Jihadisme de risico’s en integrale aanpak

Vanmiddag Jihadisme: risico’s en verscherping van de problematiek Actieprogramma Integrale Aanpak Integrale aanpak op lokaal niveau: aanwas voorkomen en bestaande bestrijden Hulpmiddel CCV Ervaringen, vragen en opmerkingen vanuit zaal

Verscherping van de problematiek Zorgelijke internationale ontwikkelingen: de jihadistische beweging vormt een toenemende bedreiging en destabiliserende factor op mondiaal niveau. (DTN 32-39, AIVD Nota ‘Transformatie Jihadisme in NL). De weerslag die dit ook in Nederland heeft, vereist een allesomvattende handhaving van de rechtstaat. En toen.... Problematiek volop in de aandacht. Aanslagen op militairen en politieagenten in Canada en de VS, de aanslag in het Joods museum in Brussel, de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs, verijdelde complotten in diverse westerse landen, zoals recent in België en de trends van radicalisering en uitreis naar Syrië en Irak. Ontwikkelingen die dreiging onderstrepen die uitgaat van de binnenlandse jihadistische bewegingen in het Westen, en daarmee ook in Nederland. Terroristische dreiging in Nederland is substantieel. Betekent dat de kans op een terroristische aanslag in Nederland reëel is. Bevestigt noodzaak om als Nederlandse overheid alles in het werk te stellen om aanslagen te voorkomen en te verhinderen dat onze open samenleving en democratie worden ondermijnd. Inmiddels zijn in de afgelopen twee jaar rond de 200 personen uitgereisd naar jihadistisch strijdgebied. Ongeveer 30 personen zijn omgekomen. Ongeveer vijfendertig uitreizigers zijn inmiddels weer teruggekeerd. Rond de 120 personen zijn nog in het strijdgebied aanwezig, onder wie veertig vrouwen. (officiele cijfers AIVD)

Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme Het doel van het actieprogramma is drieledig: Het beschermen van de democratie en rechtsstaat Het bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in Nederland Het wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering Actieprogramma integrale aanpak Jihadisme (Aug 2014), daarvoor uiteraard al volop aan de slag. Biedt het overzicht aan maatregelen die Rijksbreed worden ingezet om radicalisering en jihadisme tegen te gaan - preventief en repressief, strafrechtelijk én bestuurlijk. Programma heeft drieledig doel: beschermen van de democratische rechtsstaat bestrijden en verzwakking van de jihadistische beweging in Nederland; wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering.   Brede aanpak die niet alleen de harde kern van jihadisten bestrijdt, maar ook verspreiding van gewelddadig gedachtegoed beperkt en radicalisering tegengaat.

Integrale aanpak, ook lokaal Acties en maatregelen gericht op het voorkomen nieuwe aanwas: niet persoonsgericht, maar zijn gericht op het versterken en mobiliseren van de islamitische gemeenschap en brede maatschappij Acties en maatregelen gericht op het verzwakken van de bestaande jihadistische beweging en interveniëren in radicaliseringsprocessen: persoonsgericht of ondersteunend aan een persoonsgerichte aanpak De acties en maatregelen gericht op het voorkomen van nieuwe aanwas: Deze maatregelen zijn niet persoonsgericht, maar gericht op het versterken en mobiliseren van de islamitische gemeenschap. Hierbij gaat het om het stimuleren van tegengeluiden, het blijvend onderhouden van contacten met de moskeeën en aandacht voor begeleiding nieuw-praktiserenden via bijvoorbeeld sleutelfiguren. Het versterken van de scholenaanpak: versterken van de rol van onderwijs bij signaleren van mogelijke radicalisering, het verminderen van spanningen tussen groepen scholieren op scholen, het versterken van de weerbaarheid onder scholieren en het aangaan van het debat. Acties en maatregelen gericht op het verzwakken van de bestaande jihadistische beweging en het interveniëren in het radicaliseringsproces: Deze maatregelen zijn persoonsgericht of zijn ondersteunend aan een persoonsgerichte aanpak. Bij de (persoons)gerichte aanpak gaat het om het versterken en verbreden van de casusoverleggen, versterken Veiligheidshuizen (zodat meer casussen besproken kunnen worden), structurele beschikbaarheid duidingsexperts (o.a. voor inzet casuïstiek gericht op duiding, disengagement en deradicalisering) en deskundigheidsbevordering van eerstelijnsprofessionals en betrokken organisaties. De maatregelen zijn gericht op het volgen, vervolgen, verwijderen, verstoren en veranderen van individuen of individuele sites of profielen, en zijn gericht op het beïnvloeden van de omgeving van deze personen door aanbieden van gezinsondersteuning (betrekken ouders, broertjes en zusjes). Een aantal maatregelen is gericht op expertiseversterking van medewerkers in de keten om individuen eerder te herkennen/signaleren en bij hen (en hun directe omgeving) te interveniëren. Andere maatregelen zijn gericht op de opbouw van een gespecialiseerd netwerk van (formele en informele) sleutelfiguren, versterking netwerken rond de doelgroep (jeugd- en buurtwerk, sport, sleutelfiguren) en versterking (keten rond) begeleiding van betrokken gezinnen.  

