Systemisch werken bij NAH Over het betrekken van de omgeving van het kind bij de behandeling

Inhoud Workshop 1. Waarom de omgeving van het kind betrekken 2. Tips en tools: hoe kun je dat doen 3. Een voorbeeld van hoe je een bijeenkomst voor familie en netwerk kunt organiseren met daarin een ervaringsoefening.

Drie redenen om het systeem te betrekken bij revalidatiehulpverlening 1. Samenwerking 2. Educatie 3. Steun bieden

1. Samenwerking Informatie verzamelen door middel van het systeem (hoe was het kind voorheen?) Oog krijgen voor de context van de revalidant Optimaliseren van het sociaal functioneren van de revalidant

2. Educatie Informatie geven over het ziektebeeld Informatie geven over nut en doel therapie Strategieën leren en vasthouden: hoe kan de familie daarbij helpend zijn

3. Steun bieden Praktische en emotionele steun bieden aan familieleden Helpen omgaan met veranderd gedrag van het kind Helpen omgaan met veranderde rollen

Enkele voorbeelden van Dilemma’s Mensen vertellen me dat ik anders ben, maar ik voel me dezelfde persoon. Ik wil mijn kind stimuleren, maar wil niet zijn therapeut worden Ik wil onze vriendschap behouden, maar de vriendschap kan niet op dezelfde manier voortgezet worden. Ik wil eigenlijk niet zo over mijn kind praten, maar heb wel behoefte om mijn gevoelens te uiten.

Wie nodig je uit voor een systeemgesprek? In ieder geval de ouders, (ook als ouders niet meer bij elkaar wonen) Sluit zoveel mogelijk aan bij de wensen van het gezin Wees daarbij flexibel Vraag toestemming aan de anderen om zo nodig apart met gezinsleden te praten

Hoe het kind te motiveren? “Onze ervaring is dat gezinsleden graag willen helpen.” “Een aandoening zoals jij hebt, raakt ook de mensen om je heen” “Vanuit de revalidatie zijn wij gewend om ook de mensen in je omgeving te betrekken” (vanzelfsprekendheid neerzetten) “Het effect van de revalidatie is groter wanneer jouw omgeving daarin meegenomen wordt.” “We willen ook graag horen hoe je omgeving tegen de situatie aankijkt”

Hoe de omgeving te motiveren “U kent uw kind het beste. Wij zijn benieuwd naar hoe u tegen de situatie aankijkt.” “Revalidatie is een zware klus. Ondersteuning van de omgeving is daarbij essentieel. We hebben daarom uw hulp nodig.” “We willen graag met u als familie samenwerken” “We realiseren ons dat de aandoening van uw kind ook veel impact heeft op jullie gezin. We willen u daarom graag uitnodigen voor een gesprek”

Hoe aan te sluiten bij het gezin? Stel je ‘open’ op. Wat is belangrijk voor het gezin. Spreek waardering uit voor het feit dat men gekomen is Hoe is het voor u, dat uw kind, kleinkind, broer, zus….. Wat heeft het voor jullie als gezin betekend… Wat is er anders binnen jullie gezin sinds..

Vervolg: aansluiten bij het gezin Voor wie is er het meest veranderd? Wat is voor jullie belangrijk om het over te hebben dit eerste gesprek? Zijn we zo op de goede weg met elkaar? Is dit helpend voor jullie? Vraag steeds of het voor de andere gezinsleden ook OK is om op een bepaald onderwerp door te gaan.

Maak gebruik van… Sleutelwoorden die je hoort Dilemma’s die genoemd worden Reacties die je kunt normaliseren Het heretiketteren van ‘negatieve’ reacties of gevoelens Het externaliseren van het probleem. Het ‘verdikken’ van een positief verhaal (door rond te vragen) Humor! Maakt zware zaken lichter.

Heb oog voor… Het non-verbale, benoem dit op een uitnodigende en respectvolle manier Circulaire patronen en gebruik deze om situaties te normaliseren De krachten binnen het gezin! Hoe zijn ze eerder met moeilijke situaties omgegaan. De hulpvragen die je kunt destilleren uit het gesprek. (bijv het lijkt alsof u zich afvraagt wat u mag verwachten van uw kind. Zou u het prettig vinden om..)

Van onveilige onzekerheid naar veilige onzekerheid Praten over dat wat niet gezegd kon worden kan de veiligheid vergroten. Steeds checken: is het goed voor jullie om het hierover te hebben? Verbindingen maken tussen gezinsleden. Door ziekte kan afstand ontstaan. (bijv tussen ouders) ‘Toestemming geven’ voor verschillende manier van beleven van de situatie Hoe ‘doen’ jullie verdriet, onzekerheid, boosheid enz binnen jullie gezin

Hulpmiddelen om in gesprek te komen Op de volgende dia’s noemen we een aantal hulpmiddelen waardoor het gemakkelijker kan zijn om in gesprek te komen met het gezin.

