De Wet hergebruik van overheidsinformatie Congres van Europa Decentraal 17 november 2015 Mirjam Linck en Eva Hendricks

Wat is hergebruik van overheidsinformatie? Hergebruik van overheidsinformatie is het opnieuw (door burgers of bedrijven) gebruiken van overheidsinformatie die ter vervulling van de publieke taak van een bepaalde instelling is geproduceerd (gecreëerd, verzameld, vermenigvuldigd of verspreid). Overheidsinformatie kan waarde hebben voor partijen buiten de overheid en als basis dienen voor nieuwe producten en diensten, zoals apps, visualisaties en analyses. Een voorbeeld hiervan is “Buienradar”.

Who in relatie tot open data De Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who) gaat uit van beschikbaarstelling naar aanleiding van een verzoek. De wet verplicht niet tot actief ter beschikking stellen van informatie als open data (actieve verstrekking). Als informatie op eigen initiatief ter beschikking wordt gesteld als open data is er ook sprake van hergebruik van overheidsinformatie.

Kenmerken van de Who  De Who regelt dat burgers en bedrijven een verzoek kunnen indienen tot het hergebruiken van overheidsinformatie en hoe dergelijke verzoeken moeten worden behandeld.  Verzoeken kunnen niet alleen tot bestuursorganen worden gericht, maar ook tot archieven, musea en bibliotheken (mits met een publieke taak belast) en andere instellingen met een publieke taak.  De Who kent bepalingen omtrent tariefstelling en mogelijke (licentie)voorwaarden.

Wat verandert er met de Who? Vier belangrijke veranderingen:  Grotere reikwijdte: de hergebruikregels zijn vanaf nu ook van toepassing op musea, bibliotheken (ook universiteitsbibliotheken) en archieven.  Keuzevrijheid vervalt: Een verzoek om hergebruik moet worden ingewilligd, tenzij sprake is van één van de limitatief omschreven uitzonderingen. informatie moet openbaar zijn; geen intellectueel eigendomsrechten van derden op informatie; verstrekking niet in strijd met bescherming persoonsgegevens.  Kostenregime: In beginsel niet meer dan maximaal marginale verstrekkingskosten in rekening brengen.  Open en machineleesbaar: Alle documenten samen met de metadata zoveel mogelijk in open en machinaal leesbaar formaat ter beschikking stellen.

Uitzonderingen Bepaalde onderwerpen zijn uitgezonderd van het toepassingsbereik van de Who: –informatie van publieke omroepen; –informatie van onderwijs- en onderzoeksinstellingen; –informatie van andere culturele instellingen dan musea, bibliotheken en archieven; –gedeelten van documenten die alleen logo’s, wapens of insignes bevatten.

Wat zijn mogelijke gronden om een verzoek om hergebruik af te wijzen? Who niet van toepassing (geen sprake van hergebruik, reikwijdte, onderwerp dat uitgezonderd is van Who e.d.); informatie is niet openbaar of mag/kan niet openbaar worden gemaakt; derden beschikken over de intellectuele eigendomsrechten; * Voor musea en bibliotheken geldt bovendien dat zij hergebruik niet hoeven toe te staan indien zij zelf beschikken over de intellectuele eigendomsrechten de informatie bevat openbare persoonsgegevens die niet zijn bedoeld voor hergebruik (zoals bijvoorbeeld informatie betreffende personen die in registers is opgenomen).

Verschil Wob-verzoek en verzoek om hergebruik Een Wob-verzoek impliceert niet ook een verzoek tot het toestaan van hergebruik of een recht op hergebruik. Een Wob-verzoek ziet alleen op openbaarmaking van informatie, zodat een burger daar kennis van kan nemen. Hergebruik gaat verder, in die zin dat informatie door anderen ten volle kan worden gebruikt en benut voor andere doeleinden dan waarvoor de informatie in eerste instantie is geproduceerd. Dit betekent dat de informatie (zoveel mogelijk) machine leesbaar en tezamen met de metadata wordt verstrekt. Bij voorkeur worden er open standaarden en open formaten gebruikt bij verstrekking van openbare overheidsinformatie.

Moet er eerst een Wob-verzoek worden ingediend voordat een verzoek tot hergebruik kan worden gedaan? Nee, in principe niet. Indien de informatie waarom wordt verzocht niet (geheel) openbaar is gemaakt moet daarover in het kader van het verzoek om hergebruik een afweging worden gemaakt. Daarbij is relevant of het verzoek tot hergebruik is gedaan bij een instelling die onder de Wob valt. Bestuursorgaan: afweging over openbaarheid aan de hand van de Wob (of andere wet met openbaarheidsregime) Andere met een publiek taak belaste instellingen: eigen afweging of informatie openbaar kan zijn

N.B. Als bepaalde informatie bestendig openbaar is gemaakt (door bijvoorbeeld verspreiding of terbeschikkingstelling op verzoek), kan de instelling bij een verzoek om hergebruik niet volhouden dat deze informatie niet openbaar is.

Soort toetsing (bestuursorgaan) Binnen verzoek om hergebruik vindt toetsing plaats aan de uitzonderingen en beperkingen van de artikelen 10 en 11 van de Wob. Er kan niet worden volstaan met een verkorte of lichtere vorm van toetsing en motivering over de uitkomst van deze toets:  Te summiere toetsing in geval van toewijzing: risico dat belangen van derden worden geschaad.  Te summiere toetsing bij afwijzing: risico afstraffing besluit in bezwaar en beroep wegens motiveringsgebrek.

