3/4 vmbo Bronnen van energie § 2-5

Fossiele energie: ontstaan van aardolie Bekijk de clip over het ontstaan aardolie Hoe ontstaat aardolie? Noem de drie stappen.

Fossiele energie: ontstaan van aardolie Waarom noem je dit fossiele energie? Energie ontstaan uit resten van planten en dieren. Zeeleven vooral plankton sterft af Afdekking door sediment > druk + temp. > plankton omgezet in olie Olie zit in plooien van poreus gesteente > wordt aangeboord en opgepompt

Fossiele energie: ontstaan van aardgas Aardgas kan ontstaan uit steenkool en uit aardolie. Het is pas winbaar als zich in de grond de juiste bodemlagen bevinden. Welke eigenschappen moeten deze lagen hebben en wat is hun functie? Eigenschap Functie Poreus gesteente. Opslag/opeenhoping aardgas. Ondoorlatende deklaag. Houdt het aardgas tegen.

Fossiele energie: ontstaan van aardgas Bekijk de clip over het ontstaan van aardgas Nederland heeft een van de grootste aardgasvoorraden ter wereld. Hoe kan dat? Vroeger bestond Nederland uit een tropisch moerasbos. De planten stierven > vormden dik pakket veen > druk + hoge temperatuur > steenkool > druk op steenkool > gas stijgt op > opgevangen in poreus gesteente onder deklaag.

Fossiele energie: ontstaan steenkool en bruinkool Moerasplant Leg in vier stappen uit hoe steenkool ontstaat I N K O L G Moerasplanten sterven af en vormen dik pakket materiaal 2. Planten omgevormd tot veen 3. Veen wordt afgedekt door sediment > druk + hogere tempeeratuur > inkoling begint > bruinkool 4. Druk + temperatuur stijgen > water en gassen ontsnappen > koolstof gehalte stijgt > steenkool Veen Bruinkool Bron 58 V5 H II Editie 2 Steenkool 6

Fossiele energie: gebruik van bruinkool Bruinkoolwinning in Duitsland Bron 62 V5 H II edite 2 Waarom kan bruinkool goedkoop worden gewonnen? Zit vaak ondiep > in dagbouw te winnen Welk nadeel zit aan deze dagbouw? Landschap wordt aangetast en het grondwater daalt sterk. 7

Fossiele energie: gebruik van steenkool Drie vragen: Hoe ontstaat steenkool ? Hoe wordt het gebruikt? Wat zijn de nadelen ? Bekijk de clip voor de antwoorden:

Fossiele energie: gebruik van steenkool Ontstaan: door inkoling neemt koolstof gehalte steeds verder toe > steenkool Gebruik: als brandstof in bijvoorbeeld elektriciteitscentrale Nadelen: - Door verbranding van deze fossiele energiebron komt CO2 vrij en dat is een broeikasgas. - Ook komen er veel roetdeeltjes in de lucht > luchtvervuiling en ontstaan van bijvoorbeeld smog.

Fossiele energie ‘verwarmt ’ de aarde. Welke invloed heeft het gebruik van fossiele energiebronnen op de opwarming van de aarde= Leg uit in zes logische stappen: Stap 1: zonnestralen vallen op het aardoppervlak Stap 2: de zonnestralen worden omgezet in warmte Stap 3: de warmte stijgt op maar.. Stap 4: door verbranding van fossiele energie komt CO2 in de lucht Stap 5: CO2 houdt de warmte vast Stap 6: Er straalt minder warmte uit dan er binnenkomt > de aarde warmt op.

Soorten energie ingedeeld Duurzaam: zonne-energie windenergie waterenergie aardwarmte biomassa/hout hernieuwbaar Kernenergie Energiebronnen niet hernieuwbaar Fossiele energie steenkool aardolie aardgas bruinkool

Eeuwige energie: alleen maar voordelen? Noem twee voordelen van hernieuwbare energiebronnen Raken nooit op. Tasten milieu niet aan. Welke ‘duurzame’ energiebron voldoet niet aan beide kenmerken van een duurzame energiebron? Kernenergie Waarom mag je deze bron niet echt duurzaam noemen? Om kernenergie op te wekken, wordt uranium gesplitst. Hierdoor ontstaat radioactief afval > stralingsgevaar.

