12de VFB Technische Analysedag Gent, 5 maart 2016 Karel De Bie Overzicht TA disciplines & praktische toepassingen

overzicht 1.Speculatietaks 2.Wat is TA en waarom werkt het 3.Subdisciplines TA met voorbeelden 4.Markten

speculatietaks

(!) Mijn eigen persoonlijke visie, niet die van mijn werkgever! Deze taks kan een gigantische impact op uw resultaat hebben. speculatietaks

« Speculatie »taks? 95% 5% => Kleine Beleggers taks Belangrijke handicap!

6 maanden: goede belegger? +95% technische signalen: kopen en verkopen binnen de 6 maanden Koersdoel bereikt = winst nemen Is dit de goede, verantwoorde belegger? Waarom worden wij hier excessief voor bestraft, en alle andere marktspelers niet?

Speculatietaks = Extreem repressief EUR winst op uw beleggingen over het jaar… …en EUR belastingen betalen? Reële mogelijkheid!

6.000 EUR winst EUR verlies EUR winst EUR verlies Voorbeeld zonder speculatietaks (kopen en verkopen binnen de 6 maanden) Resultaat van uw beleggingen: EUR Resultaat van uw beleggingen: EUR 33% voor fiscus: +330 EUR 33% voor fiscus: +330 EUR rest voor u: +670 EUR rest voor u: +670 EUR

6.000 EUR winst EUR verlies EUR winst EUR verlies Voorbeeld mét speculatietaks (kopen en verkopen binnen de 6 maanden) Resultaat van uw beleggingen: EUR Resultaat van uw beleggingen: EUR 33% voor fiscus: EUR 33% voor fiscus: EUR Voor u: EUR Voor u: EUR Helemaal voor u: EUR Helemaal voor u: EUR voor fiscus: EUR voor fiscus: EUR voor u: EUR voor u: EUR Uniek! 200% taks op de winst over het jaar

Speculatietaks Enkel in 1 geval betaalt u « slechts » 33% taks. Vanaf het moment dat u ook verliezen lijdt, kan de taks snel oplopen naar 100% en meer. Peter Brandt: +40% gemiddeld op jaarlijkse basis, maar met speculatietaks zou hij elk jaar verlies lijden. Wereldkampioen!

Speculatietaks Zodanig repressief dat velen afhaken Kansen op succes op de beurs Stilstaan bij deze wet Hopen maar…

Technische Analyse

Wat is TA?

Kwaliteit management Branche analyse SWOT analyse Groei prognose Concurrenten Product analyse Boekhouding Rentabiliteitsratio’s Liquiditeit P(fa) P(fa)>P=> koop P(fa) verkoop Impact rentebeleid ECB FA Een fundamenteel analist volgt in het algemeen slechts een handvol aandelen op Solvabiliteitsratio’s TA vs FA … jaarrekeningen Impact FX

Hier kijken we enkel naar de prijs (soms ook volumes) en indicatoren op basis van de prijs (of volumes) om op zoek te gaan naar bepaalde formaties die opportuniteiten opleveren in de markt. PRICE CHART Technische Analyse

Voordelen Technische Analyse Simpel Snel Duidelijke niveaus Toepasbaar op verschillende tijdshorizonten Toepasbaar op een waaier van instrumenten: -Aandelen -Aandelenindexen -Grondstoffen -Interestvoeten -Futures -Valutaparen -…

Waarom werkt TA?

Zelfde principe ook op LT, vb goud TA: dezelfde techniek is op verschillende tijdshorizonten toepasbaar (formaties, indicatoren, Japanse kaarsen, Elliott waves, …)

Subdisciplines TA & voorbeelden

Subdisciplines TA Klassieke patronen Japanse kaarsen Technische indicatoren Elliott Wave & Fibonacci

Klassieke patronen Meestal eerste kennismaking met TA Eén van belangrijkste disciplines binnen TA… … en toch één van de gemakkelijkste

Klassieke patronen & indicators

trendlijnkanaalomkeer H&S Continuatie H&S“failed” H&Srising wedgewedge als start vlag broadening formation dubbele top driehoek Verkoop- signalen

trendlijnkanaalomkeer H&S Continuatie H&S“failed” H&Sfalling wedgewedge als start vlag broadening formation dubbele bodem driehoek Koop- signalen

Voorbeeld: driehoeksformatie

Ofwel werkt het signaal… koop verkoop

Ofwel hebben we een vals signaal… koop verkoop

Hoeveel % werkt en hoeveel % vals? Moeilijk te beantwoorden. Beginners: misschien 1/2 signalen die werken. Bij gevorderden kan dit oplopen tot 2/3. Dus inderdaad: veel valse signalen, en daar kunnen we niet onder uit. 1 op 2? Kop of munt? Bij kop: +1€ en bij munt: -1€: nutteloos Bij kop: +3€ (of +4€) en bij munt -1€: interessant

