SLIMMERE ZORGBEROEPEN EN KWALITEIT VAN ZORG

Herman Nys KU Leuven

Kwaliteit van zorg =kwaliteit van leven Uitgangspunt: De belangrijkste maatstaf voor de kwaliteit van zorg moet de kwaliteit van leven zijn, zoals gepercipieerd door de ‘cliënt’ Dit vergt een fundamentele shift van ons zorgstelsel

Langdurige integrale zorg en ondersteuning Willen we de kwaliteit van ons zorgstelsel blijven garanderen dan moet dit evolueren naar een stelsel van langdurige integrale zorg en ondersteuning. Het huidige stelsel is veel te eenzijdig gericht op acute, episodische, medische (ziekenhuis)zorg en schiet tekort om kwaliteitsvolle zorg te bieden aan het stijgend aantal patiënten met een chronische aandoening, vaak zelfs meer dan één.

Fundamentele kenmerken van langdurige integrale zorg en ondersteuning

‘Gemiddeld krijgt een chronisch zieke patiënt circa 48 uur per jaar (!) professionele hulp. Alle andere dagen (363) moet hij zichzelf redden’ (prof.G.Schrijvers) De zorg en ondersteuning betreft niet alleen de chronische ziekten van de cliënt maar heeft ook als doel de cliënt zoveel mogelijk de rollen die hij vervult blijvend te laten vervullen of opnieuw op te nemen.  De samenleving (het zorgstelsel in het bijzonder, ook de zorgberoepen) past zich aan de noden en behoeften van de cliënt aan en niet omgekeerd. De cliënt in zijn totale context

Integrale zorg is zorg gericht op de individuele behoeften van de cliënt, waarbij zorgberoepen al dan niet uit verschillende sectoren of van verschillende organisaties hun activiteiten zoveel mogelijk op elkaar afstemmen zodat er een samenhangend aanbod rond de cliënt is met het oog op een zo goed mogelijke kwaliteit van leven. Cruciaal: vlotte gegevensdeling heldere afspraken omtrent verantwoordelijkheden en afstemming; geen zinloze discussies over beroepsgeheim en en ‘eigendom’ van gegevens en dossiers Netwerkzorg

Stepped care: –zelfzorg –informele zorg en –formele zorg en ondersteuning op een continuüm van zorg en ondersteuning Toepassing van het subsidiariteitsbeginsel ‘het streefdoel is een gedeelde zorg en ondersteuning op maat van de persoon met zorgbehoefte waarbij niet automatisch uitgegaan wordt van het maximale aanbod. Getrapte zorg bevordert de autonomie van de persoon met zorgbehoefte en vermijdt zorgafhankelijkheid’ (LUCAS,2007). Getrapte zorg en ondersteuning

komt NIET in de plaats van de bestaande acute, episodische (medische) zorg WEL: wordt een (belangrijk) onderdeel er van wanneer een cliënt specialistische zorg nodig heeft specialistische zorg: zo veel mogelijk bij de patiënt thuis vb. wondzorg door gespecialiseerde ziekenhuisverpleegkundigen Ziekenhuizen breken niet binnen in de eerstelijn maar versterken die juist in goed overleg met alle andere stakeholders Langdurige zorg en ondersteuning

Kwaliteit van leven van de cliënt

Kwaliteit van leven staat centraal De cliënt staat centraal Uitgangspunt: de behoeften, vragen en doelstellingen van de cliënt (niet: ‘probleem’) Doel= ruimer dan genezen van ziekte Doel= kwaliteit van leven

Een fundamenteel ander concept van patiënt Van “passieve” patiënt naar “participerende” patiënt of cliënt De cliënt is geen patiënt (= wettelijk: de persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, een passief wezen) Iemand is zijn leven lang cliënt van zorg. In Nederland en Noorwegen cliëntenrechten wettelijk erkend; Vlaanderen bereidt een Handvest van cliëntrechten voor

De cliënt als co-expert in zijn ziekte De zorgprofessional heeft de technische deskundigheid; de cliënt is de ervaringsdeskundige van zijn ziekte(n) Shared decisionmaking: – Gaat verder dan ‘informed consent’. –Vb: al dan niet chirurgisch ingrijpen bij prostaat- kanker door middel van “decision aids”  heeft geleid tot minder ingrepen en  meer kwaliteit van leven

De cliënt als co-producent van zijn dossier reactieve rechten van de cliënt: inzage en afschrift + actieve rechten: ook zelf gegevens invoeren in je dossier vb. signaleren van klachten ivm gezondheid; verergering van symptomen enz Het Vlaams decreet gegevensdeling in de zorg legt hiervoor de wettelijke basis

De cliënt als (co-) producent van zorg Slimme zorgberoepen: – gaan meer redeneren vanuit de gedachte wat een cliënt nog wel kan –ipv te denken vanuit de beperkingen van een cliënt –cfr. ‘experiment regelluwe zorg’ in Nederland: minder regels leidden tot niet méér, maar juist minder professionele zorg !

ZORG ONT-REGELEN

RUIMTE SCHEPPEN VOOR SLIMME ZORG Juridische hinderpalen voor zelfzorg en informele ondersteuning ervan door mantelzorgers moeten dringend worden opgeheven KB 78 dat de zorgberoepen regelt was bedoeld om onwetende patiënten te beschermen tegen ‘kwakzalverij’ Het bevat nu een bepaling die aan de koning de bevoegdheid geeft te verordenen welke dagelijkse activiteiten (eten, drinken en iemand daarbij helpen) géén geneeskunde zijn! Een mantelzorger mag geen insuline inspuiten bij een ziek familielid

KB 78- Wet betreffende de uitoefening van beroepen in de gezondheidszorg ‘Indien de wetgever op de ingeslagen weg verder gaat zal de beroepsuitoefening in de gezondheidszorg daar nadeel van ondervinden. Hulpverleners zullen meer bezig zijn met de vraag of ze wettelijk (on)bevoegd zijn dan met feitelijke hulpverlening. De patiënt zal worden geconfronteerd met een diversiteit aan monopolie- en pseudomonopoliehouders in plaats van met een geïntegreerd hulpverleningsaanbod. Bevoegdheidsconflicten zullen boven het hoofd van de patiënt en ten koste van de kwaliteit van de hulpverlening worden uitgevochten’ (Nys, 1997)

zorg en ondersteuning op slimme wijze regelen 1.Onderscheid maken tussen activiteiten die de integriteit van de cliënt schaden, ook bij zorgvuldige uitvoering ervan en activiteiten/functies die slechts bij onzorgvuldige uitvoering een risico inhouden 2.Baken de beroepen breder en flexibeler af zodat bestaande beroepen kunnen evolueren en nieuwe functies kunnen worden erkend zonder dat telkens een wetswijziging mogelijk is 3.Laat de regeling van de gezondheidszorgberoepen door de federale wetgeving het verlenen van zorg en bijstand op Vlaams niveau door zorg- en bijstandsverleners en mantelzorgers niet bemoeilijken

Besluit en dank