Intersleek is een voorbeeld van een product dat is ontstaan uit een samenwerking tussen Maersk en AkzoNobel. Deze coating verkleint de weerstand van schepen, wat een lager brandstofverbruik tot gevolg heeft. Een duurzame en innovatieve oplossing.

Samenvatting Leidraad SE binnen GWW sector Marcel Seijner Systems Engineering Samenvatting Leidraad SE binnen GWW sector Marcel Seijner

Definitie Systems Engineering ‘an interdisciplinairy approach and means to enable the realization of successful systems. Systems Engineering considers both the business and the technical needs of all customers with the goal of providing a quality product that meets the user needs.’ (INCOSE)

Vrij vertaald: Systems Engineering betreft een interdisciplinaire benadering die bijdraagt aan het ontwikkelen en realiseren van succesvolle systemen. Met SE wil men niet alleen de technische, maar ook de bedrijfsdoelen van de klanten (stakeholders) nasteven. Dit met als doel het bieden van een kwaliteitsproduct dat in de gebruikersbehoefte voorziet.

Systeemdenken Een systeem is een, afhankelijk van het gestelde doel, binnen de totale werkelijkheid te onderscheiden verzameling elementen, die onderlinge relaties hebben (In ‘t Veld). Een systeem maakt altijd deel uit van een groter geheel en moet gewenste doelen realiseren binnen een veranderlijke omgeving. Vanuit deze benadering wordt gekeken naar complexe problemen en mogelijke oplossingen.

Meer dan techniek Systemen gaan niet alleen over techniek, maar ook over mensen en procedures. Systemen hebben een functie, ze worden gebruikt, moeten bediend worden en hebben impact op mensen in hun omgeving. Met alles moet rekening worden gehouden.

System of systems

optimalisatie Elk systeem bestaat uit een groter geheel. Het ‘system of interest’ verschilt hierdoor per waarnemer. Dit betekent dat SE op verschillende niveaus optimalisaties kent. Nu wordt optimaliseren vaak op projectniveau binnen een system of interest geoptimaliseerd.

Iteratief proces De complexheid van een probleemstelling en de gelaagdheid van systemen vragen om een iteratieve werkwijze bij de ontwikkeling van een systeem. Het probleem is meestal niet in één keer in een oplossing te vatten. Ontwerpkeuzes leiden telkens weer tot een nadere analyse van het probleem en een detailuitwerking van de oplossing. Dit iteratieve proces leidt tot steeds gedetailleerdere specificaties van het systeem.

Interdisciplinair Om tot een werkend systeem te komen, is het integreren van diverse vakdisciplines noodzakelijk. Vaak worden projecten naar vakdisciplines opgedeeld. Het gevaar is dat de samenhang van het systeem onderbelicht blijft. Een interdisciplinaire aanpak van projecten dus gewenst is. Het is hierbij van belang om een systeem niet alleen te beschouwen vanuit een decompositie in deelsystemen en systeemelementen, maar om op belangrijke eigenschappen ook dwarsdoorsneden van het systeem te maken. Daarmee komen vanuit één perspectief alle relaties tussen de deelsystemen en systeemelementen in beeld.

Aspectsysteem Een uitsnede van het systeem vanuit een dergelijk perspectief noemen we een aspectsysteem. Aspectsystemen dragen bij aan het integrale functioneren van het systeem.

Vaardigheden Analytisch vermogen Expliciet gestructureerd werken Nodige creativiteit Vermogen uit verschillende invalshoeken en in samenhang te beschouwen. (MS:) dit vereist ook andere afrekenmechanismen omdat men niet meer moet worden afgerekend vanuit één discipline.

Leidende principes (I) Klantvraag centraal: niet de techniek, maar de daadwerkelijke behoefte van de klant staan centraal. Klant is alle stakeholders Systeemdenken: richten op de waarde voor de klant en achterhalen van de vraag achter de vraag. Alle partijen moeten projecten vanuit systeemdenken benaderen.

Leidende principes (II) Transparantie: vastleggen welke keuzes, om welke redenen zijn gemaakt. Efficiency: specificaties, bewijsmateriaal, certificaten en standaarden zijn slim te hergebruiken Beste prijs-kwaliteit verhouding: aanbesteden op basis van laagste prijs is niet wenselijk Balans ontwerpvrijheid en contractuele afspraken: oplossingsruimte en ontwerpvrijheid is gewenst om meer van de creativiteit van de marktpartijen te kunnen profiteren.

Leidende principes (III) Verificatie & validatie: verificatie beantwoordt de vraag of we het goed hebben gedaan; validatie beantwoordt de vraag of het goede gedaan is. Afstemming met projectmanagement: SE en PM-methodieken als PRINCE2, projectmatig werken en IPM. Projectmanagementmethodieken concentreren zich met name op de besturing van een project, SE focust zich met name op de besturing van de inhoud van een systeem. Openheid: vanwege het interactieve karakter is SE gebaat bij open communicatie

IPM-model

Cultuurverandering Het toepassen van de werkwijze van SE vraagt om een cultuurverandering bij zowel opdrachtgever als opdrachtnemer. Opdrachtgever moet in een vroeg stadium vertellen wat hij wil. Verificatie en validatie is daarbij niet alleen een verantwoording van opdrachtnemer, de opdrachtgever moet zelf aantonen dat de oplossingsruimte past bij de doelstellingen van het project.

Capability maturity model integration (CMMI groeimodel)

Om suboptimalisatie te voorkomen moeten documentoverdracht en faseovergang niet gelijk lopen

Configuratiemanagement Het integraal beheersen van de scope in alle projectfasen

RAMS (reliability, availibity, maintainability, safety)

Value engineering Value engineering is een systematische, multidiciplinaire benadering om de waarde van een systeem over de gehele levenscyclus te optimaliseren. Dit met behulp van functieanalyse en creatieve technieken. Met het begrip ‘waarde’ wordt bedoeld de hoeveelheid functionaliteit, afgezet tegen de lifecycle-kosten. Value Engineering wil deze waarde voor de klant zo groot mogelijk maken.

Assetmanagement Optimaal beheren van de assets en de daarmee verbonden prestaties, risico’s en investeringen gedurende de gehele levenscyclus.

Voorbeeld perronverlenging Een vervoerder kwam met de oplossingsgerichte vraag: ‘Kunnen jullie het perron verlengen? De trein die hier nu stopt, is te lang met het gevaar dat reizigers naast het perron stappen.’ Bron: leidraadse.nl

Voorbeeld perronverlenging Door vragen te stellen aan de klant, bleek dat alleen in uitzonderingssituaties, waarbij treinen als gevolg van verstoringen ‘verdwalen’, een trein langer was dan het perron, terwijl in eerste instantie werd aangenomen dat de perronverlenging noodzakelijk was vanwege de hoeveelheid reizigers. In overleg met de klant’ is gezamenlijk erkend dat een perronverlenging voor deze uitzonderingen niet de beste oplossing is. Nu wordt samen met de klant gezocht naar een eenvoudige oplossing om te voorkomen dat reizigers naast het perron kunnen uitstappen, bijvoorbeeld door omroepberichten in de trein. Dit voorbeeld laat zien dat toepassing van Systems Engineering veelal leidt tot verrassende oplossingen en financiële besparingen.

Systems Engineering gaat dus met name om vragen stellen om te weten wat de samenhang is met andere systemen en functies. Bijvoorbeeld beginnen met: ‘Waarom wil je dat wij dit systeem bouwen?’