In dit voorbeeld: winst/risico verhouding van 6 op 1

2 grote saboteurs Op papier is het heel simpel. In de praktijk is het moeilijker. Voorbeeld:

2 grote saboteurs 1.De signalen niet volgen 2.Teveel risico nemen – Money Management! – Brandt: 1%, max 2% risk/trade

Beleggen/Traden met klassieke TA patronen: Peter L. Brandt Peter L. Brandt: gemiddeld 40% return per jaar

Voorbeeld: Falling Wedge koopsignaal koersdoel Stop loss

EUR/JPY Lange termijn falling wedge over 4 jaar

Kortere termijn wedge over 1 maand

Subdisciplines TA Klassieke patronen Japanse kaarsen Technische indicatoren Elliott Wave & Fibonacci

Japanse kaarsen

lijngrafiek Verlies aan info, enkel slotprijzen

Staafjesgrafiek 1 staafje stelt een bepaalde periode voor, gaande van 1 minuut tot een maand

Japanse kaarsen

Japanse Kaarsen Steve Nison Geen koersdoelen Handig in combinatie met andere indicatoren Aantal van de meest voorkomende

Vaak voorkomende Japanse kaarsen

Shooting star in combinatie met negatieve divergentie op de MACD

Subdisciplines TA Klassieke patronen Japanse kaarsen Technische indicatoren Elliott Wave & Fibonacci

Klassieke patronen & indicators

MACD Voor uitgebreide uitleg met voorbeelden: zie annex. MACD doet doorgaans hetzelfde als de prijs.

UTX, maandelijkse staafjes Maandelijkse MACD

MACD Voor uitgebreide uitleg met voorbeelden: zie annex. MACD doet doorgaans hetzelfde als de prijs. Het wordt interessant wanneer prijs en MACD verschillende dingen doen: – Hogere toppen in de prijs terwijl MACD géén hogere toppen maakt: opletten, is bearish signaal.

« negatieve divergentie » UTX, maandelijkse staafjes Maandelijkse MACD

MACD Voor uitgebreide uitleg met voorbeelden: zie annex. MACD doet doorgaans hetzelfde als de prijs. Het wordt interessant wanneer prijs en MACD verschillende dingen doen: – Hogere toppen in de prijs terwijl MACD géén hogere toppen maakt: opletten, is bearish signaal. – Lagere bodems in de prijs terwijl MACD géén lagere bodems maakt: opletten, is bullish signaal.

EUR/USD, Dagelijkse staafjesgrafiek « positieve divergentie »

Subdisciplines TA Klassieke patronen Japanse kaarsen Technische indicatoren Elliott Wave & Fibonacci

Elliott Wave Gratis: onder ‘education’: free resources ‘learn the wave patterns’

Markten

EUR/USD

?? EUR/USD

EUR/USD

schouder hoofd GBP/USD

Bel-20 Aantal bearish LT signalen: 1) onder LT steunlijn gevallen 2) maandelijkse MACD is gedraaid 3) lagere toppen en lagere bodems = definitie neerwaartse trend Maandelijkse staafjesgrafiek

Wekelijkse staafjesgrafiek Bel

Zilver Maandelijkse staafjes Maandelijkse MACD

Zilver Falling wedge formatie

Goud

/1435 Goud

Dank U!

Annex

MACD

MACD indicator De MACD-indicator In deze bijdrage over technische analyse zou ik het willen hebben over één van de meest populaire technische indicatoren: de MACD. In Vlaanderen spreken we de vier letters van deze indicator afzonderlijk uit, in Nederland daarentegen hebben ze het steeds over de Mac-D, alsof het om een broodje uit de McDonalds gaat. MACD staat voor Moving Average Convergence/Divergence, en zoals de naam al doet vermoeden, is deze indicator gebaseerd op glijdende gemiddeldes. Het is een indicator die door Gerald Appel in de jaren ’70 ontwikkeld is. Laat me beginnen met het concept van het glijdende gemiddelde uit te leggen, om dan gaandeweg de opbouw van de MACD-indicator, en het gebruik ervan uit de doeken te doen. Glijdend gemiddelde Bij het glijdend (of voortschrijdend) gemiddelde berekent men steeds het gemiddelde van een aantal recente slotprijzen. Een 50-daags glijdend gemiddelde bijvoorbeeld, neemt de 50 meest recente slotprijzen, en deelt deze door 50. Dit gemiddelde wordt iedere dag opnieuw berekend, en wanneer men deze punten verbindt, krijgt men een lijn die in de buurt van de prijs ligt. Als de markt in een opwaartse trend zit, dan zal de prijs doorgaans boven het glijdende gemiddelde liggen (omdat in het gemiddelde ook nog de oudere, lagere prijzen verrekend zitten). Omgekeerd zal, wanneer de markt in een neerwaartse trend zit, de prijs doorgaans onder het glijdende gemiddelde liggen (zie voorbeeld hieronder).

