Ontwerpen van een onderzoek Marcel Seijner m.seijner@hr.nl

Onderzoeksdoel Elk onderzoek heeft een doel Doel onderzoeker  doel opdrachtgever Begint met doel en eindigt met doel

DOEL DOEL

Doel bij bedrijfskundig onderzoek: Problemen oplossen

DOEL PROBLEEM OPLOSSINGEN DOEL

Probleem Probleem is niet voor iedereen hetzelfde Probleem  situatie Problemen hebben meestal meerdere oorzaken of is een verband tussen meerdere oorzaken Probleem is de spanning tussen een feitelijke en een wenselijke situatie

Probleem Ouders vinden hard rijdende auto’s een probleem Bestuurders van auto’s vinden kinderen een probleem

DOEL PROBLEEM PROBLEEM ANALYSE OPLOSSINGEN DOEL

Door onderzoek blijken er meerdere problemen te zijn en moet de probleemstelling aangepast worden: VOORTSCHRIJDEND INZICHT=> ITERATIEF PROCES

DOEL PROBLEEM PROBLEEM ANALYSE PROBLEEMSTELLING OPLOSSINGEN DOEL

Probleem? Stap 1: probleemsignalering Wat is het probleem? Waarom is het een probleem? Voor wie is het een probleem? Wat is het verschil tussen de feitelijke situatie en de wenselijke situatie?

Oplossingen verzin je niet!! Diagnostiseer Stap 2: oorzaak gebieden en achtergronden definiëren Bv in de bedrijfskunde: Logistiek; Financieel; Marketing; Verkoop; Inkoop; Communicatie, informatiestroom; Organisatie; (productie-)proces; Strategisch; Etc.

Oorzaak-gevolg Stap 3: Plaats mogelijke oorzaken binnen deze gebieden (domeinen): Bv in de gedefinieerde gebieden: Verkoop: er vindt te veel of te weinig verkoop plaats Verkoop: de verkoopprijzen zijn te laag Verkoop: de klant heeft een andere verwachting Niet: te weinig verkopers of verkopers deugen niet

Nu even niet ‘out-of-the-box’ Stap 4: projectkader afbakenen. In welke richting gaat men de oplossing zoeken? Valkuil: opdrachtgevers denken vaak al in oplossingen en geven daardoor al oplossingsrichtingen aan. Pas daar voor op! Ook: herformuleer eventueel het onderzoeksdoel als blijkt dat er veel meer oorzaken lijken te zijn dan in eerste instanties verwacht.

Relaties tekenen! Stap 5: relaties leggen tussen domeinen Er zijn verbanden tussen de oorzaken van verschillende domeinen, geef deze verbanden aan. Bijvoorbeeld: de verkoop stagneert doordat de kostprijs misschien hoger is dan bij de concurrent. Dit komt doordat het logistieke proces onlogisch is en leveranciers te laat leveren.

Probleemstelling definiëren Stap 6: herdefinieer het probleem Probleemanalyse is een iteratief proces, door voortschrijdend inzicht wordt steeds duidelijker wat de oorzaken van het probleem (kunnen) zijn. Bijvoorbeeld: de verkoop stagneert omdat de prijs, in verhouding tot de concurrent, te hoog is door het slechte logistieke proces en de slechte levertijden van de leverancier

Oriëntatiefase voorbij Deze fase kan (moet) best lang duren. Neem daar de tijd voor. Half werk hier betekent dat de rest van het onderzoek de verkeerde kant op kan gaan.

Hoe kom je nu tot de oplossingen? DOEL PROBLEEMSTELLING OPLOSSINGEN DOEL

Onderzoeksplan Stap 7: ontleed de probleemstelling, de onderzoeksvragen en de deelvragen. Door het ontleden van de probleemstelling wordt een plan gemaakt wat er onderzocht moet worden.

Probleemstelling ontleden (stap 7a) De probleemstelling bestaat meestal uit een aantal begrippen, die begrippen moeten worden onderzocht. Probleemstelling kan zijn: In ons bedrijf wordt gestolen. In deze probleemstelling staan twee begrippen, bedrijf en diefstal (gestolen). Het begrip diefstal is niet in één keer duidelijk. Namelijk wat is diefstal? Diefstal van producten (eindproducten), van materiaal (kopieerpapier e.d.), van uren (te vroeg naar huis), te veel declareren enzovoort. Met deze variabelen kan je aan de slag, die kan je meetbaar maken. Om de variabelen meetbaar te maken maak je er indicatoren van. Bijvoorbeeld aantal stuks eindproducten die per week worden meegenomen. Aantal kilometers dat teveel wordt gedeclareerd.

Waarom? Stap 7b: onderzoeksvragen definiëren Eigenlijk zijn er meer vragen gerezen dan er oplossingen zijn gekomen. Prima! Noteer deze vragen, deze vragen leiden tot de oplossing van het probleem. Bijvoorbeeld: hoe zou het logistieke proces dan in elkaar moeten zitten? Wat rekent de concurrent? Hoe is de relatie met de leveranciers?

