Inspiratiedag – vrijdag 5 juni 2015 – de Warande – Turnhout LEADER & plattelandsarmoede

Welkom Kristien Vanlommel / Coördinator LEADER Kempen Zuid & Kempen Oost

Programma NAMIDDAG (13u30-16u) Plattelandssubsidies en LEADER Voorbeelden bij de sub- thema’s voor LEADER- armoedeprojecten Hoe maak je een goed project? Afsluiting door Peter Bellens

LEADER provincie Antwerpen Miel Gilis / Coördinator LEADER MarkAante Kempen+

Inhoud Plattelandssubsidies? Toelichting LEADER Mogelijkheden rond het thema plattelandsarmoede

Plattelandssubsidies

Platteland = evenwichtsoefening landbouw, natuur, recreatie, bewoning en werk Inzetten op ontwikkeling en ondernemerschap Multifunctioneel landschap voor iedereen Europese, Vlaamse en provinciale subsidies om doelstellingen te bereiken

Plattelandssubsidies Provinciaal Plattelandsbeleid  Samenwerking beleidsdomeinen centraal→ kruispunten!  People-planet-profit  Gemeenschapsvormende initiatieven  Multifunctionele ruimte  Impulsbeleid  Streekgericht werken  Mensen > stenen

Plattelandssubsidies Provinciaal Plattelandsontwikkelingsplan Vlaams Programmadocument plattelandsontwikkeling Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling Omgevings- kwaliteit Platteland+LEADER Plattelandsontwikkelingsprojecten

Plattelandssubsidies 1. Beleving op het platteland 2. Open ruimte vrijwaren en ontwikkelen 3. Aandacht voor kwetsbare groepen op het platteland 4. Leefbare dorpen 5. Naar een functioneel wegennet op het platteland Plattelandsontwikkelingsprojecten

Plattelandssubsidies Plattelandsontwikkelingsprojecten

Plattelandssubsidies Plattelandsontwikkelingsprojecten Procedure  Details doelstellingen worden verder uitgewerkt tegen voorjaar 2016  Thema plattelandsarmoede zeker meegenomen!  Jaarlijkse projectoproep vanaf 2016 t.e.m  Timing volgende oproep: voorjaar 2016 Plattelandsontwikkelingsprojecten

Plattelandssubsidies Plattelandsontwikkelingsprojecten Begunstigden  Gemeenten, gemeentelijke diensten, provinciale diensten of instellingen, vzw’s of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden Projectvoorstel indienen?  Tinne Van Looy (Dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid) Besluitvorming  Provinciaal Managment Comité Plattelandsontwikkelingsprojecten

Toelichting LEADER

Wat is LEADER? LEADER = Liaison Entre Actions de Dévelopment de l’Economie Rurale Europees subsidieprogramma en methodiek voor plattelandsontwikkeling Biedt kansen aan vernieuwende en duurzame initiatieven op het platteland Bedacht en uitgewerkt door mensen ter plaatse

LEADER provincie Antwerpen

LEADER ? Subsidie- programma Keuzes maken Liaisons Entre Actions de Dévelop- pement de l’Economie Rurale Gebieds- gerichte plattelands- ontwikkeling Plaatselijke Groep (PG)

Wat is LEADER? Publiek-privaat samenwerkingsverband Kracht van zelforganisatie Bottom-up – lokaal gedragen Gebiedsgericht en -specifiek Multi-sectoraal en samenwerking centraal Impulsbeleid => innovatief / geen reguliere werking

Plaatselijke Groep (PG) PG = Bestuursorgaan LEADER-gebied  Lokale overheden, provincie, middenveld, landbouwsector, natuurverenigingen en welzijnssector PG = Projectenjury  Jaarlijkse projectoproep rond 3 plattelandsthema’s tot 2020  Eerste oproep loopt!  Projectidee aftoetsen vóór 30/08, dossier indienen vóór 15/10

Keuzes maken

Wat is LEADER? Begunstigden  Gemeenten, gemeentelijke diensten, provinciale diensten of instellingen, vzw’s of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, feitelijke verenigingen, ondernemingen en private personen Projectvoorstel indienen?  LEADER-coördinator bij RURANT (Kristien Vanlommel of Miel Gilis) Besluitvorming  Plaatselijke Groep LEADER-gebied

Wat is LEADER? Budgettair  € LEADER-steun over 6 jaar te verdelen over 3 gebieden en afgebakende thema’s en sub-thema’s  Tot 65% cofinanciering van totale kostprijs project  max. € LEADER-steun per project  Projecttermijn: 2,5 jaar

Wat is LEADER? Inhoudelijke kanttekeningen bij LEADER-projecten  Geen reguliere werking subsidiëren!  Gezocht: Innovatieve praktijken  Samenwerking plattelandsactoren: zoeken naar kruispunten van beleidsdomeinen  Beperkte budgetten → geen grote investeringsprojecten  Ambitie om het lokale te overstijgen

Mogelijkheden voor het thema plattelandsarmoede

Thema plattelandsarmoede Sociale voorzieningen met aandacht voor armen Netwerken met vrijwilligers om armen te informeren, ondersteunen en signaleren Vermaatschappelijking van de zorg Aangepast vervoer voor kansengroepen / vervoersarmoede Plattelandsontwikkelingsprojecten

Thema plattelandsarmoede Gezond lokaal voedsel Tewerkstelling van ongekwalificeerde jongeren op landbouwbedrijven Landbouwers in armoede, aanvullend op werking Boeren op een Kruispunt Plattelandsontwikkelingsprojecten

Thema plattelandsarmoede Doelstelling 1: Inspelen op de behoefte aan gezond voedsel aan democratische prijzen voor kansengroepen Doelstelling 2: Een minimum aan basishuisvesting Doelstelling 3: Mensen bereiken (outreaching) LEADER