Het glijdende gemiddelde wordt vaak als volgt gebruikt: men koopt wanneer de prijs erin slaagt om terug boven het glijdende gemiddelde te sluiten, en men verkoopt wanneer de slotprijs terug onder dit glijdende gemiddelde valt. Vaak geeft dit mooie signalen (zoals in het voorbeeld hierboven). Maar vooraleer u hebben en houden op de glijdende gemiddeldes gaat inzetten, wil ik toch even volgende kritische bemerkingen meegeven: Een glijdend gemiddelde geeft mooie signalen wanneer de markt zich in een duidelijke opwaartse, of in een duidelijke neerwaartse trend bevindt. In een zijwaartse trend geven de glijdende gemiddeldes doorgaans slechte signalen, en verliest men eraan. Het voorbeeld hieronder maakt dit duidelijk:

Vanaf punt A op de linkerkant van de grafiek, zien we een mooie opwaartse trend, en tussen A en B maakt men met het 50-daags gemiddelde een mooie winst. Maar, in de zijwaartse trend tussen B en L gaf dit glijdende gemiddelde maar liefst 10 signalen waarop we geld zouden verloren hebben. Het is pas vanaf L, wanneer de markt terug in een duidelijke neerwaartse trend terecht kwam, dat we terug een mooi verkoopsignaal kregen. Een tweede kritiek op de glijdende gemiddeldes, is dat men a priori niet weet welk glijdend gemiddelde men moet hanteren: sommigen kijken graag naar een 50-daags gemiddelde, anderen naar het 200- daags, het 20-weeks, of nog een ander gemiddelde. Maar het is meestal pas achteraf dat duidelijk wordt welke periode men best had moeten gebruiken. De MACD-indicator Gerald Appel probeerde een oplossing te vinden voor de vele valse signalen die door de glijdende gemiddeldes gegenereerd werden. In plaats van de prijs met het glijdende gemiddelde te vergelijken, vergeleek hij twee exponentiële glijdende gemiddeldes (bij een exponentieel glijdend gemiddelde wordt er exponentieel meer gewicht gegeven aan de meer recentere prijzen). Hierbij gebruikte hij een glijdend gemiddelde van 12 periodes, en één van 26 periodes. Zijn idee was eenvoudig: koop wanneer het 12 periode glijdende gemiddelde boven het 26 periode gemiddelde uitstijgt, en verkoop wanneer de eerste terug onder de laatste kruist. Onderstaande grafiek (EUR/USD tussen ) illustreert dit:

Wanneer de groene curve (12 periode exponentieel glijdend gemiddelde) boven de rode curve (26 periode exponentieel glijdend gemiddelde) kruist (zoals in B, links in de grafiek), dan heeft men een koopsignaal. Een verkoopsignaal heeft men wanneer de groene curve terug onder de rode curve valt (zoals in C). De MACD-lijn wordt onderaan de grafiek (blauwe curve) weergegeven, en is gewoon het verschil van het 12- met het 26-periode gemiddelde (de groene minus de rode curve met andere woorden). Wanneer deze blauwe lijn onder “0” gaat (zoals in A en C), dan heeft men dus een verkoopsignaal, wanneer deze lijn terug boven “0” uitstijgt (zoals in B en D), dan heeft men een koopsignaal. In het voorbeeld hierboven (EUR/USD) zou men in 2009 op deze manier geprofiteerd hebben van het grootste stuk van de stijging, en in 2010 van het grootste stuk van de daling. De MACD signaal-lijn Kopen wanneer de MACD-lijn boven nul stijgt, en verkopen wanneer ie onder nul valt. Het klinkt simpel, en dat is het ook. Maar wanneer we op deze manier tewerk gaan, laten we (in tegenstelling tot wat het vorige voorbeeld deed vermoeden) veel winst op de tafel liggen: men stapt op deze manier namelijk vrij laat in een opwaartse beweging, en stapt er pas uit wanneer die opwaartse beweging al een tijdje terug een neerwaartse beweging is geworden, waardoor men netto nog maar weinig over houdt. De onderstaande grafiek illustreert dit (EUR/USD op 14 april met de MACD toegepast op de uurgrafiek).