ANTWOORDEN OP ONDERZOEKSVRAGEN DOEL PROBLEEMSTELLING ONDERZOEKSVRAGEN OPLOSSINGEN DOEL

Waar antwoorden vinden? Uit de theorie of de praktijk Theoretisch onderzoek: uit wetenschappelijk onderbouwde artikelen Synthese van diverse theorieën Praktijk onderzoek: Vanuit waarnemingen Vanuit interviews Vanuit enquêtes

Empirische cyclus Het mogelijke antwoord kan komen uit de literatuur, maar dan moet je het wel toetsen of het toepasbaar is op het probleem of bedrijf. Het mogelijke antwoord kan komen uit antwoorden uit de synthese van enquêtes, interviews en waarnemingen, dan moet er nog getoetst worden of dit overeen komt met de theorie.

Empirische cyclus Theorie (Nieuwe) hypothese(n) opstellen Theoretische deductie Theorievorming (Nieuwe) hypothese(n) opstellen Empirische wetten Generalisatie/ inductie Theoretische voorspelling Waarnemingen (voorspellingen toetsen of starten met waarnemingen) Empirische cyclus

Deductief/inductief Inductief onderzoek start met waarnemingen Deductief onderzoek start met theorie De gehele cyclus wordt doorlopen of worden parallel uitgevoerd en wordt er een gap (kloof of verschil) waargenomen tussen theorie en praktijk De kloof geeft wellicht tevens het verschil aan tussen huidige situatie (praktijk) en gewenste situatie (theorie) Het dichten van deze kloof is de mogelijke oplossing voor het probleem

Met goed voorbereiden wordt winst gemaakt Stap 9: onderzoek voorbereiden Bereid voor waar de antwoorden gezocht kunnen worden. Hierna gaat er pas daadwerkelijk onderzoek plaatsvinden. In tijd gezien is het onderzoek bijna halverwege. Ook in projecten in bijvoorbeeld de bouw is met de helft van de tijd kwijt met voorbereiden, tekenen, inkopen, afspraken maken. Pas halverwege het project gaat de eerste paal de grond in. Zorg voor triangulatie (driehoeksmeting). Ga niet van bijvoorbeeld één of enkele interviews uit. Verifieer met bijvoorbeeld observaties of enquêtes of de antwoorden uit het interview kloppen. Leg de uitkomsten/antwoorden ook naast literatuur, is het een algemeenheid dat iets bijvoorbeeld op die manier wordt georganiseerd. Op deze manier werk je aan een valide onderzoek. Betrouwbaarheid zegt iets of je de juiste bronnen hebt geraadpleegd (juiste literatuur, juiste personen, juiste waarnemingen)

Serendipiteit en convergeren Stap 10: onderzoek doen Het gevaar bij onderzoek doen, is dat er meerdere antwoorden mogelijk zijn en dat men niet weer waar men moet zoeken. Ook vindt men antwoorden waar men niet naar op zoek was: serendipiteit. Van divergeren naar convergeren. Op een zeker moment moet men durven zeggen: ‘nu stop ik met zoeken en vinden en ga analyseren’: convergeren.

ANTWOORDEN OP ONDERZOEKSVRAGEN DOEL PROBLEEMSTELLING ONDERZOEKSVRAGEN DATA VERZAMELEN OPLOSSINGEN DOEL

Analyseren Stap 11: analyseren Na het onderzoek gedaan te hebben barst men van de gegevens (data). Hoe kan daar informatie van gemaakt worden? Door de gegevens te rangschikken en verbanden te leggen tussen de gegevens, dit op een zorgvuldige manier te doen volgens een vaste methode, kan van data, informatie worden gemaakt. Deze informatie geeft antwoorden op de onderzoeksvragen.

ANTWOORDEN OP ONDERZOEKSVRAGEN DOEL PROBLEEMSTELLING ONDERZOEKSVRAGEN DATA VERZAMELEN DATA ANALYSEREN TOT INFORMATIE INFORMATIE DOEL

Nadenken Stap 12: mogelijke oplossingen genereren Met deze antwoorden op de onderzoeksvragen zijn we er nog niet. Vanuit deze onderzoeksantwoorden moeten alternatieve oplossingen gegenereerd worden.

ANTWOORDEN OP ONDERZOEKSVRAGEN DOEL PROBLEEMSTELLING ONDERZOEKSVRAGEN DATA VERZAMELEN DATA ANALYSEREN TOT INFORMATIE INFORMATIE MOGELIJKE OPLOSSINGEN DOEL

Kiezen Stap 13: keuzen maken De mogelijke oplossingen moeten nu vergeleken worden met de probleemstelling. Welke oplossing geeft een adequate oplossing voor het probleem? Welke oplossing is implementabel? Welke oplossing past binnen het budget? Voor welke oplossing is draagvlak?

ANTWOORDEN OP ONDERZOEKSVRAGEN DOEL PROBLEEMSTELLING ONDERZOEKSVRAGEN DATA VERZAMELEN DATA ANALYSEREN TOT INFORMATIE INFORMATIE MOGELIJKE OPLOSSINGEN CONCLUDEREN DOEL