Financiering van zorg en welzijn Wijzigingen in de financieringsgrondslagen van zorg en welzijn met ingang van 1 januari 2015

Het huidige stelsel (tot 01-01-2015): voor alle Nederlanders via inkomen Premies zorgverzekeringen en werknemersverzekeringen Inkomen: werkloosheidsuitkering (WW) ouderdomsuitkering (AOW), arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA en WAJONG) en ziektewet (loondoorbetaling bij ziekte) Zorg: Zorgverzekeringswet regelt bekostiging van medische zorg (zowel eerste als tweede lijnszorg) Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten: niet op grond van de zorgverzekeringswet verzekerbare zorg:

Zorgverzekeringswet: voor iedereen verplicht Zorgverzekeringswet: voor iedereen verplicht. Kinderen tot 18 jaar zijn gratis meeverzekerd met ouders werkgeversdeel en werknemersdeel Premie is afhankelijk van pakket (basispakket plus aanvullend) Bij werkenden betaalt de werkgever mee aan de premie. Dekking tot 1-1-2015: eerste lijns gezondheidszorg en kosten van poliklinische en klinische zorg Variaties in pakketten en verzekeringsmaatschappijen. Dekking gelimiteerd: langdurige zorg is uitgesloten Eigen risico wordt dit jaar verhoogd tot € 375,- (was 360)

Diagnose Behandelcombinatie (DBC) Ministerie stelt vast welke combinaties van diagnose en behandeling voor bekostiging in aanmerking komen. Ziekenhuizen en artsen declareren bij zorgverzekeraars op basis van toegestane dbc’s Zorgverzekeraars sluiten contracten met ziekenhuizen en behandelaars over de tarieven voor dbc’s

AWBZ: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (1968): Dekt verzekerden tegen de kosten van onverzekerbare zorg: Verpleeg- en verzorgingshuizen Langdurige psychiatrische zorg Zorg voor mensen met een beperking in de meest brede zin (residentieel en ambulant )

Hoe werkt(e) de AWBZ? Functies: Verblijf Verpleging Verzorging Behandeling Ondersteuning begeleiding Mate van intensiviteit Zorgzwaartepakket 1 t/m 7 Combinatie van functies Diagnose wordt door de arts gesteld Indicaties worden bepaald aan de hand van het handboek indicatiestelling van het Centrum Indicatiestelling Zorgtoewijzing (CIZ)

Transformatie: Gevolgen voor gemeenten, instellingen, werkers, cliënten, mantelzorgers, vrijwilligers Gevolgen voor burgers Financiële gevolgen

Perspectief: Houdbaarheid financiering op langere termijn Paradigmaswitch: van burgers als zorgconsumenten naar solidaire en participerende burgers Harmonisatie sociale voorzieningen in Europa (Sociale paragraaf Lissabon akkoord 2000 – 2005 en 2005 – 2010 Europa 2020 – strategie): centrale thema’s waren werkgelegenheid en sociaal beleid

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) Sinds 1968: bedoeld voor onverzekerbare ziektekosten Langdurige verblijf in een verpleeg- of verzorgingshuis Langdurig verblijf in een residentiële instelling voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en mensen met chronische psychiatrische problematiek Open end financiering: verzekeringsrecht

Kaderwet welzijn (1998) voorloper Wmo Sociaal-cultureel werk, buurthuizen, jongerenwerk Maatschappelijk werk en – dienstverlening Vrouwenopvang Opvang huiselijk geweld Preventie Openbare GGZ

Overige voorzieningen Bijstandswet: vangnet voor mensen die niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien Jeugdzorg (wet op de jeugdzorg) Overige nutsvoorzieningen zoals bibliotheken, theaters, etc.

Een overzicht

Noodzaak tot hervorming houdbaarheid van de financiering op lange termijn Europese sociale agenda: Lissabon akkoorden 2000 Paradigmawisseling: van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving

Transitie: regime-change Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving: Decentralisatie van de jeugdzorg: 01-01-2015 Wijzigingen in de AWBZ – wet langdurige zorg: 01-01- 2015 Uitbreiding WMO (01-01-2007): 01-01-2015 Participatiewet 01-01-2015 Wet op het passend onderwijs (per 01-01-2014) Sluitende aanpak huiselijk geweld / kindermishandeling (per 01-01-2015)