Wanneer de MACD-lijn (blauwe curve onderaan) door de nullijn gaat (B) hebben we een koopsignaal, en wanneer de MACD-lijn terug onder nul valt (D), dan hebben we een verkoopsignaal. Van de hele stijging in de grafiek houden we dus ‘slechts’ het stuk tussen de blauwe stippellijnen als winst over. Dat we zoveel winst op tafel laten liggen, was voor Appel een bron van frustratie die om een oplossing vroeg. Die oplossing vond hij door op de blauwe MACD-lijn een rode signaallijn te berekenen. Deze signaallijn is een exponentieel glijdend gemiddelde van 9 periodes, berekend op de MACD-lijn. Appel merkte op dat wanneer je de kruising van de blauwe MACD-lijn met de rode signaallijn bekijkt, je signalen verkrijgt waarbij je doorgaans vroeger in een trade stapt, en er ook vroeger terug uitstapt waardoor je in principe meer uit die marktbeweging kan halen. Daartegenover staat dat we met deze manier van werken meer valse signalen genereren. De aangehaalde voorbeelden hierboven ogen veelbelovend. Maar ook hier is het geen goed idee om hebben en houden zomaar op deze indicator in te zetten, want profijtelijke periodes worden, zoals bij de meeste indicatoren, afgewisseld met minder profijtelijke periodes waarbij men vroeg of laat onvermijdelijk een deel van de gemaakte winst teruggeeft. Deze indicator is dus jammer genoeg geen heilige graal en men dient er voorzichtig mee om te springen. Positieve en negatieve divergentie Vind ik het dan geen interessante indicator, zult u zich afvragen? Toch wel. Indien men bijvoorbeeld een positie heeft die al een mooie winst opgeleverd heeft, en men vraagt zich af wanneer men best winst kan nemen, dan kan de MACD-indicator hierbij een handig hulpmiddel zijn. Persoonlijk kijk ik bij deze indicator voornamelijk naar divergenties, omdat die doorgaans mooie en vrij betrouwbare signalen geven. Divergenties krijgt men wanneer de prijs en de MACD-lijn afwijkend gedrag vertonen. In de grafiek hieronder (EUR/USD) ziet u wat ik hiermee bedoel:

Tussen A en B ging de koers naar beneden. De MACD-indicator deed dat initieel ook. Tussen B en C daarentegen, zagen we de koers nog steeds verder naar beneden gaan, terwijl de MACD-indicator reeds aan het stijgen was, reeds een hogere bodem neerzette. Dit fenomeen noemen we positieve divergentie, en is doorgaans een betrouwbare indicatie dat de koers eveneens zal gaan stijgen. Een bullish Japanse kaarsenformatie, het doorbreken van een korte termijn weerstandslijn, of gewoon, het terug naar boven draaien van de blauwe MACD-indicator, kunnen dan allemaal aangewend worden om een mooi instapmoment te bepalen. Negatieve divergentie heeft men wanneer de prijs verder blijft stijgen, en een nieuwe top maakt, terwijl de MACD dat niet doet. In punt F zien we dit gebeuren. Dit duidt er doorgaans op dat we ons aan een neerwaartse correctie mogen verwachten. De bearish harami kaarsenformatie vlak na de top vormde hier een mooi verkoopmoment. Het gebruik van verschillende tijdshorizonten voor betere signalen Een andere manier waarop ik de MACD-indicator graag gebruik, is door de signalen van de wekelijkse MACD te combineren met de dagelijkse MACD. Hoe gaat dit in zijn werk? Stel u voor dat we op de wekelijkse grafiek een MACD-indicator zien waarbij zowel de blauwe als de rode lijn aan het stijgen zijn, en waarbij er tussen beide wat ruimte ligt. Dit duidt op een sterke middellange termijn opwaartse trend. In dezelfde periode waarin we dit op de wekelijkse grafiek zien gebeuren, kunnen we op de dagelijkse grafiek op zoek gaan naar koopgelegenheden. Die vinden we wanneer bij de dagelijkse MACD de blauwe lijn boven de rode lijn kruist. De onderstaande grafieken (EUR/USD) maken dit duidelijk:

Op de wekelijkse grafiek hierboven zien we dat in de periode tussen juli en november 2010 (de periode tussen de twee stippellijnen) zowel de blauwe als de rode lijn van de MACD- indicator stijgen, en dit bovendien met een duidelijke scheiding van elkaar doen. Dit wil zeggen dat het interessant is om tijdens deze periode op zoek te gaan naar koopsignalen op de dagelijkse MACD (zie grafiek hieronder voor dezelfde periode) De kruising van de MACD in A gaf ons een mooie koopgelegenheid. Voor lange termijn koop-, en verkoopsignalen kan men op dezelfde manier ook de maandelijkse en de wekelijkse grafieken combineren. Tot hier mijn bijdrage over de MACD. Ik hoop dat u er ondertussen nog een beetje aan uit kunt, en moest u beslissen om te experimenteren met deze indicator, dan wens ik u bij deze alvast veel succes!