Aanpak binnen het Veiligheidshuis Basisstructuur Veiligheidshuis Ervaringen opgedaan in Haaglanden Online methodiekbeschrijving In aansluiting op de vorige sheet: Er komt een moment dat de meldingen en signalen vragen om specifieke actie. Zijn de signalen casusoverleg waardig? Is het antwoord daarop ja: dan is het zaak om een multidisciplinair casusoverleg te gaan inrichten. In principe ligt hiervoor de regie bij de gemeente. Nadenken over hoe je dat doet en wie daarbij moeten aanschuiven wordt een stuk gemakkelijker als je gebruik kunt maken van bestaande structuren. En….dat kan! Hij staat al in beeld, maar in principe leent het Veiligheidshuis zich uitermate goed voor de inrichting van een dergelijk casusoverleg. De partners in beeld op de vorige sheet, zoals de Politie, het OM, de Jeugdzorg, GGZ (of andere zorgpartner), Reclassering zijn vaak al verbonden aan het Veiligheidshuis. Want (voor degenen die dit nog niet weten) wat is een Veiligheidshuis: Het is een netwerksamenwerking tussen straf- zorgpartners en gemeenten, waarin zij onder eenduidige regie komen tot een ketenoverstijgende aanpak van complexe problematiek om ernstige overlast en criminaliteit te bestrijden. In feite sluit deze doelstelling aan bij de aanpak van Jihadisme: zie het drieledige doel van het actieprogramma: Het beschermen van de democratie en rechtsstaat Het bestrijden en verzwakken van de jihadistische beweging in Nederland Het wegnemen van de voedingsbodem voor radicalisering De basisstructuur van het Veiligheidshuis leent zich dus uitermate goed voor een aanpak gericht op jihadgangers. In Den Haag is de aanpak vanaf het begin door de gemeente belegd bij het Veiligheidshuis Haaglanden. De signalen waren daar dusdanig dat er snel over moest worden gegaan tot actie. En dat is het Veiligheidshuis toen gaan doen. Met hulp van de NCTV en alle partners hebben zij al werkenderwijs een methodiek ontwikkeld. Samen met Haaglanden en de NCTV is het CCV deze aan het omzetten in een online beschrijving. Deze is nog niet helemaal af, maar wij geven hier alvast een sneak preview. 6

Raamwerk methodiekbeschrijving Wat kun je verwachten? Uitgangspunt voor de methodiekbeschrijving/e-book is een aanpak die voortbouwt op de structuur van het Veiligheidshuis. De opzet wordt echter dusdanig, dat het breder toepasbaar is. Het idee is dat het geen blauwdruk is, maar dat je ahw kunt shoppen in het document en alleen de voor jou relevante informatie tot je kunt nemen. De beschrijving helpt bij het ontwikkelen van een (gezamenlijke) lokale of regionale aanpak onder regie van de gemeente. Het Veiligheidshuis zit in deze setting in de rol van procesondersteuner in opdracht van de gemeente. De gemeente is regisseur en eindverantwoordelijke. Voorstelbaar is dat het Veiligheidshuis niet in beeld is en er bij de gemeente ruimte wordt vrijgemaakt om dit op te pakken. Dit is ook afhankelijk van de aard en omvang van de problematiek in de gemeente. Wat staat erin? Zie het als een procesbeschrijving: vanaf het moment dat je “besluit” dat er een persoonsgerichte, multidisciplinaire aanpak gericht op een casus moet komen, tot en met het moment dat je deze weer kunt afsluiten. Dit zie je terug in de fasen: I: de fase van voorbereiding. Kort door de bocht: je moet met de thematiek aan de slag (als VHH) en wat moet je dan allemaal gaan regelen? II: Je hebt in algemene zin de voorbereidingen getroffen, nu moet je daadwerkelijk gaan uitvoeren. Hoe richt je een casusoverleg in, welke afspraak maak je etc. III. Interventies: dit deel zetten we in eerste instantie low profile in, omdat er op verschillende niveaus wordt verzameld en we geen dingen dubbel moeten doen. Dit wordt een groei-onderdeel, dat we steeds kunnen aanvullen met nieuwe voorbeelden uit het land. Let op: de preventieve kant is niet meegenomen in de beschrijving. Het gaat dus ahw van start op het moment dat iemand al in beeld is als: potentiële uitreiziger, als terugkeerder, als iemand die niet weg kan, maar wel geradicaliseerd is etc.

