Onderwijsbehoeften benoemen: veel werk, weinig rendement? Week van de intern begeleider 2013 Eindhoven, Zwolle, Den Haag, Utrecht Wijnand Gijzen

Inhoud lezing   In deze lezing wordt uiteengezet dat het benoemen van onderwijsbehoeften een stuk eenvoudiger kan. Daarvoor is het nodig om éérst te kijken naar de schoolpopulatie, daarna naar de groep en tenslotte naar het individu. Er zal blijken dat passend onderwijzen, handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken tot dezelfde drie-eenheid behoren. In vogelvlucht worden de hoofdlijnen van ‘opbrengstgericht passend onderwijs’ besproken en met behulp van praktijkvoorbeelden geïllustreerd. Het uitgangspunt is dat onderwijs voor leraren behapbaar moet zijn, zowel in de dagelijkse praktijk van het lesgeven als bij het opstellen van groepsplannen. Onderwijsbehoeften worden alleen nog benoemd als dat écht nodig is; weinig werk, veel rendement. Wijnand Gijzen is zelfstandig onderwijsadviseur in alle onderwijstypen. Hij is trainer van de Masterclasses opbrengstgericht passend onderwijs en schreef ‘1 Stap verder met 1-zorgroute’.

Wat is er gaande? Passend onderwijs Opbrengstgericht werken Handelingsgericht werken (1-zorgroute) Hoe organiseren we dit op zo’n manier dat het voor een leraar en een school te behappen is?

Opbrengstgericht – handelingsgericht - passend Hogere opbrengst Passend onderwijs – 2 onderwijsbehoeften School Groep Leerling Gemiddelde opbrengst Passend onderwijs - 1 onderwijsbehoeften Kenmerken Opbrengst

Verworvenheden 1-zorgroute Planmatiger werken Meer overzicht over de groep Denken in termen van onderwijsbehoeften Focus op het onderwijsleerproces

Opvallendheden 1-zorgroute Ongeordende en ongedoseerde gegevensverzameling Onheldere criteria selectie van onderwijsbehoeften Herhaling van onderwijsbehoeften Neiging tot individualisering Identieke groepsplannen (intensief, basis, verrijkt) Geen verbinding met opbrengstgericht werken

Passend onderwijs behapbaar maken Redeneer van algemeen naar specifiek School passend onderwijsprogramma voor de populatie Groep passend onderwijsprogramma voor de groep Individu finetuning indien (nog) nodig

Wat is passend? Wet van Posthumus Leerkracht richt zich instinctief op de middenmoot.

Onderwijsbehoeften zijn een continuüm Aanbod Cluster van specifieke onderwijsbehoeften Verrijkt ± 25% complexe toepassingsopgaven cognitieve autonomie korte instructie matige hoeveelheid inoefening meervoudig strategiegebruik Basis ± 50% Geen specifieke onderwijsbehoeften Intensief ± 15% meer instructie (enige tijd met concreet materiaal) inoefening van specifieke deelvaardigheden hulp bij strategiegebruik ondersteuning van de competentiegevoelens Zeer intensief ± 10% veelvuldige instructie (lange tijd met concreet materiaal) regelmatige reflectie op leerproces tijdens verwerking langdurige inoefening van specifieke deelvaardigheden enkelvoudig strategiegebruik

Passend op de schoolpopulatie

Passend op de groep

Passend op de groep

Passend op de groep

Leerling V-score Niv.waarde Niveau Methode Verdeling Soraya 149 4,8 A verrijkt Hoogste leeropbrengsten 2 Mike 140 4,7 3 Jason 4,6 4 Lieke 133 4,5 5 Sem Middelste leeropbrengsten (middenmoot) 6 Barbara 130 4,3 7 Maarten 8 Nikki 128 4,1 9 Harold 127 4,0 10 Brandon 125 3,5 B basis 11 Clive 12 Ulla 120 3,1 13 Khalid 118 3,0 Laagste leeropbrengsten 14 Isa 113 2,5 C 15 Marit 110 2,1 16 Yassin 104 1,6 D intensief Niveau Niveauwaarde A 25% 4-5 B 25% 3-4 C 25% 2-3 D 15% 1-2 E 10% 0-1

