Vakdidactische sessie PAV Woensdag 25 november 2015 Jo Hoornaert Leerkracht PAV RHIZO School voor mens & samenleving Kortrijk RHIZO: Scholengroep: Stella Maris en ...

Inhoud PAV? - Focus op 3e graad Leerlijnen en leerplandoelen Eindopdrachten Actua Natuurwetenschappen en moderne vreemde talen in PAV Aanpak vakwerkgroep Opbouw thema’s Gebruik opzoekboekje Vakoverschrijdend werken Aanpak GOK-leerlingen

Wat is PAV? Project Algemene Vakken Bekeken vanuit leerplan vrije net Leerplan PAV in 2e & 3e graad: gelijklopend, gradueel moeilijker (Leerplan 2e graad, 3e graad: graadsleerplan. Leerplan 3e graad 3e leerjaar: jaarleerplan.) (Tot voor kort VVKSO). Leerplan van dept onderwijs, ‘vertaald’ naar vrij onderwijs, maar leerplan GO! is vanzelfsprekend gelijklopend (sessie donderdagavond?)

Thema’s Aansluiten bij leefwereld jongere: algemeen studierichting actualiteit 2e graad 3e jaar 4e jaar Actua doorheen het jaar, bv actua zomer Goed geregeld SOS (samen op stap) Brussel, Oostende, Hasselt Zakgeld Natuur op drift Water Vandalisme WO I Media ...

Thema’s 3e graad 5e jaar 6e jaar 7e jaar Op weg naar stage met kinderen De bank Wonen: huren of kopen Jong is out Uitgaan en verkeer (On)vruchtbaarheid Europa Recht op recht Op zoek naar een job WO II Film In goede papieren: belastingen verzekeringen, kredieten Verantwoord consumeren Kansarmoede Actua: zomer, jaaroverzicht, opdracht leerlingen Pinterest België Kinderrechten Voorbereiding GIP Actua

Uitgangspunten leerplan: Gradueel opgebouwd: Leerplan 3e graad (5e & 6e jaar) én 7e jaar: Optimale organisatie: groepering per 2 lesuren (voor opdrachten, uistappen) Max 12 tot 16 lln ‘In Project Algemene Vakken ontwikkelen de leerlingen vaardigheden en attitudes om adequaat en zinvol te functioneren in de onmiddellijke leefomgeving en ten aanzien van een wereldbetrokkenheid. PAV begeleidt de leerlingen in hun individuele persoonlijkheidsontwikkeling en in hun sociale vorming. Maatschappelijke zelfredzaamheid staat centraal. Doel is dat leerlingen adequaat kunnen optreden en handelen in de context van hun persoonlijke leven, hun beroepsleven en hun deelname aan de multiculturele samenleving.   Een interactieve aanpak is hierbij belangrijk. Leerlingen leren hun problemen niet te isoleren en om te gaan met de diversiteit binnen de groep. Zij leren op een verantwoorde en verantwoordelijke manier functioneren en ontwikkelen sociaal relevante attitudes, goede leer- en leefgewoonten en zelfvertrouwen. De leerlingen worden gestimuleerd tot persoonlijke groei en weerbaarheid met waardering en respect voor anderen en voor zichzelf. Regelmatig ingebouwde reflectiemomenten spelen bewust op dit groeiproces in.’

4 leerlijnen De leerplandoelstellingen worden vanuit 4 leerlijnclusters opgebouwd: informatieverwerving en -verwerking probleemoplossend denken individueel werk en groepswerk maatschappelijke participatie ‘Deze leerlijnclusters vormen geen afzonderlijke didactische eenheden. Ze dienen ter ondersteuning van graadoverschrijdende vakgroepwerking en van de individuele leraar. Ze hebben hun weerslag op het didactisch handelen, op aangeboden materiaal en werkvormen, op een gradueel groeiende zelfstandigheidsdidactiek en op de daaraan gekoppelde evaluatiemethodieken.’

