COLLEGE KREDIETVERZEKERING 24 SEPTEMBER EN 1 OKTOBER 2015 CENTRIC, IJSSELSTEIN MARTIN VAN DER HOEK

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Programma (vervolg):  Risicoparticipatie  Betalingsvoorwaarden en Inco terms  Prijsstelling  Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Marktoverzicht / Ontwikkelingen

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Cursist  Naam  Werkzaam bij  Waarom volg ik deze leergang?  Bijzonderheden

College Kredietverzekering Martin van der Hoek  Sinds 2013: Gepensioneerd / Ondernemer / Voorzitter van STECIS / Voorzitter van VVCM  2002 – 2012:Directeur Verzekeringstechniek bij Coface Nederland  1998 – 2002:Algemeen directeur van Die Allgemeine Kredit Nederland (nu Coface Nederland)  1991 – 1998:Lid van Management team van de afdeling Customer Services bij NCM (nu Atradius)  1989 – 1991:Manager van NCM International (nu Atradius)  1984 – 1989: Lid van Management team van de afdeling Verkoop en Externe Betrekkingen bij NCM (nu Atradius)  1975 – 1984: Account manager en productontwikkelaar bij NCM (nu Atradius)

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Introductie kredietverzekering  Wat is kredietverzekering?  Waarom heeft een land kredietverzekeraars nodig?  Waarom is kredietverzekering nodig in binnenland en bij export?  Wat zijn de voordelen voor leveranciers van goederen en diensten?

College Kredietverzekering Wat is kredietverzekering?  Kredietverzekering is een verzekering die de betaling dekt van een onbetwiste vordering die voortvloeit uit een handelstransactie  Kredietverzekering dekt niet de kwaliteit van goederen of diensten  Kredietverzekering dekt geen andere aan handel verbonden risico’s dan het risico van niet-betaling

College Kredietverzekering Waarom heeft een land kredietverzekeraars nodig?  Tot midden-1990 hadden veel kredietverzekeraars banden met hun overheid of waren eigendom van hun overheid. Nu zijn de meeste kredietverzekeraars particulier zonder een band met hun overheid.  Overheden zien kredietverzekering als een stimulans voor handel.  Banken kunnen kredietverzekering accepteren als onderpand voor financiering van handel.

College Kredietverzekering Waarom is kredietverzekering nodig in binnenland en bij export?  Goederen en diensten zijn steeds geleverd op basis van vooruitbetaling, betaling uit accreditief of op open krediet. Voordelen van vooruitbetaling of betaling uit accreditief:  De leverancier krijgt cash voordat hij levert en kan het accreditief gebruiken voor bancaire financiering. Nadelen:  De afnemer vermindert zijn beschikbaar werkkapitaal of zijn bancaire financiering.  De leverancier is niet concurrerend vanwege de extra kosten voor de afnemer (verminderd werkkapitaal of kosten van het accreditief).

College Kredietverzekering Waarom is kredietverzekering nodig in binnenland en bij export? Bij handel op krediet: Voordelen:  Voor de afnemer geen beperking van werkkapitaal of van bancaire faciliteiten.  De leverancier kan concurrerender zijn. Nadelen:  De leverancier moet erop vertrouwen dat de afnemer op de overeengekomen datum kan en wil betalen.

College Kredietverzekering Wat zijn de voordelen voor leveranciers van goederen en diensten?  Hij kan beter concurreren.  Hij kan vaak werkkapitaal krijgen voordat hij levert.  De kredietverzekeraar verschaft zekerheid door de second opinion van een financieel expert met betrekking tot het betalingsrisico.  Bij verzekering van meer leveranciers van dezelfde afnemer wordt een financieel probleem bij de afnemer sneller bekend.  Kredietverzekering helpt bij bancaire financiering.  Kredietverzekering geeft zekerheid bij het betreden van nieuwe onbekende markten.  Kredietverzekering is vaak goedkoper dan een accreditief.

