Workshop Begrijpend lezen met Nieuwsbegrip in het VO Mignon van Hasselt, 7 maart 2012 Conferentie Begrijpend lezen Eindhoven

Wat is begrijpend lezen? Wat maakt Nieuwsbegrip een goede methode? Inhoud Workshop Waarom Nieuwsbegrip? Wat is begrijpend lezen? Wat maakt Nieuwsbegrip een goede methode? Hoe schaal je leerlingen in op het goede niveau? Hoe kun je het gebruik van de strategieën modelen? Hoe kun je het digibord inzetten? Wat is de meerwaarde van sleutelschema’s? Wat is de rol van meervoudige intelligentie? Algemeen

Wat is begrijpend lezen? Opdracht De Pikkel en de Wob Een wob mufte zijn frinse fruin. Een pikkel beunde snerp in de fruin van de wob. “Groes mijn bale fruin”, loeg de wob biest. “Mijn fruin is frins”. “Proest bedaan”, makkelde de pikkel. “Mart jij benedel geen lijpjes?” “Ik mart geen rotse pikkels”, slukte de wob biester. Vragen met hele zinnen beantwoorden: Wat mufte de wob? Hoe beunde de pikkel in de fruin van de wob? Wat is de fruin? Wat makkelde de pikkel? Algemeen

Nadelen traditioneel onderwijs Nadelen van het traditionele begrijpend leesonderwijs (‘tekst met vragen-model’, individueel en stil verwerken): ‘Trucje leren’: je kunt het soms goed doen zonder dat je iets van de tekst begrijpt Lokt weinig instructie uit op vaardigheden  leerlingen die het kunnen slagen, leerlingen die het niet kunnen komen niet vooruit De insteek ‘Je moet de vragen na de tekst goed beantwoorden’ belemmert het actief lezen en zelf vragen stellen De focus ligt op de inhoud van de tekst, niet op het proces Algemeen

Didactische uitgangspunten van Nieuwsbegrip Begrijpend lezen moet gebeuren in een zinvolle context (de leerling moet gemotiveerd zijn om de tekst te lezen). Leerlingen moeten leren om actief te lezen. Goede lezers gebruiken vanzelf strategieën, minder goede lezers moeten strategieën aangeleerd krijgen. Een stappenplan biedt leerlingen ondersteuning bij het aanleren en toepassen van strategieën. Bij het aanleren van strategieën is goed voorbeeldgedrag (modelen) belangrijk. Samenwerken bevordert de verwerking van leerstof en leerlingen kunnen van elkaar leren.

Didactische uitgangspunten van Nieuwsbegrip Koppeling van begrijpend leesonderwijs aan de actualiteit. Doelen: Leerlingen (weer) motiveren voor begrijpend lezen Uitbreiding van kennis van de wereld en woordenschat Transfer van leesstrategieën en woordleerstrategieën

Didactische uitgangspunten van Nieuwsbegrip

Niveaus van Nieuwsbegrip (1) Niveau AA: groep 4 basisonderwijs Niveau A: groep 5 en 6 basisonderwijs Niveau B: groep 7 en 8 basisonderwijs + leerjaar 1 en 2 vmbo Niveau C: leerjaar 1 havo/vwo en leerjaar 2 vmbo–theoretische leerweg + betere lezers van het basisonderwijs Niveau D: pittige teksten voor havo/vwo 3 en 4, vmbo tl (3 en) 4 en mbo niveau 3 en 4 (geen XL)

Niveaus van Nieuwsbegrip (2) Tekstniveaus op basis van AVI of Clib: Niveau AA: oplopend van AVI3-AVI5 (E3-E4) Niveau A: Clib 28/5-48/6 Niveau B: Clib 54/7-68/8 Niveau C: Clib vanaf 75/8+ Niveau D: Clib vanaf 87/8++ Ook koppeling met Raamwerk Nederlands en niveaus van de commissie Meijerink (ongeveer) Meijerink ½ F 1F 1½ F 2F 2½ F Raamwerk NLs A2 begin A2 eind B1 begin B1 eind B2 begin Nieuwsbegrip A B B/C C C/D

