School Wide Positive Behavior Support | Yorneo ”Gele interventies samen uitvoeren” SWPBS conferentie Utrecht Els Worst en Marleen van Meurs 13-11-2015 Marleen.van.meurs@yorneo.nl

Gele/rode interventies We reizen verder School Wide Positive Behavior Support Gele/rode interventies

Programma Wat zijn gele interventies binnen PBS? Uitdaging Yorneo (jeugdzorg aanbieder) PBS medewerker: Gele interventies Gele interventies gekoppeld aan zorgketen

Wanneer zet je de stap naar het gele niveau? Als alle pijler van PBS op het groenen niveau zijn ingevuld: gedragsverwachting helder, voldoende aangeleerd, voldoende bekrachtigd, negeer ongewenst gedrag, heldere consequenties en wat zegt de data, kan er een overstap gemaakt worden naar geel, voor die kinderen die… 80% interventies zijn op orde Onderbouwd met data 80% interventies zijn op orde

Een (SWPBS) interventie Een specifieke set van maatregelen, vanuit de waarden en bijbehorende gedragsverwachtingen, afgestemd op elkaar en op de omgeving. (Van Meersbergen en Blonk, 2010) Gele interventies Eerst groen op orde! Een gele interventie is gericht op de groep die het risico heeft om problemen te ontwikkelen op het gebied van: vriendschappen schoolresultaten thuissituatie (Lewis en Sugai 1999)

Gele interventie is bestemd voor (risico) leerlingen die… Interventies voor groepjes kinderen met risico 80% van het groene niveau is op orde: gemeten? Methodisch: volgens vast stramien Gericht op preventie, niet op straf Interventies die aansluiten bij het groene basisinterventie niveau van PBS Aansluiten bij de behoeften van leerlingen (gedragsfunctie) Doel is dat de leerling na de interventie weer voldoende heeft aan de basisinterventies van PBS Preventief naar intensieve rode interventies!

Checklist gele interventies Op eenduidige wijze geïmplementeerd voor alle leerlingen; Leerling kan snel deelnemen aan de interventie; Interventie is het hele schooljaar door beschikbaar; Interventie sluit aan bij de waarden en gedragsverwachtingen van de school; Data verzamelen om proces te monitoren; Vastgestelde criteria bepalen voor toelating.

Uitdaging Yorneo Behandelingen vanuit de zorg keten inhoudelijk afstemmen op PBS scholen Zorgketen in Drenthe: POD Positief Opvoeden Drenthe niveaus 1 t/m 8 PBS scholen: piramide groen, geel en rood Interne én externe uitdaging Rollen: pbs trainers, pbs coaches en pbs medewerkers

Gele(en rode) interventies PBS medewerker vanuit data op school werkzaam met Groene basis (puzzel) Zelfmanagement Check In - Check Out Eerste Stap Hulpverleningsinterventies vanuit CJG en Yorneo pbs proof maken CJG – sova training 10x PMTO-oudergroep Onderwijszorg groep: Behandelingen MKD en Boddaert op SBO scholen PMTO therapeuten en behandeling thuis

Vragen die je stelt voordat een gele interventie wordt ingezet

Zelfmanagement Het eigen probleemgedrag herkennen Alternatief gedrag herkennen Bekrachtiging/beloningen herkennen Het eigen gedrag monitoren Het eigen gedrag noteren Het eigen gedrag evalueren Het eigen gedrag bekrachtigen

1. Het eigen gedrag monitoren Waar ben ik mee bezig? Onderscheid maken tussen goed en niet goed omgaan met eigen mogelijkheden Door externe hint (van de leerkracht) of innerlijke gebeurtenis (eigen gedachte) gewezen op eigen gedrag Voordat Joan haar hand opsteekt, gaat ze bij zichzelf na of ze zeker weet wat ze wil gaan zeggen.

2. Het eigen gedrag noteren Schrijf op wat je doet; Bijhouden wat je doet, heeft op zich al effect; Welke manieren zijn er om je gedragingen bij te houden? Omschrijf een bepaalde gedraging; Stel vast of die gedraging heeft plaatsgevonden; Noteer het gedrag zo gauw het zich voor heeft gedaan: - op een kaartje of vel papier of in een agenda; - met behulp van een teller; - indien van toepassing: schrijf de tijd op die de gedraging in beslag neemt. Carlos schrijft zijn huiswerk altijd in zijn agenda; als hij met een opdracht klaar is, kruist hij haar af. Voorbeeld van een Zelfmanagement Logboek 5 min. Aan het werk Niet aan het werk

3. Het eigen gedrag evalueren Hoe deed ik dat? De leerling zet zijn of haar gedrag af tegen een bepaald criterium. De leerling bepaalt of het gedrag correct is geweest of niet. Aan het einde van iedere les vraagt Linde zich af: ‘Stak ik mijn vinger wel op voordat ik iets zei?’

4. Het eigen gedrag bekrachtigen Wat gebeurt er als ik het gedaan heb? Tastbare/materiële bekrachtiger; Een aan zichzelf gegeven compliment; Mag stap zetten naar volgende bezigheid; Zelfcorrectie. Bekrachtigen van eigen gedarg De leerling geeft zichzelf fiches of muntjes als een taak of opdracht voltooid is. De leerling analyseert zelf zijn/haar gedrag en bepaalt zelf de gevolgen. De leerling complimenteert zichzelf. De leerling vraagt de leerkracht om feedback. Carlos kruist in zijn agenda af wat hij gedaan heeft aan huiswerk, is zijn huiswerk helemaal af, gaat hij voetballen met zijn vrienden.

