Wat zal het effect zijn van de wet Verplichte GGZ op de FACT zorg? Workshop in het kader van het landelijke FACT congres Houkje Tamsma, geneesheer-directeur GGZ Friesland

Workshop doel De wet Verplichte GGZ is primair een behandelwet, dit in tegenstelling tot de wet BOPZ. Na een korte introductie van de wet Verplichte GGZ zullen we met elkaar nadenken over de effecten van deze wet op de FACT zorg, krijgen we meer mogelijkheden om terugval te voorkomen en herstel te bevorderen? En hoe gaan we die kansen dan benutten

Onderwerpen Welkom Verwachtingen Historisch perspectief FACT Introductie in de Wet VGGZ Hoe pakt dat uit, discussie

Vragen en verwachtingen vooraf Wie van jullie werkt in een FACT team? Wie kent de wet VGGZ al (een beetje)? Wat zijn zaken waarvan jullie hopen dat die straks onder de Wet Verplichte GGZ beter geregeld zijn? Wat zijn jullie verwachtingen in het algemeen?

Historisch perspectief (1). Wisselende ideeën in de tijd afhankelijk van maatschappelijke context 1818: Menschlievend Besluit Koning Willem 1: “genezing van krankzinnigen” 1841: 1 e Krankzinnigenwet: Bescherming maatschappij centraal, geneeskundige gestichten en bewaarplaatsen voor chronische ongeneeslijk zieken. 1881: 2 e Krankzinnigenwet: Weinig wezenlijke verandering, introductie IBS. 1929: Wijziging waarbij pt zelf om ontslag kon verzoeken Al vanaf 1906: wet moet anders. Tot jaren ‘60 paternalistische benadering. Sindsdien liberale ontwikkeling richting meer autonomie

Historisch perspectief (2). 1971: 1 e wetsontwerp BOPZ 2 e kamer 1994: in werking treden BOPZ: enkel gedwongen opname mogelijk bij gevaar(zettende stoornis); geen ruimte voor ‘bestwil’ principe. Sindsdien verschillende aanpassingen BOPZ, waaronder de voorwaardelijke machtiging (2004) en dwangbehandeling ex art 38c. Verder observatiemachtiging ( ) en in november 2006: zelfbinding 3 e Evaluatie BOPZ 2007: BOPZ moet vervangen worden door behandelwet ipv opnamewet; rechtsbescherming. BOPZ > wet Zorg en Dwang en wet Verplichte GGZ. 2010: wetsvoorstel Wet Verplichte GGZ naar 2 e kamer. 30 september 2013 zijn het aangepaste wetsvoorstel, de nota van wijziging, het nader rapport en de nota naar aanleiding van het verslag naar de 2 e Kamer. Uit de bespreking met veldpartijen nadere concept aanpassingen. Nu: kan elk moment besproken worden bij 2 e kamer. Dan nog 1 e Kamer en implementatietijd

FACT: Function Assertive Community Treatment Een FACT-team bestaat uit de volgende disciplines: Psychiater, psycholoog, verpleegkundig specialist, verslavingsmedewerker, trajectbegeleider, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen (SPV), casemanagers, agogisch werker, ervaringsdeskundige Zorg afhankelijk van fase van herstel: 1.Ontregeling 2.Behandeling 3.Herstel Daarnaast bemoeizorg Zo veel mogelijk i.s.m. naasten Betrokkenheid gaat door als patiënt opgenomen is. Regelmatig hebben de patiënten een juridische maatregel; ambulant een voorwaardelijke machtiging of voorwaardelijk ontslag bij voorlopige of voortgezette machtiging Hoe straks onder de WVGGZ?

Het huidige wetsvoorstel Wet Verplichte GGZ Doelstellingen (memorie van toelichting 2010): -Versterken rechtspositie personen die verplichte zorg ondergaan.  zorgvuldige voorbereiding en procedure, horen van betrokkene en rekening houden met zijn voorkeuren, meervoudig perspectief -Voorkomen van dwang en duur dwang beperken  Voorafgaand aan verplichte zorg uitputtend vrijwillige zorg, ultimum remedium  Richtlijn dwang en drang -Verhogen kwaliteit verplichte zorg en keuzevrijheid -Integrale benadering van zorg op maat  Beginsel van wederkerigheid -Betere rolverdeling tussen actoren -Intensivering van toezicht op juiste toepassing

Het huidige wetsvoorstel (2) Wijzigingen 2013 (nota nav het verslag) -Grofweg brede consensus op doelstellingen -Belangrijk verschil: commissie > geneesheer-directeur -Tevens: maatschappelijke context is inmiddels anders waardoor de nadruk op het reëel waarborgen van mensenrechten is verschoven is naar veiligheid en tevens alle verantwoordelijkheid naar “het veld” wordt geschoven. -Nadruk ook op de noodzaak om steeds de minst ingrijpende maatregel/ zorg toe te passen. passend in de ambulantisering.