Paragraaf 3 : energie onderweg

Energiebronnen op transport: aardolie. Volg de route van aardolie. Wat gebeurt er bij de punten 1 t/m 5? 1= 2= 3= 4= 5= Winning aardolie Ruwe olie per pijpleiding naar kust 5 Per tanker naar oliehaven 4 3 Olieraffinage > tot benzine 2 1 Per tankwagen naar tankstation in de stad

Rotterdam: energie mainport van formaat Rotterdam is een belangrijke energiehaven omdat: hier een diepzeehaven ligt doorvoer naar rest van Europa gemakkelijk is

Rotterdam: energiemainport van formaat Vergelijk gebied 1 en 2 In deze clip zie je hoe de haven van Rotterdam werkt: Gebied 1 is ouder/ jonger dan gebied 2, want.. ligt verder van zee Het voordeel van locatie 2 is dat hier grote tankschepen kunnen aanmeren 2 1

Olieopslag en verwerking Olieraffinaderijen staan in de buurt van olieterminals, omdat in olieterminals de ruwe aardolie wordt opgeslagen die door de raffinaderijen worden verwerkt tot allerlei producten

Olieramp op zee 1 3 2 De grootste kans op een olieramp zoals op de foto is bij plaats 4 3, omdat hier.. veel olietankers varen; de plek dicht bij de kust ligt De olie drijft op het water, omdat… olie lichter is dan water.

Energie op transport: aardgas Aardgas wordt in Europa vooral per pijpleiding vervoert. Logisch, want de meeste gasvelden liggen op land. De grootste gasexporteur is Rusland

Gastransport in Europa Het probleem van de Oekraïne is de grote afhankelijkheid van het Russische gas. Dat maakt het land Oekraïne kwetsbaar.

Elektriciteit op transport B A Wat stellen de letters A, B en C voor? A B C Elektriciteitscentrale Hoogspanningsmast Hoogspanningsleidingen

Elektriciteit op transport Elektriciteit wordt hier opgewekt in een centrale. thermische Dat proces verloop in de volgende stappen. Zet in goede volgorde: 1 door hitte wordt water stoom 2 stroom wordt vervoerd door hoogspanningsleidingen 3 turbine levert stroom 4 stoom levert energie om turbine te laten draaien 5 verbranding van fossiele energie

Elektriciteit op transport Elektriciteit wordt hier opgewekt in een centrale. thermische De juiste volgorde is: 5 verbranding van fossiele energie 1 door hitte wordt water stoom 4 stoom levert energie om turbine te laten draaien 3 turbine levert stroom 2 stroom wordt vervoerd door hoogspanningsleidingen

Paragraaf 4 : duurzame energiebronnen

De zon gaat op voor niks B A Deze zonthermische centrale staat in Californië in het zuid - westen van de Verenigde Staten. Punt A is een en punt B is een zonnepaneel zonnecollector Dit gebied is geschikt voor zo’n centrale omdat het hier is. droog en zonnig B A

Duurzaam Dit is een vorm van duurzame energie, omdat: zonne-energie nooit opraakt, oneindig is; zonne-energie niet vervuilt.

Duurzaam Bekijk de clip over zonne-energie Noem drie verschillende toepassingen van zonne-energie: Koken Zonnen-auto Huis verwarmen Lantaarns laten branden

Duurzame energie wereldwijd Duurzame of ‘groene’ energie stelt nog niet zoveel voor. Het draagt in de wereld voor ongeveer % bij aan de energievoorziening. 7 De belangrijkste fossiele energiebron is aardolie Kernenergie wordt het meest gebruikt in Europa. Het nadeel van deze energiebron is het gevaarlijke radioactieve afval

Moeder aarde verwarmt. Aardwarmte wordt gewonnen door een centrale. geothermische Je vindt ze veel in gebieden waar: vulkanisme voorkomt; de aardkost dun is. In Nederland wordt ook aardwarmte gewonnen, maar het warme water komt hier van grote diepte.

Een geothermische centrale in actie. Beschrijf wat er bij de punten 1, 2 en 3 gebeurt. oppompen warm water Waarom wordt op IJsland veel meer gebruik gemaakt van geothermische energie dan in Nederland? energie opwekking terugpompen koud water IJsland is vulkanisch. De warmte zit daar vlak onder de oppervlakte.

Biomassa als energiebron Wat is biomassa? Noem drie verschillende vormen van biomassa Biomasa is afval van biologische aard bijvoorbeeld plantenresten, weggegooid voedsel en mest.

Biocentrale in actie 2 1 Biomassa is onderdeel van twee kringlopen. Beschrijf eerst wat er gebeurt in kringloop 1 en dan in kringloop 2. Waar grijpen de twee kringlopen in elkaar? Bij de gewassen.

De waarheid over biomassa Wat is waar over biomassa als energiebron? Stoot geen schadelijke stoffen uit CO2 uitstoot is beperkt doordat de nieuwe gewassen weer CO2 vastleggen In Nederland de belangrijkste duurzame energiebron Waar = 2

Water en wind Water en wind zijn prachtige duurzame energiebronnen. Toch worden ze nog weinig gebruikt. Er zitten ook nadelen aan. Vul de tabel in. energiebron voordelen nadelen water 1 2 3 wind

Water en wind energiebron voordelen nadelen water Oneindig schoon Water moet snel stromen Kust: grote eb en vloedverschillen nodig Aantasting van de rivier of de kust wind Aanleg windmolenpark is duur Wind is onbetrouwbaar