Fase I Aanleidingen tot actie Positie innemen en doel bepalen Structuur aanbrengen Iets specifieker over wat je precies in de verschillende onderdelen/fasen kunt verwachten. Voorbereiding: - Aanleiding tot actie  achtergrondinformatie over duiding van signalen, het missen van specifieke expertise, verbanden met andere casussen elders in Nederland of in het buitenland. Maar ook waarom zou je het VHH inschakelen? Positie innemen en doelbepalen  met de focus op het VHH; waar ben je van en wie is waarvoor verantwoordelijk. Op verschillende niveaus moet je daarvoor afspraken maken. Denk aan het strategische niveau met de gemeentelijke opdrachtgever en managers van de verschillende betrokken organisaties. En die strategische besluiten moeten ook weer doorvertaald worden naar de uitvoering. Om de juiste positie op alle niveaus te bepalen helpt het om heldere doelomschrijving het formuleren. In dit geval: het Veiligheidshuis organiseert een op de Jihadgangers toegespitste netwerksamenwerking, waarin gewerkt wordt aan een casusgerichte aanpak, die bijdraagt aan het verminderen van terroiristische dreiging door het verzwakken van de Jihadistische beweging Nederland. Als je op de verschillende niveaus afspraken hebt gemaakt, dan moet je die vervolgens handen en voeten geven. Wie doet dat dan? Je gaat dus een structuur aanbrengen daarbij ook denken aan: welke partners heb ik nodig, hoe borg ik de privacy, de veiliheid van mijn medewerkers, volgens welk protocol gaan we werken. Voorbeelddocument komen in de beschrijving te hangen.

Stappenplan Casusoverleg Fase II Stappenplan Casusoverleg Inrichting Triage Voorbereiding op het overleg AnalyseOordeelBesluit Uitvoering aanpak Bewaken aanpak Afsluiten Evaluatie Iets sneller doorheen: Inrichting triage: kaders en mogelijkheden voor een effectieve selectie van een casus  een soort ‘afstemmingsoverleg’ volgens stramien dynamisch beoordelingskader. Partners oha: gemeente, politie, OM en VHH. Voorbereiding op het overleg: dossiers up to date (met info vanuit verschillende partners), beoordelingskader uit de triage moet er liggen etc. Aanmaken van een dossier hoort hier ook bij; inclusief voorbeeld. VHH organiseert en faciliteert dit overleg. Analyse oordeel besluit: BOB methode wordt gehanteerd door Haaglanden en dit staat voor: beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming. Dit gaat eigenlijk over duiding: met elkaar de diepte in en op basis van een gezamenlijk beeld een plan van aanpak opstellen. Uitvoeren plan van aanpak: aanwijzen casuscoördinator, die ziet toe op de gemaakte afspraken met relevante ketenpartners. Vaak is de gemeente hierin leidend (is immers regievoerder), maar hoeft niet altijd; kan bv ook RvK zijn die een ander onderzoek instelt. Bewaken: ligt voor de hand. Monitoren van personen, monitoren van casuïstiek, monitoren van de geprioriteerde lijst. Afsluiten: ligt ook voor de hand: heb je verschillende gradaties in…. Voorlopig afsluiten, maar niet uit het oog verliezen bijvoorbeeld. Evaluatie: ook dat kan natuurlijk weer op verschillende niveaus. Een belangrijke hierin is het evalueren van de samenwerking (intern en extern)

Voorbeeldinterventies Fase III Voorbeeldinterventies Plan van aanpak Specifieke doelgroep Werkenderwijs vormgeven Het onderdeel interventies is voor jullie denk ik het meest interessant, maar is tot op heden ook nog het minst ingevuld. Dit heeft met ‘maatwerk’ te maken: of je te maken hebt met een uitreiziger of een terugkeerder dit vraagt een andere aanpak. Daarnaast gaat het meestal om een samenstelling van maatregelen en acties, die voortkomen uit de kerntaken van de deelnemende organisaties vanuit de verschillende ketens. Voorlopige opzet: - Per doelgroep (geradicaliseerde, ronselaar, voornemen, thuisblijver, afgereisde, terugkeerder) voorbeeldinterventies in beeld brengen, mogelijk op basis van een plan van aanpak. Per organisatie in beeld brengen welke maatregelen en bevoegdheden zij hebben in relatie tot de verschillende doelgroepen Oproep!

Ervaringen uit de zaal?

Ondersteuning vanuit het Rijk Expertise Unit Sociale Spanningen (SZW) ondersteuning aan gemeenten en professionals op alle vormen van extremisme, sociale spanningen, polarisatie. Loketfunctie VNG met (algemene) vragen over radicalisering en aanpak jihadisme kunnen gemeenten terecht radicalisering@vng.nl. NCTV voor advies over lokale aanpak, casuistiek, interventies, samenwerkingsverbanden, alsmede kennis en kunde contact gelegd worden met accounthouder bij NCTV