22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Diagnostisch toetsen van schrijfvaardigheid Gerdineke van Silfhout – SLO –

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Doelen van deze workshop >U weet het verschil tussen formatief en summatief toetsen. >U krijgt inzicht welke aspecten belangrijk zijn bij schrijfvaardigheid en hoe u kunt monitoren op welk niveau leerlingen deze aspecten beheersen. >U kunt diverse technieken van formatief evalueren inzetten in uw eigen lessen schrijfvaardigheid. >U reflecteert op uw eigen lespraktijk: formatief of summatief?

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Explorerend schrijven en tekenen >Schrijf/teken twee minuten lang alles op wat er in u opkomt als u aan het onderwerp 'Diagnostisch toetsen van schrijfvaardigheid' denkt.  Schrijf/teken achter elkaar door, stop geen enkel moment met schrijven/tekenen.  Maak u niet druk om taalfouten.  Concentreer u op het onderwerp.  Heeft u even geen gedachten over het onderwerp, schrijf dan net zolang het woord ‘schrijf’ op tot u wel weer gedachten over het onderwerp heeft. Of teken.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Explorerend schrijven en tekenen >Overleg in duo's:  Wat hebben jullie opgeschreven/getekend?  Noteer allebei een vraag/opmerking die voor u/jullie het belangrijkst is. >Inzetten aan het begin/einde van de les  Wat weten leerlingen al/ Wat hebben ze geleerd? >Techniek om te achterhalen waar een leerling staat (feedback)

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Formatief evalueren >Het verzamelen van gegevens om te achterhalen waar een leerling staat in zijn leerproces en om onderwijs op maat te geven.  Waar moet de leerling naartoe? (feed up)  Waar staat de leerling nu? (feedback)  Hoe komt de leerling naar de gewenste situatie (feed forward)

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Een casus Docent Rikko geeft klas 3VC Nederlands. De leerlingen schrijven hun tweede versie van een tekst. Als ze vragen hebben, steken ze niet hun vinger op. Ze lopen naar voren en schrijven hun vraag op het hulpbord. Een andere leerling die het antwoord weet, legt het de betreffende leerling uit. Hier is sprake van: A. Waar moet de leerling naartoe? (feed up) B. Waar staat de leerling nu? (feedback) C. Hoe komt de leerling naar de gewenste situatie (feed forward)

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 In mijn les: ABCD-kaarten of wisbordjes U behandelt de volgende soorten beeldspraak: metafoor, metonymie, personificatie en vergelijking. U presenteert het volgende voorbeeld op het digibord: Voetbal is oorlog. Van welke soort beeldspraak is hier sprake? A. Het is een metafoor. B. Het is een metonymie. C. Het is een personificatie. D. Het is een vergelijking.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Formatieve evaluatie: juist (duim omhoog) of onjuist (duim naar beneden) A. In de onderbouw gebruikt al meer 30% van de docenten toetsresultaten als nulmeting (beginsituatie van de leerling in kaart brengen). B. Docenten gebruiken toetsresultaten zelden (<5%) als tussenmeting om te bepalen wat een leerling nodig heeft om gestelde doelen te bereiken. Formatieve evaluatie: willekeurige beurten C. Toetsresultaten worden in meer dan 80% summatief geïnterpreteerd, als eindmeting om te bepalen wat een leerling kan. D. In de bovenbouw toetsen docenten minder summatief dan in de onderbouw.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Schrijfvaardigheid > inbedding project > begeleiden pilotscholen bij implementatie DTT > gebaseerd op tussendoelen schrijfvaardigheid > leerplan in beeld bijv. voor havo/vwoleerplan in beeld > hoofdaspecten: samenhang, afstemming op doel & publiek, spelling & interpunctie, woord & zinsniveau

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 In de lespraktijk > Wat zeggen uw observaties, schrijfproducten van leerlingen en gegevens uit de DTT en andere toetsen over de schrijfvaardigheid?  Waar staat de leerling?  Waar moet de leerling naartoe?  Hoe komt de leerling daar?

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 William, 2007

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Casus Docent Richard constateert op basis van diverse beoordeelde schrijftaken en de rapportages van de DTT dat: > ongeveer driekwart van zijn 3VC-klas op of boven niveau presteert als het gaat om woordenschat en spelling en interpunctie. > problemen ontstaan bij tekststructuur en samenhang en daarmee ook vaak bij de afstemming op het doel. > de DTT-rapportages bevestigen dat: meer dan een derde van de leerlingen presteert op de DTT onder niveau als het gaat om het hoofdaspect structuur. Bij een aantal leerlingen geldt dat ook voor afstemming op doel/publiek.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Richard besluit de komende schrijfopdrachten te focussen op samenhang: de tekstopbouw, de opbouw en samenhang binnen en tussen alinea's en de samenhang tussen zinnen (verbindingswoorden). Adviezen voor geschikte schrijfopdrachten: > Werk met complete, open schrijftaken > Besteed aandacht aan hoofd- en deelaspecten binnen deze schrijftaken > Tussendoelen en het referentiekader zijn daarbij een leidraad. Zie ook rubrics schrijven SLO.rubrics schrijven SLO

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 De schrijfopdracht >Kies één van de onderstaande keuzemogelijkheden. Omcirkel jouw keuze.  Wat is jouw droom voor de school?  Wat is jouw droom voor jouw leven?  Wat is jouw droom voor deze wereld?  Eigen idee (overleg met docent) >Schrijf daarover een tekst met een inleiding, een middenstuk bestaande uit drie alinea's en een slot. >Schrijf daar een originele, pakkende titel boven. >Controleer je tekst op spelling en interpunctie. >(Leerlingen maken voordat ze daadwerkelijk schrijven eerst een woordweb en schrijfplan.)