Het huidige wetsvoorstel, per hoofdstuk (1) Hfst 1: Begripsbepaling en algemene bepalingen  Wie heeft welke algemene verantwoordelijkheid; hoe vertegenwoordiging; instemming vs verzet irt leeftijd; contactpersonen; wilsbekwaamheid; enz Hfst 2: Algemene uitgangspunten  Voldoende vrijwillige zorg;  ultimum remedium;  principes van proportionaliteit, subsidiariteit, doelmatigheid en veiligheid;  bevorderen maatschappelijk leven;  rekening houden met voorkeuren betrokkene;  betrekken familie, naasten en huisartsen;  rekening houden met mogelijke nadelige effecten van verplichte zorg en effecten op ontwikkeling van jeugdigen. Verder:  Beleidsplan verantwoordelijkheid zorgaanbieder  Onafhankelijk positioneren GD

Het huidige wetsvoorstel, per hoofdstuk (2) Hfst 3:Criteria voor en doelen van verplichte zorg Art 3:2Zorg kan bestaan uit  Interventie: verzorging, bejegening, behandeling. begeleiding, bescherming  Toedienen van medicatie, vocht, voeding, medische controle of andere handelingen  Pedagogische of therapeutische maatregelen  Opname in accommodatie  Beperking bewegingsvrijheid  Afzondering of separatie  Beperken recht op ontvangen bezoek of gebruik van communicatiemiddelen  Toezicht op betrokkene  Onderzoek aan kleding of lichaam  Onderzoek op de aanwezigheid van gedrag beïnvloedende middelen  Beperkingen in de vrijheid het eigen leven in te richten, die tot gevolg hebben dat de betrokkene iets moet doen of nalaten.

Het huidige wetsvoorstel, per hoofdstuk (3) Art 3:4Verplichte zorg kan worden verleend om:  Een crisissituatie af te wenden  Een aanzienlijk risico op ernstige schade af te wenden  Een zorgplan op te stellen  De geestelijke gezondheid van betrokkene te stabiliseren  De geestelijke gezondheid van betrokkene dusdanig te herstellen dat hij zijn autonomie zo veel mogelijk herwint  Indien gedrag a.g.v. psychische stoornis leidt tot fysieke gezondheidsrisico's dan ook om fysieke gezondheid te stabiliseren of herstellen.

Het huidige wetsvoorstel, per hoofdstuk (4) Hfst 4: Zelfbindingsverklaring Hfst 5: Voorbereiden zorgmachtiging Hfst 6: Zorgmachtiging Hfst 7: Crisismaatregel Hfst 8: Rechten en plichten bij voorbereiding, tenuitvoerlegging en uitvoering van zorgmachtiging en crisismaatregel. Hfst 9: Bijzondere bepalingen ten aanzien van personen met een justitiële titel Hfst 10:Klachtenprocedure en schadevergoeding Hfst 11: Patiëntenvertrouwenspersoon Hfst 12: Familievertrouwenspersoon Hfst 13: Advocaat Hfst 14: Handhaving Hfst 15: Overgangsbepalingen Hfst 16:Slotbepalingen Zie volgende dia’s

Hoe werkt het dan in de praktijk bij de zorgmachtiging? Iedereen kan melding / aanvraag doen Melding? > Vooronderzoek door OGGZ/ gemeente – proberen toe te leiden naar vrijwillige zorg Aanvraag? > ontvangen en beoordelen aanvraag door GD Voorbereiden verzoekschrift? > o informeren betrokkene, vertegenwoordiger, contactpersoon, advocaat  Mogelijkheid eigen plan van aanpak: o zorgverantwoordelijke aanwijzen die - na overleg met betrokkene, familie, gemeente, deskundigen, zorgaanbieders - het zorgplan vaststelt en samen met betrokkene en vertegenwoordiger de zorgkaart opstelt o onafhankelijk arts vragen die medische verklaring opstelt, inhoudelijke toets zorgplan verricht, vermoeden gegevens politie en justitie aangeeft. Doorgaan? > opstellen verzoekschrift, compleet maken dossier en indienen door GD van verzoekschrift bij rechter. (Aparte weg via OM bij justitiabelen) Rechter hoort betrokkenen en doet uitspraak Zorgmachtiging? o Nee: vrijwillige zorg of aanpassen zorgplan. o Ja: Hoger beroep mogelijk. Verder vervolgens uitvoeren verplichte zorg: op basis van richtlijnen, continue toetsing uitgangspunten verplichte zorg, tussentijdse evaluaties, registratie.

Hoe werkt het dan in de praktijk bij de crisismaatregel? Iedereen kan verzoek tot crisismaatregel indienen Burgemeester: ontvangen, beoordelen en voorbereiden crisismaatregel, opvragen medische verklaring bij onafhankelijk arts > Onafhankelijk arts: overleg met zorgaanbieder, zorgverantwoordelijke, huisarts, evt psychiater; opstellen en afgeven medische verklaring > Burgemeester: beoordeling aan de hand van inhoudelijke criteria, beslissing crisismaatregel en duur (max 3 dagen), informeren pvp. Politie en zorgaanbieder mogen eventuele tijdelijke verplichte zorg voorafgaand aan crisismaatregel bieden (max 12 uur) Crisismaatregel? dan is het aan de zorgaanbieder/ zorgverantwoordelijke/ GD om de crisismaatregel uit te voeren, registreren en evt aanvraag zorgmachtiging in gang te zetten.

Wat betekent dit alles nu voor de FACT zorg Rol FACT zeer belangrijk: 1.signaleren 2.tot het uiterste inspannen om vrijwillige zorg te bieden en verplichte zorg te voorkomen 3.rol in voorbereiding van zorgplan en zorgkaart 4.uitvoer zorgmachtiging, ambulante verplichte zorg en samenwerken met klinieken Wat wordt er anders? Discussie

Verwachtingen uitgekomen? Dank voor uw aandacht!