Voorbeeld: thema 5e jaar Thema op weg naar stage met kinderen Ton volledig thema

YouTube: ‘normale’ versie: Dichter draagt voor: Marc groet... Versie Chris & co: ‘Herman groet ‘s morgens de dingen’

Vrij naar Paul van Ostaijen Verschenen in DS, 21 november 2015: Wout Hertens, 15 jaar. Leerling 3 BSO school in Visitatie Mariakerke, schreef dit gedicht in de lessen PAV

Leerlijn: maatschappelijke participatie,

Leerlijnen en leerplandoelen LPD 30 *Respect opbrengen voor: het leefmilieu;  het historisch-cultureel erfgoed;    LPD 32 *Belangstelling tonen voor: vormen van creatieve expressie;  jeugd- en adolescentenliteratuur en poëzie. LPD 33 33 *Bereidheid en durf tonen om: te luisteren, te spreken, gesprekken te voeren en te schrijven;  het taalgebruik te verzorgen.

Nadien: zelf een gedicht zoeken. Opbouw volgens OVUR-principe Oriënteren: 3 sites, op zoek naar gedichten van bepaalde auteurs, bv ; Toon Tellegen, .. Voorbereiden 1 gedicht kiezen, bronvermelding noteren (Opzoekboekje), waarom dit gedicht? Uitvoeren voordragen: aandacht voor taal, intonatie, tempo, gebaren, extra’s zoals attributen Reflecteren voldoende inspanning geleverd? afspraken? tijdsbewust?

Zelfstandig opdrachten individueel realiseren via volgende stappen: LPD 13 Zelfstandig opdrachten individueel realiseren via volgende stappen: de planning;  de organisatie;  de uitvoering;  de reflectie;  de evaluatie;  de bijsturing. Ook leerplandoelen van leerlijn: Individueel werk (en groepswerk): LPD 18 Over eigen bijdrage, (teamwerking, interactievaardigheden en groepsresultaat) reflecteren. LPD 19 De eigen bijdrage, (de teamwerking, de interactievaardigheden en het groepsresultaat) evalueren en bijsturen.

Vervolg thema

Vervolg thema: Bib leren kennen, uitleg door bibliothecaris Improviseren, & elkaar evalueren Zelf een kleuterverhaal zoeken (+ waar vind je dit in de bib?) Improviseren: elkaar evalueren

Evaluaties: m.b.v. ‘rubrics’ Bv. www.slo.nl Gratis registreren Zoekwoord ‘rubrics’ Toelichting + reeks voorbeelden Bv. http://www.softskills.nl/rubric-voor-leraren-om-na-te-denken-over-de-les-2/

Thema, 7e jaar: In goede papieren Digitaal stadsspel: ‘No credit, game over’ Leerlijn Maatschappelijke participatie ‘Aan de hand van digitale media dient de jongere zich een weg te banen door de stad in een poging de schulden van zijn personage af te lossen. Hierbij dient hij zelf verschillende instanties en organisaties (VDAB, JAC, OCMW mutualiteiten, vakbonden, banken…) aan te spreken en praktische oplossingen te zoeken. Interviews, foto’s en documenten dienen aan te tonen dat de jongere niet alleen de/ zijn weg vindt in de wereld van de media, maar ook in de -soms keiharde- realiteit. Tijdens hun tocht door de stad zijn het de jongeren zelf die de beslissingen nemen. Een nabespreking zorgt ervoor dat we hun gedrag en beslissingen kunnen evalueren. Dit brengt een belangrijke dialoog op gang, die tevens een eerste aanzet vormt/ geeft naar meer zelfstandigheid en weerbaarheid.’ LPD 22 * Bereid zijn een eigen standpunt in te nemen, te nuanceren en te beargumenteren.

Leerlijn probleemoplossend denken Tijdens het spel: LPD 12 Zelfstandig een probleem analyseren: beïnvloedende factoren achterhalen; LPD 13 Een gepaste oplossingsstrategie kiezen, plannen en uitvoeren. LPD 14 De uitvoering, het proces en het resultaat van de gevolgde oplossingsstrategie evalueren, bijsturen en optimaliseren. Leerlijn individueel werk en groepswerk LPD 16 Om een doel te bereiken, met een team overleggen en onderhandelen over   aanpak;  taakverdeling; verantwoordelijkheid. Bespreking achteraf: LPD 18 Over eigen bijdrage, teamwerking, interactievaardigheden en groepsresultaat reflecteren. LPD 19 De eigen bijdrage, de teamwerking, de interactievaardigheden en het groepsresultaat evalueren en bijsturen. LPD 20 Over eigen bijdrage, teamwerking, interactievaardigheden en groepsresultaat verslag uitbrengen. LPD21 * Bij het werken in team empathie, loyauteit en wederzijds respect tonen.