College Kredietverzekering Welke risico’s dekt kredietverzekering?  Insolventie  Vermoedelijke insolventie (uitgestelde niet-betaling)  Weigering van de goederen  Onteigening  Transfer van betaling vanuit het buitenland  Oorlog (politieke risico’s)  Koersverlies

College Kredietverzekering Welke percentage van het risico dekt een kredietverzekeraar?  Maximaal 90% ten einde de leverancier betrokken te houden bij het risico  Normaliter minstens 75%  Het eigen risico van de leverancier mag hij niet elders onder brengen zonder toestemming van de kredietverzekeraar.

College Kredietverzekering Welke betalingsvoorwaarden worden normaliter geaccepteerd? Betalingsvoorwaarden moeten gebruikelijk zijn en passen bij de soort van de verkochte goederen. Maximaal is 180 dagen open krediet verzekerbaar, met sommige uitzonderingen. Krediettermijnen langer dan 360 dagen worden beschouwd als middellang en hebben betrekking op specifieke projecten, waarbij de betaling afhankelijk is van de voltooiing van het project in plaats van de rechtstreekse verkoop.

College Kredietverzekering Stel u voor: er bestaat geen kredietverzekering  U wilt kredietverzekering introduceren als een alternatief voor de bestaande systemen voor bescherming tegen niet- betaling.  Wat hebt u nodig?  Hoe begint u?  Wat is uw doel?

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Kredietrisico – risicoperceptie Triggers voor risicoperceptie  Verliezen in het verleden (debiteurenrisico)  Schadeoorzaken in het recente verleden (politieke risico)  Voorgevoel (hart)  Gedachten (brein) Hoe langer geleden de gebeurtenissen zijn, des te lager is de risicoperceptie. Wanneer men geen voorbeelden (meer) weet, des te lager is de risicoperceptie. Mensen maken basale statistische fouten.

College Kredietverzekering Ik test de kwaliteit van uw voorgevoel  Een tafeltennisbal en een batje kosten samen € 11.  Het batje kost € 10 meer dan de bal.  Wat kost de bal?  Wat kost het batje?

College Kredietverzekering Kredietrisico  Insolventie  Vermoedelijke insolventie / Protracted default / uitgestelde niet-betaling  Politiek risico Uitsluitingen:  Betwiste vorderingen  Derde landen risico  Oorzaken gelegen bij derden (tussenpersonen, agenten)  Radioactiviteit, nucleaire rampen  Oorlogen met of tussen Verenigde Staten van Amerika, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk. Rusland, China  “Fait du Prince” “Force majeure”

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Polistekst – Wat staat er in? Afhankelijk van de wensen van de verzekerde:  Wat is het te verzekeren risico?  Binnenland – Export  Fabricatierisico meeverzekeren of alleen kredietrisico  Speciale voorwaarden / omstandigheden Afhankelijk van de wensen van de verzekeraar:  Wat wil hij verzekeren?  Positieve of negatieve risico-omschrijving Een leesbare en complete polistekst of een contract dat alleen begrijpelijk is voor advocaten?

College Kredietverzekering Polistekst – Wat staat er in? Normaliter:  Namen van betrokken partijen (verzekeraar, verzekerde, assurantietussenpersoon, medeverzekerde, pandhouder)  Wat is het te verzekeren risico?  Export naar welke landen?  Gedekt percentage  Procedures voor kredietlimieten  Achterstalligheidsmelding en gevolgen voor de dekking  Voorwaarden voor incasso van achterstallige vorderingen  Toerekening van betalingen  Schade procedures  Geschillen  Premiebetaling  Uitgesloten risico’s  Toepasselijk recht