Paradigmaverandering Preventie: meer inzetten op preventie en vroegsignalering Geïndiceerde zorg- en hulpverlening: meer inzetten op mantelzorg, eigen kracht en kortdurend verblijf Gedwongen of opgelegde zorg- en hulpverlening: meer in de eigen omgeving, meer op eigen kracht, meer op rehabilitatie

Wat gaat er concreet veranderen? Jeugdzorg Langdurige zorg Wet Maatschappelijke ondersteuning Participatiewet Passend onderwijs (01-08-2014) Sluitende aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling

Eerst nog even iets technisch: Indicatie en zorggrondslagen Wet langdurige zorg: traject loopt van diagnose naar indicatie – technisch, bureaucratisch, gedefinieerd WMO: traject is tweeledig – geïndiceerde zorg en wenselijke zorg – het keukentafelgesprek Jeugdzorg: traject is meerledig: preventie, diagnose en indicatie behoren tot de basistaken – spagaat voor de wijkteams

diagnose Taak van de eerste lijn: huisarts. POH, GGZ en Maatschappelijk Werk Analyse, oordeelsvorming en doorverwijzing

Indicatie: wel of niet? Toegang zonder indicatie Eerste lijns zorg Informatie en advies (lichte hulpverlening) CJG Geen toegang zonder indicatie Verzekerde zorg: AWBZ (WLZ) en Zorgverzekering Onverzekerde zorg: WMO – geen recht maar een voorziening Verplichte zorg: reclassering, jeugdzorg (via een maatregel) en BOPZ

Geïndiceerde zorg via het CIZ in het kader van de Wlz was is Verblijf Verpleging Verzorging Behandeling Ondersteuning begeleiding Verblijf Adl-assistentie behandeling

CIZ indicatie: Vergelijkbaar met DBC onder de zorgverzekeringswet. DBC: diagnose behandel combinatie. De zorgverzekeraar betaalt via een complex stelsel voor verrichtingen: diagnose, behandeling, verpleging, nazorg aan het ziekenhuis en aan de huisarts. Het CIZ heeft bepaald op basis van gemiddelden wat verblijf, behandeling, verpleging, ondersteuning en begeleiding kost. Dit is vertaald in zorgzwaartepakketten.

Wat valt er niet onder? Huishoudelijke hulp (Wmo) Hulpmiddelen (Wmo) Aanpassingen in de woning (Wmo) Sociaal leven en ondersteuning daarbij (Wmo) Hulp bij opvoeding (Jeugdzorg) Dagbesteding (Wmo)

Wie regelt dat dan? De WMO: Verschil: WMO is een voorziening en Wlz is een recht Keukentafelgesprekken: wat kun je zelf, wat kan je familie, wat kunnen je buren of je sociale netwerk, wat kunnen vrijwilligers? Voorliggende voorzieningen (gemeente kijkt altijd of er sprake is van een recht of aanspraak op voorliggende voorzieningen)

Jeugdzorg Financiering, organisatie en beleid: gemeente Wat? Jeugdbescherming (maatregelen) Jeugdreclassering Jeugdzorg Plus (gesloten jeugdzorg) Jeugd GGZ Jeugd LVB (relatie met WMO) Eerder in het kader van de WMO: preventiebeleid

Eén financieringssysteem Macrobudget Jeugd: definitieve bedragen en verdeelsleutel op basis van bevolkingsgegevens Productiebekostiging: vooraf gedefinieerde prestaties voor een specifieke cliënt Functiebekostiging: gemeente betaalt een vooraf vastgesteld bedrag voor een bepaalde gewenste functie (een plaats) Populatiebekostiging: netwerk- of wijkgerichte bekostiging ( op basis van kerngetallen van een bepaalde groep burgers – deelpopulatie)

Geïndiceerde jeugdzorg Gemeente koopt geïndiceerde jeugdzorgplekken in. Bestaande indicaties worden overgenomen Nieuwe indicaties gelimiteerd door inkoop Gemeente bepaalt prijs via openbare aanbesteding Hoe dat gaat uitpakken..................................?

