstige en gewelddadige gedragsproblemen vertoont zowel binnens- als ook buitenshuis. De buren hebben veel last van hem maar het lukt hen niet de ouders van Pieter aan te spreken op de overlast die Pieter veroorzaakt. Ook niet als hij herhaaldelijk echt gevaarlijk gedrag heeft laten zien. Nadat hij zijn kamer in brand heeft gestoken – de huizen staan aan elkaar, is de maat voor de buren vol en doen zij aangifte ook al uit angst voor eigen hebben en houden. Er wordt proces verbaal opgemaakt en de jongen wordt in preventieve hechtenis genomen in een justitiële jeugdinrichting. Als de advocaat van de ouders hoort dat Pieter autistisch is, schakelt hij onmiddellijk een jeugdpsychiater in voor advies en ondersteuning bij de rechtszaak.

Imandi is al bekend bij de JJI, hij heeft veel kleine delicten gepleegd vanaf 2003: straatroof, afpersing, vernieling, diefstal, heling. De laatste straf is nog niet lang geleden. Nadat hij de JJI heeft verlaten, pleegt hij recidive na 3 weken; een scooterdiefstal. Voor dit vergrijp zit hij nu weer terug in de JJI. Thuis heeft moeder geen controle over Imandi, er zijn ook veel ruzies onderling met de verschillende gezinsleden, stiefvader is daarbij ernstig ziek en kan de zorgtaken voor de kinderen niet op zich nemen vanwege deze ziekte. Imandi vertoont vanaf 8 jaar gedragsproblemen op school. Hij spijbelt veel en is van verschillende scholen verwijderd. Zijn vrienden zijn bekend met softdrugs, joyriding en diverse delicten. Hij treft zijn vrienden vaak op straat.

Situatie 1  Jurgen zit al geruime tijd op de bank terwijl zijn groepsgenoten aan het koken zijn. Hij begint opmerkingen te maken over het eten: ‘is toch weer niet van die buitenlandse zooi,he’, ‘wel opletten he, niet teveel peper, kan ik niet tegen’ etc. Dat duurt nu al enkele minuten en de groepsgenoten beginnen zich te ergeren aan de opmerkingen van Jurgen.

Situatie 2 Ali is pas nieuw bij de JJI en is er voor de eerste keeRichard Hij heeft veel op straat geleefd en brengt de straatcultuur met zich mee. Vanaf het eerste moment is hij bezig om zich een vooraanstaande positie te verwerven in de groePieter Zo ook in deze situatie: hij wil samen met een groepsgenoot naar buiten lopen maar deze wil hem niet voor laten gaan. In de houding van Ali komt meteen naar voren dat hij dit fysiek op gaat lossen.

Situatie 3 Wim wil niet mee gaan sporten, geen haar op zijn hoofd die eraan denkt om met die malloten de sportzaal in te gaan. Hij zal echter wel moeten.

Situatie 4 Arih zit met zijn voeten op tafel. Dat is tegen de regels en dat weet hij ook. De voeten moeten dus van de tafel.