Professioneel kapitaal LA 3 Thema 3 Docenten, docententeams en schoolorganisaties in onderwijsvernieuwingen

Kees Jansen, in NRC 18 oktober 2014 “Als je kind maar uitblinkt”: “Leerkrachten zijn mensen, professionals met een roeping. Die niet werken om winst te maken, maar die iets willen betekenen voor de samenleving. Ze willen handelen naar de normen van hun vak. En daar komt een grote mate van autonomie bij kijken.”

VRAAG! Wat voel je als je goed bezig bent met je vak?

Professie: Vrijheid en verantwoordelijkheid gaan samen Inzet Kennisbasis Gespecialiseerde vaardigheden Oordeelsvermogen Zelfregulerend leren Gezag

1. inzet De inzet om ten dienste te staan van de belangen van cliënten in het bijzonder en aan de belangen van de samenleving in het algemeen. Overwegingen: Een ethische relatie tussen de professional en de samenleving.

2. kennisbasis Kennis hebben van de theoretische verankering, die gebruikt wordt om het handelen in de praktijk richting te geven Overwegingen: Professionals houden zicht op de ontwikkelingen in de theorie.

3. gespecialiseerde vaardigheden Het beheersen van een gespecialiseerde combinatie van vaardigheden, technieken, analysemethoden. Overwegingen: Spanningsveld tussen de ontwikkelingen in de theorie en de praktijk van het handelen. Reflective practitioner

4. oordeelsvermogen Handelen op basis van oordeelsvorming, ook wanneer een complexe situatie nieuw, onvoorspelbaar of onzeker is. Overwegingen De gevolgen van hun acties in kaart brengen om nieuwe praktijken op te bouwen en te delen.

5. zelfregulerend leren Het organiseren van individueel en collectief leren van ervaringen. Het gaat om zelfmanagement en zelfontwikkeling Overweging: Professioneel handelen en professioneel leren vereist het oprichten en goed functioneren van leergemeenschappen.

6. gezag Een gerichtheid op het samen actief vormgeven van de professie en het opleiden van nieuwe leden. Overweging: Gezag van een professie zijn hebben en krijgen.

Uitwisselen 10 MINUTEN Wissel uit met je buurman, buurvrouw: Hoe zou je je eigen professionele identiteit omschrijven?

De leraar als professional. Wat versterkt ons? Blijven ontwikkelen: voorbeeldfunctie docent Nascholing aanbod en vraag sluiten op elkaar aan Het zien van het belang van doorlopende professionalisering Zeggenschap over professionalisering Op waarde schatten van informeel leren Rekening houden met fase van de loopbaan Formele prikkels: Functiemix, lerarenbeurs, lerarenregister Cultuur van aanspreken op kwaliteit en ontwikkeling

Wat hindert ons om onderwijzen als een professie te zien? beeldvorming Leraar zijn is een aangeboren talent Vak is alleen in de praktijk te leren Leraar zijn is het toepassen van tips en tricks Onderwijs alleen beoordelen op (makkelijk) te meten indicatoren Onderwijzen is theater Onderwijzen is een heilige roeping en missionaire betrokkenheid Onderwijzen kan vervangen worden door online instructie Onderwijzen heeft een lage status

Wat belemmert het ontwikkelen van professionaliteit? Sturing Regeldruk Te weinig bekwaam Koning in de klas

Professioneel kapitaal Hargreaves, A. & M. Fullan (2012), Professional capital, transforming teaching in every school (New York, Teachers College Press) Professioneel kapitaal is de systematische ontwikkeling en integratie van drie soorten kapitaal –menselijk, sociaal en besluitvormings- in de professie van het onderwijzen. Met andere woorden het is het samenspel tussen het individuele en het collectieve leren en het gezamenlijk nemen van gefundeerde besluiten ten behoeve van de ontwikkeling van het onderwijs en de organisatie.

Soorten kapitaal Menselijk kapitaal is ondermeer kwalificaties, kennis, voorbereiding, vaardigheden en emotionele intelligentie. Sociaal kapitaal is ondermeer vertrouwen, samenwerking, gedeelde verantwoordelijkheid, onderlinge ondersteuning, professionele netwerken, gezamenlijke doelgerichtheid. Besluitvormings kapitaal is ondermeer geinformeerd oordeel, experimenteren in de praktijk en ervaringen vastleggen, het stellen van uitdagende doelen, reflectie

Ontwikkelen van menselijk kapitaal van de leraar Bezitten van kennis en vaardigheden: vakkennis en didactische en pedagogische kennis Inzicht in de achtergronden van leerlingen en hun families Innovatief vermogen Interpersoonlijk vermogen in interactie met leerlingen, ouders, collega’s Passie en morele betrokkenheid Zelf beter willen worden, reflecteren op handelen Kunnen werken in teamverband, vertrouwen opbouwen, communiceren

Welke omstandigheden zijn nodig om te onderwijzen als een pro? Gelegenheid om elkaar te ontmoeten Ruimte in de schoolcultuur en in het curriculum om de eigen praktijk te bespreken en samen te innoveren. De gewoonte om data te verzamelen en gebruiken. Stabiel leiderschap dat de leraar en het team in de actiestand zet om samen een hoger doel te bereiken. Personeelsbeleid dat rekening houdt met fase van loopbaan Gelegenheid om te leren van collega’s, op school, in andere scholen, in andere landen.

Uitwisselen: 10 minuten Wissel uit met je buurman/buurvrouw: Heb je aanvullingen op je eerder gemaakte omschrijving van je professionele identiteit? Waar zie je mogelijkheden en gelegenheid om de omstandigheden om te onderwijzen als een pro te verbeteren? Hoe? PLAATS JE OMSCHRIJVING VAN JE PROFESSIONELE IDENTITEIT OP JE BLOG!!

Suggesties: Johan Schaberg: Professional zijn, een belastende vrijheid En Leidinggeven aan professionals? Mathieu Weggeman Brochure VOION, Goed zorgen voor professioneel kapitaal over professionaliseren in vo scholen: Gardner, H. & Shulman, L.S. (2005). The professions in America today, crucial but fragile, Daedalus (134) 3, Hargreaves, A. & M. Fullan (2012), Professional capital, transforming teaching in every school (New York, Teachers College Press)