Thema: In goede papieren: Belastingen kredieten: nu grotendeels vervangen door ‘No credit, game over’ Verzekeringen: groepswerk Belangrijkste verzekeringen komen aan bod: auto-, brand-, hospitalisatie-, reis, familiale verzekering en verzekering gewaarborgd inkomen. Opzoeken in brochure ‘op eigen benen’ & brochures KBC, Argenta, AXA, Vroeger ook met belgopocket - opgedoekt (hier ook differentiatie)

Leerlijn informatie verwerven & verwerken Voorbeelden: kleuterverhaal, GW verzekeringen, thema Wonen, ..

Groepswerk verzekeringen LPD 1 Zelfstandig en in concrete situaties maatschappelijk relevante informatie vinden en selecteren uit:   diverse tekstsoorten;   beeldmateriaal;   ICT-bronnen en ICT-toepassingen;   kwantitatieve gegevens uit tabellen, grafieken, diagrammen en kaarten. 3e graad en 7e jaar: idem

Groepswerk verzekeringen LPD 2 Zelfstandig en in concrete situaties maatschappelijk relevante informatie kritisch beoordelen:   essentie uit schriftelijk en mondeling materiaal , beeldmateriaal, ICT-materiaal   kwantitatieve gegevens uit tabellen, grafieken, diagrammen en kaarten. 3e graad tegenover 7e jaar: stap verder:

Groepswerk verzekeringen LPD 3 Zelfstandig en in concrete situaties maatschappelijk relevante informatie vergelijken en integreren:   essentie uit schriftelijk en mondeling materiaal , beeldmateriaal, ICT-materiaal   kwantitatieve gegevens uit tabellen, grafieken, diagrammen en kaarten. 3e graad tegenover 7e jaar: stap verder: Bv rekenmodule: via een verzekeraar, ...

Leerlijn informatie verwerven & verwerken Thema Wonen: idem Leerlijn informatie verwerven & verwerken Veel zelfstandige opdrachten: inhoudelijke vragen over een huurcontract, met een modelhuurcontract & extra info, op te zoeken in brochure: ‘Op eigen benen’. Filmpje ‘Explania’ over indexatie huurprijs, nadien toepassen: formule zoeken op site & rekenmodule huurcalculator gebruiken Situatie: koppel verhuist, overname gas & elektriciteit, met formulier VREG en brochure met info. Een advertentie over een huis, waarbij de lln de notariskosten gaan berekenen. Doorbreken met quiz, gemaakt met Kahoot Hoe werken met Kahoot?

Taalbeleid Thema’s, opdrachten sluiten ook aan bij de richtlijnen rond: Taalbeleid: aandacht voor instructietaal en lesstructuur Leren en denken gebeurt in taal. Als we ‘goed’ onderwijs willen voor allen, is het belangrijk om in alle vakken aandacht te besteden aan taal. Om de taalvaardigheid van leerlingen te bevorderen, kan de leraar onder meer:   de voorkennis van de leerling activeren;   zorgen voor een duidelijke en transparante lesstructuur;   aanschouwelijk werken met authentiek of levensecht materiaal;   voldoende aandacht besteden aan schooltaalwoorden;   leerlingen vanuit een functionele opdracht regelmatig met tekstmateriaal aan de slag laten gaan;   de invuldidactiek verlaten door leerlingen ook opdrachten te geven waarin ze (beperkte) teksten moeten produceren, hetzij mondeling of schriftelijk;   de eigen instructietaal verzorgen, zowel in lessen, opdrachten als bij evaluatie.

Eindopdrachten / evaluaties Voorbeeld 5e jaar: eindopdracht stage met kinderen Evaluaties, reflecties bij uitvoeren van een opdracht 6e jaar idem 7e jaar: nog steeds een examen, maar daarin worden de vaardigheiden getest.

Actualiteit Actua zomer: Overzicht aan de hand van cartoons Voorbeeld 5e jaar: pinterest Aanslagen Parijs: overzicht van feiten (chronologie gebeurtenissen, situering op een kaart, enkele foto’s die de wereld zijn rondgegaan) Heel veel suggesties in leerplan zelf, ideeënfiches p 56-57 Bv. Bij verkiezingen ‘doe de stemtest’ ...

Natuurwetenschappen in PAV In voege op 1 sept 2014 Bv. ET 3: Opdracht erfelijkheid, met brochures. Nadien klassikale les met presentatie & extra’s zoals filmpje kleurenblindheid, ..