College Kredietverzekering Standaard transactie en kredietverzekering  Contract datum / Acceptatie order  Fabricatieperiode / Leveringstermijn  Levering / Beëindiging van werkzaamheden  Factuurdatum  Krediettermijn  Vervaldag  Datum achterstalligheidsmelding  Datum incasso-overdracht  Wachttermijn  Claimdatum  Schade-uitkering

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Fabricatierisico en kredietrisico  Wat is het verschil? -Begin van het risico voor de kredietverzekeraar -Dekking van order / contract of van vordering  Wat heeft de verzekerde nodig? -Wat wordt verzekerd? -Binnenland – Export -Fabricatierisico meeverzekeren of alleen kredietrisico -Speciale voorwaarden of omstandigheden  Wat wil de verzekeraar verzekeren?  Een leesbare en complete polistekst of een contract dat alleen begrijpelijk is voor advocaten?

College Kredietverzekering Wat is een fabricatierisico? Een gebeurtenis tussen de datum van order/contract en -levering, -verzending, -beëindiging van werkzaamheden, die de correcte uitvoering van het contract verhindert en rechtstreeks of indirect kan zijn veroorzaakt door -de afnemer, -de verzekerde, -politieke omstandigheden, -force majeure, -de verzekeraar.

College Kredietverzekering Wat bepaalt de dekking van het fabricatierisico? -de wensen van de verzekerde -de voorkeur van de verzekeraar -de branche en de goederen ter levering of verzending -de lengte van de fabricatierisico-periode / levertermijn -de factuurwaarde van de goederen -de wederverkoop mogelijkheden -de aansprakelijkheid in geval van contractbreuk door de verzekerde

College Kredietverzekering Keuzemogelijkheden bij fabricatierisico? -Incidentele verzekering of omzetpolis -Zonder of met zelfbeoordeling -Binding orders / Pending orders / Bestellingen in uitvoering -Insolventie -Vermoedelijke insolventie -Politieke risico’s -Act of State / Fait du Prince -Gevolgschade of aansprakelijkheden

College Kredietverzekering Technische aspecten van fabricatierisico-dekking -Declaraties van orders, vorderingen of saldi -Basis voor het in rekening brengen van premie -Definitie van vermoedelijke insolventie vóór levering, verzending of beëindiging van werkzaamheden -Definitie van gedekte kosten -Gevolgen van schadedreiging of achterstalligheid -Gevolgen van instructies door de verzekeraar -Tegenstrijdige belangen -Verliezen die de kredietlimiet overschrijden -Toerekening van provenuen

College Kredietverzekering Voordelen voor de verzekerde: - Uitbreiding van de dekking -Meer zekerheid voor de financierende bank -Eerdere signalering van schadedreiging -Redelijke premie -Sterkere betrokkenheid van de verzekeraar

College Kredietverzekering Voordelen voor de verzekeraar: - Eerdere betrokkenheid bij de verzekerde transactie -Meer premie-inkomsten -Sterkere betrokkenheid van de verzekerde

College Kredietverzekering Extra aandacht voor:  Begin van het fabricatierisico en het kredietrisico  Fabricatierisico voor grondstoffen  Prijssubsidies door de Europese Unie  Knowhow bij het geven van instructies aan de verzekerde  Knowhow bij de wederverkoop van goederen  Is de polis “risk attached” of “losses occurring”?  Gevolgen van intrekken van dekking op een debiteur of op een land  “Mixed claims” (gedeeltelijk fabricatierisico en kredietrisico)

College Kredietverzekering Conclusie:  Fabricatierisico is een belangrijke uitbreiding van dekking.  Fabricatierisico vereist extra knowhow, extra aandacht en extra bereidheid om risico’s te managen.  Fabricatierisico is niet aan te raden voor elke transactie of voor elke verzekerde.  Fabricatierisico kan interessant en winstgevend zijn voor elke kredietverzekeraar.