WMO Kaderwet sinds 1 jan. 2007, Gefaseerde invoering: forse uitbreiding per 1 januari 2015 Vervanging van oude welzijnswet Financiering van sociaal cultureel werk, maatschappelijk werk en maatschappelijke opvang Vervanging van de wet voorziening gehandicapten (de toiletpot en de traplift) Vrijwilligersondersteuning, cliëntenondersteuning, preventie en OGGZ Thuiszorg (huishoudelijke hulp)

Uitbreiding WMO per 01-01-2015 Begeleiding en dagbesteding Ondersteuning mantelzorgers Plaatsing in beschermde woonomgeving mensen met EPA (ernstige psychiatrische aandoeningen) Opvang in geval van huiselijk geweld Wijkverpleging gaat naar zorgverzekering

Participatiewet Vanaf 1 januari: herkeuring bestaande WAJONG Vanaf 1 januari: nieuwe gevallen rechtstreeks onder participatiewet Afbouw sociale werkvoorziening Loonkostensuppletie voor arbeidsgehandicapten Tegenprestatie bijstand

Passend onderwijs (01-08-2014) Herverdeling van middelen / samenvoeging van cluster 3 en 4 scholen (speciaal onderwijs) met gewone scholen Cluster 1 en 2 onderwijs (blinden en slechthorenden) blijven bestaan Geen leerlinggebonden financiering (rugzakje) meer Basiskosten per kind voor alle basisscholen en voortgezet onderwijs. Extra geld voor regionale samenwerkingsverbanden van scholen, voor extra ondersteuning van leerlingen uit cluster 3 en 4 (gedragsproblemen, langdurig zieken, kinderen met een beperking)

Wet langdurige zorg: Beperkt tot mensen die nu binnen intramurale voorzieningen verblijven. Functie verblijf en verpleging blijft bestaan Functies verzorging wordt vervangen door ADL- assistentie Functies ondersteuning en begeleiding vervallen en worden ondergebracht in de Wmo

Gevolgen voor instellingen Overgangssituatie: Bestaande gevallen worden ontzien Gemeenten kopen zorgplaatsen (ambulant) in. Instellingen moeten mee in aanbestedingsprocedure Gemeenten hebben sterke invloed op de prijs.

Persoonsgebonden budget In Wmo blijft het mogelijk om voorziening te ontvangen in de vorm van PGB of in natura PGB gaat niet meer naar cliënt zelf maar naar de sociale verzekeringsbank. Sociale Verzekeringsbank betaalt de zorgverlener uit, via vast tarief Leerling gebonden financiering (rugzakje) vervalt Langdurige zorg: PGB blijft mogelijk, maar wordt veel strikter genormeerd. Nog niet helemaal uitgekristalliseerd.

Ouderen (AWBZ) Doelstelling om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen: ondersteuning vanuit Wmo. Persoonlijke verzorging via zorgkostenverzekering Scheiding tussen wonen en zorg Voor noodzakelijk verblijf in een verpleeghuis wordt huur in rekening gebracht Thuiszorg in natura of in de vorm van PGB Per gemeente verschillende eigen bijdrage (inkomensafhankelijk)

GGZ: Situatie nu: 90 % van het GGZ-budget gaat naar 10 % van de cliënten. Tot 1 januari 2015: korter dan 1 jaar via zorgverzekering Voorgezet verblijf (na 1 jaar) via AWBZ Na 1 januari: GGZ-zorg gaat in zijn geheel naar de zorgverzekering (DBC – diagnose behandelcombinatie) Paradigmaverandering: outreachende hulpverlening en crisisinterventie (Ambulant/Act en Fact) Beddenreductie met 30 % ultimo 2020 Daling opnames en voortgezet verblijf (langer dan 1 jaar) gaat nog erg langzaam

Een overzicht Wmo: voorziening (keukentafelgesprek) Wie?: gemeenten Wat? Welzijnsvoorzieningen (AMW, Buurthuizen, ouderenwerk) Maatschappelijke opvang Vrouwenopvang Voorzieningen gehandicapten en vervoer Preventie Clientenvertegen-woordiging Ondersteuning vrijwilligers en mantelzorgers Thuiszorg (huish. Hulp) Ondersteuning en begeleiding (AWBZ-functies) Sluitende aanpak huiselijk geweld OGGZ Jeugdwet: wettelijk kader Wie?: gemeenten ism bestaande aanbieders Wat?: taken centra jeugd en gezin taken Advies en Meldpunt kindermishandeling Voogdij/uitvoering kinderbeschermingsmaatregelen Jeugdreclassering Jeugd ggz Geïndiceerde jeugdzorg Jeugdzorg Plus (gesloten jeugdzorg) Pleegzorg Residentie jeugdzorg Jeugdgezondheidszorg Preventie Wijkteams voeren samen Wmo en jeugdwet uit. Gespecialiseerde zorg wordt ingekocht Participatiewet: omvat sociale werkvoorziening, WAJONG en Wet Werk en Bijstand Wie?: gemeenten Wat: bijstandsgerechtigden kan worden gevraagd om een tegenprestatie te leveren voor het verkrijgen van een uitkering. In de vorm van vrijwilligerswerk of maatschappelijke taken Bestaande WAJONGERS worden herkeurd. Nieuwe instroom wordt beperkt Sociale werkvoorziening wordt afgebouwd. Gemeente kan werkgevers ondersteunen bij het in dienstnemen van mensen met een (arbeids)beperking Budget Wajong en Sociale Werkplaatsen gaat naar de gemeenten