Moderne Vreemde Talen in PAV

Aanrader: duolingo App en site, Vanuit het Nederlands kan je Engels leren Na inloggen kan je wisselen tussen toestellen: laptop, smartphone, tablet Op eigen tempo, vaardigheidstesten om instapniveau te bepalen

Werking vakwerkgroep Alle thema’s, opdrachten, presentaties staan op Smartschool (of dropbox) De collega’s staan (of stonden) in verschillende leerjaren Iedereen brengt z’n expertise mee vanuit zijn vakgebied Vergadermomenten: formeel & vooral informeel 2 vergaderingen 2e en 3e graad 3 vergaderingen voor 2e graad en 3e graad Binnen 1 bepaald leerjaar heel veel vergadermomenten, bv voor start v.e. thema, bij maken EO. In de wandelgangen worden veel afspraken gemaakt. bv. Actua: Parijs: overzicht, presentatie bv remediëringsopdracht, vervangingsopdracht Elk thema wordt ieder jaar herbekeken & bijna steeds aangepast. Soms verschuift een thema naar een ander leerjaar of wordt info in meerdere leerjaren gebruikt (bv verkiezingen, actua)

Opbouw thema Aantrekkelijk voorblad Inhoudstafel Doelstellingen (vooraan of achteraan) Achteraan bronnenlijst Opletten met gebruik foto’s, tip: geavanceerd zoeken op Google (via licentie) Meer tips over auteursrecht in de klas: mediawijs.be Evaluatieformulieren van sommige opdrachten Illustratie met korte filmpjes (enkele minuten), tip: Explania Vaak ondersteund met presentaties

Google  instellingen

Mediawijs.be  ‘flowchart’, filmpje, dossier

Opzoekboekje Naslagwerk Op papier én online Mag steeds gebruikt worden, ook bij eindopdrachten Op papier én online In de loop van de jaren aangevuld

Vakoverschrijdend werken

Bv. Brief aan ouders

Bv. Thema kinderrechten Enkele leerdoelen uit het beroepsgericht leerplan Kinderzorg komen aan bod in PAV: De betrouwbaarheid van een bron kunnen controleren. De 3 soorten kinderrechten in het verdrag kunnen verduidelijken. De 3 P’s kunnen opsommen, verduidelijken en illustreren met een voorbeeld. De 4 basisprincipes in het kinderrechtenverdrag kunnen opsommen en verduidelijken. Bij een artikel uit het IVRK verduidelijking en voorbeelden kunnen geven. Kunnen verwoorden in welke situaties de eigen rechten eventueel al geschonden zijn geweest. Quiz: kahoot

Aanpak GOK-leerlingen Vanuit GOK-beleid: Begeleidingsplan voor leerlingen met dyslexie, ADHD, dyscalculie anderstalige leerlingen Vind jij het ook lastig om deze tekstballon te lezen? Zo ervaart een leerling met dyslexie elke tekst!   Wie niet goed ziet, mag een bril dragen. Wie in een rolstoel zit, hoeft niet mee te doen aan een looptest. Wie dyslexie heeft, mag een spellingskaart gebruiken of langer aan zijn examen werken. Logisch toch?! Hallo Ik ben Sofie. De dkoter hefet mij gezeged dat ik disleksie heb. Voor mji dnasen de letetrs rond. Smos lahcen ze mji uit asl ik meot voolrezen in de kals of asl ik dome vauten schijfr. Ik wodrt er zo meo van…

Weet jij niet waar eerst kijken? Een leerling met ADHD ook niet. Wie niet goed ziet, mag een bril dragen. Wie in een rolstoel zit, hoeft niet mee te doen aan een looptest. Wie ADHD heeft, mag zijn plaats in de klas kiezen om zijn aandacht beter bij de les te houden. Logisch toch?!

Aanpak GOK-leerlingen Vanuit PAV: Spellingskaart gebruiken Geen puntenverlies voor werkwoordspelling & spelling, Leerlingen moeten wél hun fouten verbeteren. Opzoekboekje gebruiken Duidelijke structuur in cursussen Doelstellingen steeds vermeld Bij opdrachten steeds duidelijk wat geëvalueerd wordt Lange tekst: ev. vooraf lezen Voorlezen van vragen Kernwoorden onderlijnen ...

Nog vragen, ...? Bedankt voor uw aandacht!