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 >Strategie 1. Verhelderen van leerdoelen en delen van criteria voor succes >Ranking:  3 brieven (eerdere opdracht, eerste versie)  geselecteerd op deelaspecten samenhang  Leg op volgorde van goed naar minder goed: - Eerst algemeen - Opbouw van de brief: inleiding-kern-slot - Opbouw van een alinea

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 De eerste opdracht >Lees voor jezelf de brieven door. >Schrijf op wat je goed vindt aan elke brief. (aangepaste opdracht) >Overleg in je groepje wat de beste brief is en wat de minste:  Leg op volgorde van goed naar minder goed.  Overleg waarom jullie dat vinden.  Post jullie groepsbericht op padlet.padlet >In een klassengesprek worden argumenten en criteria besproken. De docent noteert.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 De tweede opdracht >De docent haalt kennis op over de opbouw van een tekst: inleiding-middenstuk-slot + functies en titel en tussenkoppen. >Opnieuw:  Leg de brieven van goed naar minder goed. Overleg ook waarom. Let daarbij alleen op de tekstopbouw.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 De derde opdracht >De docent haalt kennis op over de opbouw van een alinea: kernzin + toelichting en samenhang tussen zinnen. >Opnieuw:  Leg de brieven van goed naar minder goed. Overleg ook waarom. Let daarbij alleen op de opbouw van alinea's.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Strategie 1. Verhelderen van leerdoelen en delen van criteria voor succes >Inzicht geven in aspecten samenhang. >Alle succescriteria zijn genoteerd. >Rol docent: doorvragen, sturen, suggesties doen en voorbeelden vragen. >Voorkom algemeenheden 'Het is een duidelijke brief'.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 >Strategie 3. Feedback geven gericht op verder leren. >Strategie 4. Stimuleren van leerlingen als informatiebronnen voor elkaar.  Cijfers geven stopt het leren.  Tijd docent < tijd leerling  Richt feedback op leerdoelen en succescriteria. - Structuur vs spelling  Evenwicht te specifieke en te 'vage' feedback - Elke spelfout verbeteren - Omcirkelen - Eerste alinea gedetailleerd, tweede globaal, derde door peers en vierde zelf

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 De opdracht >Lees de teksten van jezelf en twee klasgenoten door. >Lees de feedbackvragen door. >Overleg bij welke tekst en welke alinea de twee feedbackvragen horen. >Geef elkaar tips om de tekst te verbeteren.  Gebruik daarvoor het feedbackformulier.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 >Strategie 2. Realiseren van effectieve discussies, taken en activiteiten die bewijs leveren voor leren.  Meerkeuzevragen met wisbordjes  Open vragen willekeurig laten beantwoorden  Explorerend schrijven / tekenen  In overleg groepsberichten posten  Feedback verwerken + tips formuleren

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 >Strategie 2. Realiseren van effectieve discussies, taken en activiteiten die bewijs leveren voor leren.  Flapover/hulpbord voor huiswerkvragen en vragen tijdens zelfstandig werken  Klassikaal delen: opsomming/kenmerken - Leerlingen schrijven zoveel mogelijk op - Leerlingen staan + delen - Docent noteert + leerlingen checken - Leerlingen gaan zitten als alles is genoemd wat ze opgeschreven hadden. - Docent controleert of aanvulling nodig is.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 >Strategie 5. Activeren van leerlingen in het stimuleren van eigenaarschap over het leren.  Deel altijd leerdoelen en succescriteria.leerdoelen en succescriteria  Geef feedback met adviezen gericht op verder leren.feedback  Grijp elke mogelijkheid aan om leerlingen te laten reflecteren op eigen leren. reflecteren  Laat leerlingen voorspellingen doen: - Tweede versie nakijken adhv rubric/opgestelde criteria + docentbeoordeling voorspellenrubric  Schrijfportfolio's met eerste, tweede versie, feedback- en reflectieopdrachten

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Terug naar doelen van deze workshop >U weet het verschil tussen formatief en summatief toetsen. >U krijgt inzicht welke aspecten belangrijk zijn bij schrijfvaardigheid en hoe u kunt monitoren op welk niveau leerlingen deze aspecten beheersen. >U kunt diverse technieken van formatief evalueren inzetten in uw eigen lessen schrijfvaardigheid. >U reflecteert op uw eigen lespraktijk: formatief of summatief?

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 >Strategie 2. Realiseren van effectieve discussies, taken en activiteiten die bewijs leveren voor leren. >Twee minuten delen (2-vmbo)  Schrijf uw belangrijkste leerervaring op.  Noem uw leerervaring + geef een ander de beurt.  Gebruik een timer.timer >De leerdriehoek (3-havo/vwo)  Een ding wat ik al wist.  Twee vragen waar ik graag een antwoord op krijg.  Drie dingen die ik deze 'les' heb geleerd.

22 januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur januari 2016 universitair onderwijscentrum groningen dag van taal, kunsten & cultuur 2016 Plak bij het verlaten van de zaal de exit ticket op de deur. Bepaal zelf wat u uw workshopleider meegeeft: een cijfer geven of... Gerdineke van Silfhout – SLO – Expertisecentrum leerplanontwikkkeling