Passend Onderwijs: Wet langdurige zorg: Ouderen: Wie?: scholen basis en voortgezet onderwijs Wat?: Herverdeling van middelen Basisbedrag per leerling Aanvullend bedrag voor extra ondersteuning Samenvoeging cluster 3 en 4 en gewone scholen Wet langdurige zorg: Wie?: Residentiele voorzieningen voor mensen met een ernstige beperking Wat?: Verblijf ADL-assistentie Behandeling Functies ondersteuning en begeleiding worden overgenomen in het kader van de Wmo Bestaande indicaties blijven (voorlopig) gehandhaafd. Gevolgen voor de instellingen: financiering via zorgkantoor (AWBZ) en via Wmo van gemeenten. Inkooprelatie Ouderen: Wie?: verpleeghuizen Wat?: Scheiding wonen en zorg Verpleeghuisopname valt onder de Wet Langdurige Zorg Persoonlijke verzorging gaat naar zorgkostenverzekeraar Verzorgingshuizen op termijn dicht Ouderen zo lang mogelijk thuis ondersteunen Huishoudelijke hulp via Wmo Inkomensafhankelijke bijdrage voor ouderen bij beroep op Wmo (per gemeente verschillend)

Zorg in natura / PGB in zowel de Wmo als in de Wet Langdurige Zorg kan hulp worden aangeboden in natura of in de vorm van een pgb. PGB wordt wel aan banden gelegd. PGB wordt overgemaakt aan Sociale Verzekeringsbank Sociale Verzekeringsbank verstrekt vergoeding aan uitvoerders van zorg- en hulpverlening in de vorm van PGB.

Begrippen Recht: wettelijk vastgelegde aanspraken op voorzieningen (AWBZ) Voorziening in het kader van de Wmo: gemeente heeft een compensatieplicht. De gemeente moet mensen die vanwege een beperking, chronische ziekte of vanwege psychische of psychosociale problematiek niet volwaardig mee kunnen doen in de samenleving compenseren, zodat ze wel optimaal mee kunnen doen. In de AWBZ is sprake van een recht in de vorm van hulp in natura (geleverde hulp vanuit een instelling of organisatie) of in de vorm van een PGB. In de Wmo gaat het om compensatie: zodanige ondersteuning dat mensen met een beperking wel mee kunnen doen. Iemand heeft problemen met voortbewegen. Niet de beperking is de grondslag voor de voorziening, maar de vraag in hoeverre deze beperking iemand belemmerd om te participeren. Als dat wel zo is, heeft de gemeente de plicht om die belemmering op te heffen. Hoe ze dat doet is niet vastgelegd. Zorg in natura: door een instelling of organisatie geleverde zorg. PGB: persoonsgebonden budget, geld dat de client ontvangt om zelf zorg of hulp in te kopen. Per 1 januari 2015 ontvangt de client niet zelf het geld, maar keert de sociale verzekeringsbank het geld uit aan degene met wie de client een contract heeft afgesloten voor het leveren van zorg in de vorm van PGB. CIZ: Centrum Indicatiestelling Zorgtoewijzing, de organisatie die vaststelt welke zorg iemand krijgt met een AWBZ-indicatie. Het CIZ hanteert een aantal functies en per functie een bepaalde zorgzwaarte. Op die basis wordt een zorgzwaartepakket vastgesteld: dat bepaalt hoeveel zorg iemand met een bepaalde indicatie krijgt toegewezen. De laagste zorgzwaarte is 1, de hoogste 7. De Wet Langdurige zorg (Wlz): de kaderwet die zorg op basis van de AWBZ regelt. In de Wlz zijn de functies die het CIZ hanteert teruggebracht tot drie functies: Verblijf, ADL-assistentie en Behandeling (zie toelichting bij de dia’s daarover)