Opdracht zelfmanagement Het ontwikkelen van een routine voor zelfmanagement voor je zelf Zie bijlage

Dagelijkse gedragsondersteuning (CICO) Bij een Check-in/Check-out systeem is het de bedoeling dat de leerling dagelijks voor, tijdens en na schooltijd contact heeft met de check-in check-out medewerker.   Welke leerlingen komen voor een Check-in/Check-out-systeem in aanmerking? Leerlingen die een korte spanningsboog hebben; Leerlingen die de klas uit zijn gestuurd vanwege hun gedrag  (DATA: 3-6 incidenten); Leerlingen die niet (voldoende) hebben gereageerd op algemene interventies en die intensievere interventies nodig lijken te hebben; Leerlingen die in meerdere situaties probleemgedrag laten zien en waarbij het doel van het probleemgedrag aandacht verkrijgen is. Leerlingen die een korte spanningsboog hebben (bijvoorbeeld geen focus op de taak, hardop praten, moeite met plannen en organiseren).

Wat levert Cico op? Afname probleemgedrag; (March & Horner 2002; Hawken, 2006; Filter et al (2007); Hawken et al (2007) Toenemende betrokkenheid bij leren; (Hawken& Horner (2003) Leraren, leerlingen en ouders ervaren CICO als ondersteuning bij het verminderen van gedragsproblemen; (Hawken & Horner (2003); Todd et al (2008) Minder leerlingen hebben rode interventies nodig; (Hawken et al (2007) Bij leerlingen die aandacht van volwassenen niet als belonend ervaren, lijkt CICO minder succesvol; Invoeren zoals het hoort, verhoogt de kans van slagen!

CICO coördinator verzamelt data voor besluitvorming Leerling wordt geselecteerd CICO in gang gezet CICO coördinator verzamelt data voor besluitvorming Ochtend Check-in Feedback van de leraar Feedback Ouders Wekelijks overlegmoment tbv volgen vorderingen Middag Check-out Herzien Programma Exit Programma

Eerste Stap Doel: Jonge kinderen in de risicogroep door vroege interventie afleiden van het pad dat naar een antisociaal gedragspatroon leidt. Antisociaal gedrag wil zeggen dat het kind steeds opnieuw niet voldoet aan de verwachtingen ten aanzien van gedrag in verschillende omstandigheden. Samenwerken aan positief gedrag bij jonge kinderen

PBS proof maken Ç 4:1

Situatieschets 1 CJG – sova training 10x Moeilijke groep 7 waar PBS onvoldoende werkt – veel groepsdynamica Kinderen stellen eigen doelen: schaalvragen Leerkrachten stellen ook doelen mbv schaalvragen waarden, matrix en pleinplan tijdens sova – leerkracht weer op door leren (opnw) gedrag aan: staan als boom/ stop zeggen bekrachtiging zelfde als in klas – leerkracht bevraagt op waaraan verdiend? Ouderavond – start directeur kaars – voorstellen wie is kind en waar trots op - normaliseren situatie groep 7: investeren op later (gevoel eigen waarde vergroten) - hoe is je taal? Hoe situaties voorkomen? Bevragen op wat heb je gedaan? Stop gezegd? Wekelijks nieuwsbrief

Situatieschets 2 PMTO groep Elke groep bestaat uit 6 tot 12 ouders. Kern van de training is het leren door te ervaren en te doen. Onderwerpen die aan bod komen zijn o.a.: Een kind laten luisteren door het geven van duidelijke instructies; Gewenst gedrag van een kind stimuleren door aanmoediging; Effectief grenzen stellen. De eerste verandering die ouders ervaren, is dat hun kind sneller luistert en dat ze meer grip krijgen op het gedrag van hun kind. Door ervaringen te delen in de groep, voelen ze dat zij er niet alleen voor staan.

Situatieschets 3 Onderwijszorg groep: Behandelingen MKD en Boddaert op SBO scholen Begeleiding individuele kinderen bijv in spelkamer De zorgvragen op het gebied van de sociaal emotionele ontwikkeling. De ondersteuning vanuit de zorg richt zich vooral op de volgende gebieden: sociaal emotionele ontwikkeling, vergroten van zelfvertrouwen, stimulering van de werkhouding en de taakgerichtheid, gedragsregulatie, het bevorderen van de taalspraakontwikkeling, lichaamsbeleving en beleving van de ruimte, begeleiden en stimuleren van speelgedrag en het omgaan met materiaal. Samenwerking ouders en leerkracht Koppeling aan (groene) basisklimaat van de PBS school

Situatieschets 4 PMTO therapeuten en behandeling thuis PMTO therapeut stelt vragen over groene basisklimaat aan de leerkracht van het kind dat in behandeling is! Overeenkomsten: Licht laten schijnen op gewenst gedrag – emmertje vullen Vroeg ingrijpen – pro actief werken Instructies geven – heldere verwachtingen Thuisopdrachten – uitwerkopdrachten PBS team Turven bepaald gedrag – gedragsincidenten/ tokens verzamelen Time out – reactie procedure Beloningskaarten – schoolbreed bekrachtigingsysteem Actief aanleren/oefenen van gedrag

Niemand keert terug van een reis zoals hij vertrokken is