College Kredietverzekering Programma:  Introductie cursisten en docent  Introductie kredietverzekering  Kredietrisico  Polistekst  Fabricatierisico en kredietrisico  Debiteurenrisico en landenrisico

College Kredietverzekering Debiteurenrisico  In gebreke zijn van de privaatrechtelijke debiteur = commercieel risico Politiek risico  Geen wijziging van regering of regime  Een gebeurtenis buiten de invloed van de verzekerde of de afnemer  In gebreke zijn van een land, van een buitenlandse overheidsdebiteur  Invoerbeperkingen in land van bestemming van de goederen  Transferrisico (beperking van transfer, deviezentekort), koersrisico  Oorlog, burgeroorlog, sancties in land van debiteur of elders (derde landen)  Natuurrampen (tsunami, overstroming, tornado)  Onteigening

College Kredietverzekering Uitgesloten risico’s  Radioactieve besmetting, nucleaire rampen  Geschillen  Verliezen veroorzaakt door derden, zoals agenten  Verliezen veroorzaakt vanwege het niet verkrijgen van invoer- of uitvoervergunningen  Verliezen veroorzaakt door goederen verzonden naar een derde land  Oorlog tussen of met de Verenigde Staten van Amerika, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland en China

College Kredietverzekering Beoordeling van politieke en economische omstandigheden in ter verzekering aangeboden landen  Milieu  Reserves aan deviezen / vreemde valuta  Rechtssysteem en toegang daartoe  Economisch beleid  Banken en commerciële infrastructuur  Geschiedenis / reputatie als handelspartner

College Kredietverzekering Vaststelling van het landenrisico  Verschillende informatiebronnen: -Overheid van land van verzekeraar en handelsvertegenwoordigingen -Publicaties, Internet, CIA-rapporten -Berner Unie, ICISA, PASA, IMF, Wereldbank  Landenlimieten vastgesteld in overleg met herverzekeraars  Landenrapporten van collega kredietverzekeraars  Data bases met macro economische informatie over landen

College Kredietverzekering Herverzekering van politieke risico’s  Oorspronkelijk door de overheid van het land van de kredietverzekeraar  Privatisering maakte een eind aan de banden met de overheid.  Commerciële herverzekering is nu beschikbaar voor kortlopende kredietrisico’s (< 180 dagen na levering, verzending, beëindiging van werkzaamheden).  Overheden herverzekeren middellange kredietrisico’s (> 360 dagen na levering, verzending, beëindiging van werkzaamheden) bij projecten.

College Kredietverzekering Politieke risico’s in het land van de leverancier / exporteur  Normaliter uitgesloten van dekking (“Fait du Prince” “Force Majeure”)  Als de overheid van het land van de exporteur een uitvoerverbod uitvaardigt, kan de schade gedekt zijn, afhankelijk van de kredietverzekeraar en/of de herverzekeraar.

College Kredietverzekering Politieke risico / commercieel risico  Wat doet zich het eerst voor?  Als het politieke risico zich het eerst voordoet, kan of wil de debiteur dan nog betalen?  Wat gebeurt met verrichte betalingen in lokale valuta?

College Kredietverzekering Programma (vervolg):  Risicoparticipatie  Betalingsvoorwaarden en Inco terms  Prijsstelling  Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Marktoverzicht / Ontwikkelingen

College Kredietverzekering Risicoparticipatie  Gedekt percentage (75% / 25%, 90% / 10%)  Deductibles -Each and Every first loss / Eigen risico per debiteur -Datum Line -Threshold / Schade drempel / Limietdrempel -Minimum Retention -Aggregate First Loss / Eigen risico per verzekeringsjaar  Uitsluitingen -Geen vermoedelijke insolventie -Geen fabricatierisico -Geen politiek risico  Winstdeling bij no claims – Bonus Malus bij claimsratio

College Kredietverzekering Programma (vervolg):  Risicoparticipatie  Betalingsvoorwaarden en Inco terms  Prijsstelling  Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Marktoverzicht / Ontwikkelingen