Geadviseerde werkwijze in geval gevraagde informatie (naar verwachting) niet in zijn geheel openbaar gemaakt kan worden Inventariseren welke informatie er is en een inschatting maken van wat een Wob-verzoek om deze informatie naar verwachting zou opleveren. Met verzoeker in gesprek gaan om te achterhalen naar welke informatie of gegevens hij precies op zoek is. Daarbij valt een aantal mogelijkheden te onderscheiden (niet limitatief):

- vervolg-  Het is verzoeker er om te doen bepaalde informatie voor hem openbaar te krijgen. Omzetten in Wob-verzoek (instemming verzoeker vastleggen). In dat geval volgen toets en besluit op grond van de Wob.  Verzoek om hergebruik wordt gehandhaafd. Verzoeker wil de informatie hergebruiken waarvan na toetsing aan de artikelen 10 en 11 Wob (of een specifieke wettelijke regeling) is vast komen te staan dat deze openbaar is. Het bestuursorgaan neemt dan een besluit op grond van de Who, waarbij in eerste instantie de afweging over de openbaarheid moet worden gemaakt. Naast de Wob moeten daarbij alle relevante wettelijke kaders worden meegenomen.  Verzoeker is slechts geïnteresseerd in bepaalde delen van de informatie of in de onderliggende datasets die naar verwachting openbaar kunnen worden gemaakt. Hergebruikverzoek kan in die zin worden geherformuleerd. (Bestuursorgaan kan dat voor verzoeker doen in een verslag van het gesprek met de verzoeker).

Tijdpad Binnen vier weken, met de mogelijkheid tot verdaging van vier weken, dient de instelling te besluiten over de vraag of het verzoek wordt toegewezen (artikel 4, lid 4 en 5 Who). Bij een positief besluit moet daadwerkelijke verstrekking van informatie en metadata zo snel mogelijk geschieden, maar in ieder geval binnen een termijn die het mogelijk maakt het potentieel van de informatie volledig te benutten (artikel 4, lid 8 Who). Deze termijn wordt gebruikt om de informatie zo veel mogelijk herbruikbaar te maken. Ook mogelijk lakken, selecteren, kopiëren, omzetten naar pdf- of andere bestanden kan in deze termijn gebeuren. Als er derde belanghebbenden zijn, moet de informatie (analoog aan artikel 6, lid 5 Wob) niet eerder worden verstrekt dan twee weken nadat de beslissing is bekendgemaakt, waarbij de derde belanghebbende gelijktijdig met de bekendmaking van de beschikking in gelegenheid wordt gesteld een voorlopige voorziening tegen de verstrekking te vragen. Op deze wijze wordt, waar nodig, toepassing gegeven aan de uitgestelde verstrekking zoals bedoeld in de Wob. Bij een verzoek om hergebruik moet de verzoeker dus mogelijk langer (dan bij een Wob-verzoek) wachten totdat informatie daadwerkelijk wordt verstrekt.

Wijze van verstrekking Anders dan bij Wob-verzoeken heeft de instelling bij hergebruikverzoeken een inspanningsverplichting om de informatie in herbruikbare vorm aan te bieden. Bij gelakte documenten kan dit op papier, als pdf-bestand, of als het zeer omvangrijke verzoeken betreft d.m.v. inzage, waarbij verzoeker zelf kan aangeven welke stukken gekopieerd moeten worden. Voor de kosten daarvan kan worden aangesloten bij de tarieven in het Besluit tarieven openbaarheid van bestuur, aangezien dit in lijn is met hetgeen de Who bepaalt over mogelijke kosten: maximaal de marginale kosten voor verstrekking.

Voorwaarden Mogelijke (licentie)voorwaarden mogen het hergebruik niet nodeloos beperken of de mededinging beperken Geen onderscheid in voorwaarden voor vergelijkbare categorieën hergebruik (discriminatieverbod) Mogelijk beperkende voorwaarden: beperking om informatie op een bepaalde wijze te gebruiken, verplichte registratie voor gebruik, tijdslimiet aan het gebruik, doorleververbod van de gegevens e.d. Wel toegestaan: bron of naamsvermelding, beperking gebruik vanwege de staat van het document (oude manuscipten)

Tarifering Uitgangspunt: Maximaal marginale verstrekkingskosten Dat zijn de kosten voor één extra verstrekking a.g.v. een verzoek. Kosten voor verzameling en productie van informatie, evenals kosten voor bestaande infrastructuur mogen niet worden doorberekend. Leges zijn geen marginale verstrekkingskosten! Uitzonderingen: Ook de kosten van productie en verzameling plus redelijk rendement op investering meerekenen  instellingen die van inkomsten uit verstrekking afhankelijk zijn (KvK, Kadaster en RDW)  culturele instellingen Transparantie: De instelling maakt vooraf kenbaar als er kosten in rekening worden gebracht en geeft inzage in de berekening van de kosten en de factoren die zijn meegenomen.

Stroomschema voor het behandelen van een verzoek Stap 1: is er sprake van hergebruik?  Verzoek gericht aan een met een publieke taak belaste instelling?  Verzoek afkomstig van andere publieke instelling?  Berust de gevraagde informatie bij u? Stap 2: betreft het een onderwerp waarop de Who van toepassing is?  Berust de informatie bij een van de organisaties/sectoren die zijn uitgezonderd? Stap 3: is de informatie openbaar?

Stap 4: zijn er mogelijke I.E. rechten van derden in het geding/  Rusten er uitoefenbare rechten op ex Auteurswet, Wet op de naburige rechten of de Databankenwet op de informatie?  Is de met publieke taak belaste instelling rechthebbende/  Kan informatie openbaar worden gemaakt zonder voorbehoud?  Is er toestemming voor hergebruik gegeven door de rechthebbende? Stap 5: Gaat het om informatie die betrekking heeft op openbare persoonsgegevens (persoonsgegevens opgenomen in openbare registers) -vervolg stroomschema

Vragen?