Levenslijn maken met het gezin Feiten en beleving krijgen aandacht Krachten van het gezin kunnen zo ontdekt worden Kinderen kunnen tekenen, bijvoorbeeld symbolen of smilies onder de feiten zetten

Genogram maken Familieverbanden worden zichtbaar Een veilige manier om te onderzoeken waar krachten van het gezin liggen Een manier om hulpbronnen te ontdekken Belangrijke personen kunnen, ook al zijn ze er niet meer, een stem krijgen. Oog voor horizontale en verticale stressoren

Woordspin maken Als je merkt dat een bepaald item erg ‘leeft’ binnen het gezin of juist een dilemma vormt Veilige, niet bedreigende en ‘open’ manier van kijken naar een situatie Iedereen kan inbreng hebben Je kunt verbindingen maken tussen woorden en hierdoor ook tussen personen

Posities in schema zetten Geschikt om veranderingen in de verhoudingen zichtbaar te maken. (posities veranderen vaak door ziekte) Wat zijn gewenste veranderingen. Hoe zou het gezin het graag willen hebben. Wat is daarvoor nodig? Door schema te maken of door Duplo-poppetjes

Apart met kinderen of jongeren Iets tekenen voor de broer of zus met NAH (verwerken tot boekje of schilderij) Spreekbeurt maken voor op school Jongeren: Collage van voor en na het ongeval Gesprek los van ouders

Interdisciplinair systemisch werken Gezinsleden uitnodigen om mee te kijken of zelfs mee te doen met therapie geeft vaak veel informatie. (voorbeeld: Turks meisje) Zowel mogelijkheden als beperkingen worden zichtbaar wanneer gezinsleden bij therapie aanwezig zijn. Bijvoorbeeld een combinatie van eerst meekijken bij FT/ET en daarna een bespreking bij PSF.

Tot slot Een respectvolle, nieuwsgierige houding is de belangrijkste basis voor het werken met gezinnen De principes van Oplossingsgericht werken zijn heel goed te gebruiken bij gezinsgesprekken Met z’n tweeën werken is leuker dan alleen, zeker als je nog niet zoveel ervaring hebt.

Deze dia wordt standaard weergeven als openingsdia Deze dia wordt standaard weergeven als openingsdia. Als je deze dia verwijdert, kun je die alleen ‘terughalen’ uit een andere presentatie. Kies “Nieuwe DIA” om een normale dia toe te voegen. 24

Bijeenkomst voor familie en netwerk van het kind Doel: De omgeving van het kind weet wat er door het hersenletsel veranderd is en kan er rekening mee houden. Tijdstip: Wordt aan het eind van het revalidatietraject op een avond gehouden.

Deelnemers Ouders bepalen met het kind wie uitgenodigd worden. Familieleden Belangrijke kennissen Werkgever ouders of kind Vrienden van het kind met hun ouders Mentor, leraren Dominee Letselschadeadvocaat Hulpverleners

Werkwijze Deelnemers worden per brief uitgenodigd door Revalidatie Friesland, namens de ouders In overleg met ouders is het kind helemaal of gedeeltelijk bij de voorlichting aanwezig. Na binnenkomst met koffie wordt het programma getoond.

Programma (globaal) 1900 uur Welkom, inleiding en voorstellen 1920 uur NAH algemeen 1930 uur Ervaren 2000 uur NAH bij Hinke 2030 uur Ouders en zussen 2040 uur Vragen 2050 uur Stukje video 2100 uur Afsluiting met Hinke

NAH = Niet Aangeboren Hersenletsel Hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan dat leidt tot een (onomkeerbare) breuk in de levenslijn

Traumatisch hersenletsel oorzaak buiten het lichaam Val Mishandeling Ongeval Niet-Traumatisch hersenletsel oorzaak in het lichaam Hersenbloeding/Herseninfarct (CVA) Tumor Zuurstofgebrek (bijv. bijna-verdrinking) Infectie (bijv. hersenvliesontsteking)

Mogelijke gevolgen van hersenletsel Problemen met het bewegen Problemen met de taal-spraak Problemen met het denken Problemen in het gedrag

Zelf ervaren

Hinke Van zichtbare gevolgen naar onzichtbare gevolgen Revalidatie gestart op 8 mei 2011, ruim een maand na het ongeluk: Hinke kan bij opname niet lopen en niet praten en is erg in de war Tijdens de revalidatie veel oefenen, opnieuw leren van vaardigheden EN ervaren en leren omgaan met (blijvende) beperkingen in dagelijkse situaties Nu: Hinke kan weer lopen en praten gaat prima! Beperkingen zijn niet zichtbaar aan de buitenkant ‘onzichtbare handicap’

De gevolgen van het hersenletsel voor Hinke Geheugen Het opnemen en vasthouden van nieuwe informatie is heel lastig. Tempo Het denken en handelen kost meer tijd. Geen dubbeltaken. Initiatief Hinke kan moeilijk vanuit zichzelf activiteiten bedenken, plannen en beginnen. Ziekte-inzicht Hinke ervaart haar beperkingen zelf niet (altijd) Sociaal Hinke voelt niet altijd vanuit zichzelf wat ‘sociaal gepast’ is

Wat heeft Hinke nodig Begrip en respect Het is geen onwil! Eerlijke feedback Vertel wat er misgaat en zeg hoe het anders kan. Geef ook (gemeende) complimenten, benoem wat goed gaat, wat je fijn vindt. Verwijzen naar hulpmiddelen/strategieën Bijv. “Ik schrijf het even voor je op” Gebruik van de tablet Helpen structureren Hulp om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren en omgaan met de blijvende beperkingen De Noorderbrug

Verder lezen? www.hersenletsel-uitleg.nl