Niveaus van Nieuwsbegrip (3) Indeling op basis van leesvaardigheid leerling: Maten: Clib (Cito leesvaardigheidstoets) BLN (Diataal) DLE – diverse toetsen bieden een omrekening Koppeling met Nieuwsbegripniveaus: DLE/BLN Passend Nieuwsbegripniveau 20-40 A 40-60 B 60-80 C >80 D

Leerlijn van Nieuwsbegrip ‘Evidence based’ strategieën: voorspellen ophelderen van onduidelijkheden vragen stellen samenvatten Herkennen en begrijpen van relaties en verwijswoorden (visualiseren) Blokken van zes weken: Vijf lessen waarin steeds één strategie centraal staat Na vijf weken een integratieles (‘blokles’) Aanleren en inoefenen gebruik van leesstrategieën: werken volgens het stappenplan Inzet van strategielessen

Stappenplan Lezen

Meester-gezelonderwijs Een expert (iemand met ervaring) doet voor aan een leerling hoe een bepaalde vaardigheid uitgevoerd moet worden. De leerling doet de handeling eerst na onder begeleiding, daarna zelfstandig.

Aanleren van strategieën Toepassing van strategieën vereist zelfsturing (metacognitie) Zelfsturing moet net als leesstrategieën geleerd worden! Hoe? leren van voordoen door leerkracht (‘modeling’) leren door zelf te oefenen (toepassing) leren tijdens samenwerken (het anderen zien doen, feedback geven & krijgen) steun aan stappenplan/hulpblad strategieles

Fasering aanleren strategieën Directe instructie Een expliciete beschrijving van de strategie en wanneer en hoe deze gebruikt moet worden Voordoen De leerkracht of een leerling laat zien hoe de strategie uitgevoerd wordt (‘modeling’) Gezamenlijk doen Begeleide toepassing Steeds verdere verschuiving van verantwoordelijk- heid; leerling eigent zich strategie toe Zelfstandig gebruik Leerling past de strategie toe in reële leessituaties

Modelen Filmpje leraar24.nl http://www.leraar24.nl/video/2650

Bordgebruik Tip: Deel je bord in tweeën Strategie Inhoud

Modelen: Hoe? Een spreekkader 1. Ik lees … 2. Ik zie … 3. Ik weet dat … 4. Dus ik denk … Belangrijk: geef pas aan het eind van deze stappen (bij 4) je eigen interpretatie!

Modelen: spreekkader voorspellen Ik lees … [de titel, een tussenkopje… en nog een tussenkopje…] Ik zie ... [op de plaatjes, in een figuur bij de tekst, aan de andere tekstkleur/lettergrootte enz.]. Ik weet dat ... [want, dat heb ik vorige week op tv gezien, dat heb ik mee gemaakt, enz.] Dus ik denk dat …

Waarom sleutelschema’s? Visualiseren van informatie tijdens en na het lezen helpt leerlingen bij het begrijpen en herinneren van wat ze lezen. Een sleutelschema maakt leerlingen bewust van de kerninformatie en belangrijke verbanden in een tekst. Voorbeelden: tabel (T-schema, matrix), tijdbalk, Venn-diagram, stroomdiagram, grafiek, boomstructuur

Sleutelschema’s 3 Wat is Nieuwsbegrip? Terugkoppeling op de opdracht bij onderdeel 3

Meervoudige Intelligentie Doe de test.

Meervoudige Intelligentie Verbaal-linguïstisch (woordknap) Logisch-mathematisch (rekenknap) Visueel-ruimtelijk (beeldknap) Muzikaal-ritmisch (muziekknap) Lichamelijk-kinesthetisch (beweegknap) Interpersoonlijk (mensknap) Intrapersoonlijk (zelfknap) Naturalistisch (natuurknap)

Vragen Vragen?

Meer doen met Nieuwsbegrip? Volg de Masterclasses (zie folder) Tot slot Meer doen met Nieuwsbegrip? Volg de Masterclasses (zie folder) Contact: Mignon.vanhasselt@cedgroep.nl Bedankt voor uw aandacht!