Context 4 Verlichtingsideeën en de democratische revoluties - 1650-1848. Les 9 –

“L’état c’est moi” 23 Het streven van vorsten naar absolute macht 27 Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen 30 De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap Voorbeelden stofomschrijving Cahiers des doléances (1789) (27 & 30) Wet Le Chapelier (1791) (27 & 30) Proces van 'burger Capet' (1792) (27 & 30) Code Napoleon (1804) (27 & 30)

Sociaal-economische en bestuurlijke achtergronden/oorzaken Standenmaatschappij Al sinds de middeleeuwen 1e De Geestelijkheid 2e De Adel 3e Het Volk

Geestelijkheid Veel macht Privileges Invloed op de koning Invloed op de bevolking Veel land (10%) Bij 1% van de bevolking Privileges Hoefde geen belasting te betalen Eigen rechtbank

Adel Veel macht Privileges Invloed op de politiek Bezat 20% van het land Vormde 1½ % van de bevolking Besturen groot deel der bevolking Privileges Maar beetje belasting betalen Eigen rechtbank

De 3e Stand, a.k.a. het volk Gewoonweg de 3e stand genoemd Verzameling van allerlei groepen Veelal boeren Arme stadsbewoners Veelal werkzaam in de nijverheid; een klein deel in de industrie Rijke burgers, de bourgeoisie Bourgeoisie wordt vanaf eind 17e eeuw steeds groter, rijker Verdiende veel geld in de handel en industrie Geen macht, lees: invloed op het bestuur Wel veel belasting betalen

bourgeoisie

Belasting, weegt door! Meeste betaald door de grote massa boeren, die al weinig had. Waren veelal pachter en leefden op de rand van het bestaan. Ze moesten naast (1) belasting, (2) pacht (in natura) ook nog (3) herendiensten verrichten Veel hongersnoden en zo nu en dan opstanden in de Provincie

Bestuurlijke puinhoop & arrogantie Lodewijk XVI erfde een bijna failliete staat Oplossing: belastingen De toestand in het land interesseerde hem weinig, hetgeen ook gold voor de andere kerkelijke- en wereldlijke bestuurders Daarnaast was de rechtspraak oneerlijk leeg!

Standen vergadering / Staten Generaal Gezien de financiële puinhoop in zijn land wilde de koning meer inkomsten De edelen werden gevraagd “meer” belasting te betalen; nou…. mooi niet Reactie van de koning; bijeenroepen van de SG Ter voorbereiding werden de Cahiers des doléances opgesteld. Hij komt met een nieuwe belastingvoorstel ten laste van de 3e stand 3e stand klaagt direct over het aantal leden en de enkele stem die zij in Staten Generaal heeft 1e stand 300 (1 stem); 2e stand 300 (1 stem); ; 3e stand 300 (1 stem) De 3e stand krijgt haar zin niet en loopt weg uit de Vergadering leeg!

Cahiers des doléances

Nationale Vergadering Derde stand gaat naar de kaatsbaan en roept de Nationale Vergadering, Assemblée nationale constituante uit Als dé echte volksvertegenwoordiging Eisen een grondwet & echte vertegenwoordiging (Gelijkheid, Vrijheid, Broederschap) Zelfs enkele edelen en mensen van Lage Adel sloten zich aan Dan komt het verhaal dat de koning de NV uiteen wil laten slaan en iedereen gevangen wil laten nemen gevolg → Revolutie

Kaatsbaan

Revolutie Parijse bevolking komt in opstand: Revolutie 14 juli 1789: bestorming van de Bastille Opstand verspreid zich over Frankrijk Kastelen bestormd; edelen vluchten

Verklaring van de Rechten van de Mens en de burger 26 augustus 1789 De Verklaring moest mensen beschermen tegen Uitbuiting Willekeur van bestuurders Persoonlijke vrijheid garanderen Opstap naar de grondwet Déclaration des droits de l'homme et du citoyen

De politiek van de Nationale Vergadering 1791 is de grondwet klaar Scheiding der machten Koning alleen nog maar uitvoerende macht Het bezit van adel en kerk wordt genationaliseerd Iedereen gelijk voor de wet (privileges↓) Invoering beperkt kiesrecht 21 juni: Koning tracht te vluchten Verdacht van organiseren verzet m.b.v. gevluchte adel en buitenlandse leger = hoogverraad In het proces tegen hem (burger Capet (september 1792) werd hij met familie ter dood veroordeeld ▼ 21 januari 1793 onder de guillotine Frankrijk is een republiek

Het Koninkrijk onthoofd

De Jacobijnen Een groep revolutionairen vernoemt naar een Parijs klooster Radicale revolutionairen Nemen de macht over van de Girondijen (voorkomend uit de bourgeoisie) de zogenaamde tweede revolutie (1793) voor algemeen kiesrecht (♂) voor economische verbeteringen De periode van Terreur breekt aan Geen vrijheid van meningsuiting meer Wie niet voor ons is, is tegen de Revolutie ± 40.000 doden De groep eet zichzelf op!

St Jacobusklooster Maximilien de Robespierre, 1758 - 1794

Politiek, revolutionaire chaos Het Directoire Regeren vanaf 1794 Het volk is de radicalen / de Jacobijnen zat 5 directeuren besturen het land Alleen de rijken kiesrecht Goederen aan de kerk terug Zijn echter corrupt & machteloos Honger onder de armen Weer een roep om verandering Napoleon Bonaparte Populaire generaal Helpt eerst een staatsgreep van radicalen (1797) het Directoire wordt afgezet Na 2 jaar is het volk de radicalen weer zat 1799: Napoleon bestijgt zelf de troon

Einde van de Revolutie? Wat doet Napoleon? Alleenheerser (= einde Revolutie) Veranderingen die juist het gedachtegoed van de Revolutie én de Verlichting uitdragen Nieuwe standaard maten/gewichten Veranderingen in de wetgeving Code Napoleon ► Iedereen gelijk voor de wet Geen privileges Openbare rechtsgang Juryrechtspraak Werkgelegenheidsprojecten

Huiswerk Lees: p. 154-159 Maak: W7 + 8