1 Stap verder met 1-zorgorute

Onderwijskundige maatregelen De groepsopbrengsten zijn te laag  intensiveren De groepsopbrengsten zijn hoog  overweeg verrijken Een deel van de leerlingen beheerst leerstof niet (goed) Een deel van de leerlingen gedijt niet Benoem de groepsgewijze onderwijsbehoeften. We maken de set arrangementen op maat van de groep, hiermee wordt het een groepsplan.

Groepsplan – doelen en inhoud Vaardigheid = normtoets Criteria waar je wel of niet aan voldoet Geen methodetoetsen bekijken. Eerste halfjaar: noem 10-15 doelen, niet alle lesdoelen, methodedoelen benoemen Groepsplan: doelen beschrijven, hoe ga je het doen. Methodetoetsen instrument van de leerkracht. Criterium toetsen zijn je uitgangspunt. Niet sturen op kleine eenheden.

Passend op het individu – individuele maatregel Eerst dus de groepsaanpakken er uitfilteren. Als een leerling een onvoldoende respons laat zien in een van de arrangementen: - te weinig groei - hiaten in de leerstof - niet gedijen (hardnekkig) De leerling heeft dan een specifieke onderwijsbehoefte: info verzamelen: stimulerende en belemmerende factoren onderwijsbehoeften benoemen een van de arrangementen finetunen

Onderwijsbehoeften in Onderwijscontinuüm Aanbod Cluster van specifieke onderwijsbehoeften Verrijkt ± 25% complexe toepassingsopgaven cognitieve autonomie korte instructie matige hoeveelheid inoefening meervoudig strategiegebruik Basis ± 50% Geen specifieke onderwijsbehoeften Intensief ± 15% meer instructie (enige tijd met concreet materiaal) inoefening van specifieke deelvaardigheden hulp bij strategiegebruik ondersteuning van de competentiegevoelens Zeer intensief ± 10% veelvuldige instructie (lange tijd met concreet materiaal) regelmatige reflectie op leerproces tijdens verwerking langdurige inoefening van specifieke deelvaardigheden enkelvoudig strategiegebruik

Stimulerende en belemmerende factoren Focus primair op factoren in de directe onderwijsleersituatie Bijvoorbeeld: Goede motivatie, geordende werker, begrijpt getallenstructuur, met materiaal pakt hij het beter op, let goed op tijdens de instructie, etc. Of: Kent getallenrij nog niet, plaatjes leiden hem af, concentratie zakt weg, zegt er geen zin in te hebben, zoekt uitvluchten, etc. Deelvaardigheden Taak Taakaanpak Instructie

Onderwijsbehoeften benoemen Start met het doel: 1. dezelfde doelen als in het arrangement met eigen aanpak 2. een aanvullend doel met een eigen aanpak Ga geen doelen verzinnen als ze er niet zijn.

Samengevat Opbrengstambities school schoolbeleid (schoolpopulatie) Groepsopbrengsten groepsbeleid (groepsplan) Inzoomen op de individuele leerling (groepsplan)

Tot slot Passend onderwijs Opbrengstgericht werken Handelingsgericht werken We maken het behapbaar door: te redeneren: school – groep – leerling (vanuit middenmoot) leerlingen te groeperen op basis van overeenkomsten uit te gaan van respons op instructie de drie onderwijsontwikkelingen als één te zien

Info Wijnand Gijzen info@wijnandgijzen.nl 06 839 44 867 Twitter: wijnandgijzen LinkedIn: Wijnand Gijzen www.wijnandgijzen.nl Download: ‘De middenmoot als didactisch vertrekpunt’ ‘Doelen in het groepsplan’ Wil je de powerpoint hebben? Mail me!