College Kredietverzekering Betalingsvoorwaarden / leveringsvoorwaarden  Vooruitbetaling  Bank garantie  Borgtocht  Garantie van derde partij  Contante betaling / Cash on delivery  Cash against documents  Acceptatie van een wissel tegen documenten  Accreditief / Letter of Credit  Wissel / Bill of Exchange  Open krediet  Inco terms (EXW, FOB, CFR, CIF en andere), zie International Chamber of Commerce

College Kredietverzekering Programma (vervolg):  Risicoparticipatie  Betalingsvoorwaarden en Inco terms  Prijsstelling  Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Marktoverzicht / Ontwikkelingen

College Kredietverzekering Prijsstelling - kostencomponenten  Te betalen claims  Eigen vermogen / reserveringen  Herverzekering  Medewerkers  Huisvesting  IT

College Kredietverzekering Programma (vervolg):  Risicoparticipatie  Betalingsvoorwaarden en Inco terms  Prijsstelling  Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Marktoverzicht / Ontwikkelingen

College Kredietverzekering Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Grote bedrijven met binnenlandse omzet en export  Grote bedrijven met binnenlandse omzet en incidentele export  Grote bedrijven met export  Middelgrote bedrijven  Small and Mediumsized Enterprises / Kleine en middelgrote bedrijven

College Kredietverzekering Wat willen zij allemaal?  Goede service  Betrouwbare informatie  Concurrerende premietarieven

College Kredietverzekering Maatwerk voor verzekerde bedrijven?  Premie over saldo of omzet per debiteur  No claims bonus  Omzetpolis of polis voor geselecteerde debiteuren of landen  Deductibles

College Kredietverzekering Programma (vervolg):  Risicoparticipatie  Betalingsvoorwaarden en Inco terms  Prijsstelling  Kredietverzekering voor verschillende bedrijven  Marktoverzicht / Ontwikkelingen

College Kredietverzekering Marktoverzicht / Ontwikkelingen Drie leidende groepen:  Euler Hermes (opgericht in 1917 als Hermes, vertegenwoordigd in < 50 landen, omzet in 2014 € 2,5 miljard))  Atradius (opgericht in 1925 als NCM, vertegenwoordigd in 44 landen, omzet in 2014 € 1,5 miljard)  Coface (opgericht in 1946, vertegenwoordigd in 98 landen, omzet in 2014 € 1,4 miljard) Drie leidende associaties:  ICISA (opgericht in 1928, 53 leden)  Berner Unie (opgericht in 1934, 49 leden)  The Prague Club (opgericht in 1993, 36 leden)

College Kredietverzekering Marktoverzicht / Ontwikkelingen Non-cancellable credit limits / niet intrekbare kredietlimieten  Zijn onder bepaalde omstandigheden toch intrekbaar.  Gelden onder voorwaarden zoals hoge deductibles, intrek- clausules, strenge rapportagevoorwaarden bij risicoverzwaring.  Zijn in tijdsduur beperkt.  Kunnen lijden onder de gevolgen van intrekking van “gewone” kredietlimieten.  Kunnen de verzekerde teleurstellen bij intrekking.

College Kredietverzekering Marktoverzicht / Ontwikkelingen Top-Up Cover  Aanvullende kredietlimiet van dezelfde of van andere kredietverzekeraar  Kunnen gevolg zijn van beperkte capaciteit bij eerste kredietverzekeraar.  Kunnen gevolg zijn van verschil in risicoperceptie van twee kredietverzekeraars.  Maximum 100% van de eerste kredietlimiet  Intrekking van eerste kredietlimiet leidt tot intrekking van Top-Up Cover.  Vereist overeenkomst van twee kredietverzekeraars inzake claims en provenuen.  Vereist toestemming van de eerste kredietverzekeraar.  Speciale aandacht voor afwijkende polisvoorwaarden, aansprakelijkheid van twee kredietverzekeraars