Miel Gilis Coördinator LEADER MarkAante Kempen+ Contact: 014/ Kristien Vanlommel Coördinator LEADER Kempen Zuid LEADER Kempen Oost Contact: 014/

LEADER: drie sub-thema’s Inspelen op behoefte aan gezond voedsel aan democratische prijzen voor kansengroepen Sociale kruidenier / Ilse Gys - OCMW Heist-op-den-Berg Minimum aan basishuisvesting Energiearmoede Westhoek / Stefan Goemaere – Samenlevingsopbouw West–Vlaanderen Outreaching Zorgnetwerk / Anke Anthoni – Samenlevingsopbouw Antwerpen

Een sociaal winkelconcept in combinatie met noodhulp

Oorsprong Een 10-tal jaar geleden start OCMW met de bedeling van BIRB/FEAD-noodgoederen BIRB: Belgisch Interventie-en Restitutiebureau Gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese Unie Deeltaak: voedselhulp aan de meest behoeftigen Dit was echter niet emancipatorisch, enkel caritatief

Opstart 2012 opstart Sociale Kruidenier met provinciale subsidies (Antwerpen) Opening van de winkel 1/1/2013

Nu (vanaf jan 2014) Samenwerking tussen OCMW en Kringwinkel Geen subsidies meer maar opgenomen binnen de vaste werking van OCMW

Een sociale kruidenier is.. Prijsbewuste winkel Door mensen in armoede tegen voordelige prijzen ( 10% tot 20% van de reële marktprijs) gezonde voeding en hygiënische producten aan te bieden in combinatie met gratis producten: voedselbank, BIRB/EEG producten, veiling overschotten (groenten en fruit). Ontmoetingsplaats De Sociale Kruidenier is een ontmoetingsplaats waar mensen in armoede uit hun isolement kunnen treden. Voor organisaties, moet de sociale kruidenier een vindplaats zijn voor moeilijk te bereiken doelgroepen.

Sociale tewerkstelling De Sociale Kruidenier is een plaats waar mensen vrijwilligerswerk of in sommige omstandigheden zelf betaald werk kunnen vinden (vb. artikel 60§7)

Empowerment In de praktijk Joske: problemen met alcohol Philippe: eenzaamheid Marie: vechtscheiding Ronny: jeugdwerkloosheid Wendy: sociale vaardigheden

De praktijk Verwijzing door OCMW Doorverwijzing gebeurt na onderzoek van de financiële situatie. Winkel- en ontmoetingsruimte Vrijwilligers/art 60§7 Coördinator om vrijwilligers/art 60§7 aan te sturen Maatschappelijk werker voor emancipatorisch werk met mensen in armoede

De toekomst Kookcursussen voor maatschappelijk kwetsbare doelgroepen Budgetwinkel: toegankelijk voor de gehele populatie van Heist-op-den-Berg

Ideeën voor plattelandsontwikkeling Mobiele groentenboer Bedeling randgemeenten Samenwerking met boeren Afname producten Samenwerking met KVLV Kookcursussen aan kansarmen

juni 2015 Een project van Samenlevingsopbouw en partners

Energiearmoede Westhoek Wie zijn we? Samenlevingsopbouw Visie Kansen creëren, grondrechten garanderen Missie Een preventieve lokale aanpak van energiearmoede Zicht krijgen op de problematiek en oorzaken Komen tot aanbevelingen en beleidsvoorstellen Energiezuinige huishoudtoestellen bereikbaar maken voor mensen die ze niet direct kunnen betalen.

Energiearmoede Westhoek Aanleiding en wat? Komst FRGE in de Westhoek + voortraject SO Gezamenlijk programma binnen LEADER-oproep Aanbod Samenlevingsopbouw: 1 jaar ondersteuning van OCMW, gemeente Preventieve aanpak van energiearmoede: Huisbezoeken vooraf aan LAC Cliënten OCMW Sociale dakisolatie Energiecafés Inspelen op actualiteit (Durf Vergelijken) i.s.m. Energiesnoeiers, Westhoekoverleg, FRGE Westhoek, woonwinkels, project schuldpreventie, … i.s.m met Ecolife, SHM’s, SVK’s, mutualiteiten, Zonnewindt, …

Energiearmoede Westhoek Concreet 3 jaar (2012 – 2014) 2 VTE’s (energiebuddy) 12 van de 17 gemeenten 1012 contacten, 753 huisbezoeken aan 467 gezinnen 250 mensen op vorming 215 mensen via zitdagen (V-test) 1000-tal personen op energiecafés ( Koekelare, Kortemark, Langemark-Poelkappele, Poperinge en Veurne ) Begeleiding op vlak van SODV’s, gedrag, investeringen…

Energiezuinige huishoudtoestellen, een haalbare kaart voor mensen in armoede Wat is het probleem? Aantal gezinnen in Vlaanderen in energiearmoede én met oude toestellen? gezinnen!

Energiezuinige huishoudtoestellen, een haalbare kaart voor mensen in armoede 2 experimenten: Huurformule in Poperinge In samenwerking met een producent van energiezuinige huishoudtoestellen wordt een leaseformule uitgewerkt. Rollend fonds in Beerse In samenwerking met ARGUS vzw en OCMW Beerse wordt een fonds opgezet die de toestellen financiert via overbruggingskredieten. Energiebegeleiding op maat voor duurzaam energiebewustzijn.

Energiezuinige huishoudtoestellen, een haalbare kaart voor mensen in armoede En toen… PERSBERICHT - 23 april 2015 Annemie Turtelboom Vlaams minister van Financiën, Begroting en Energie Aankoop energiezuinige huishoudtoestellen voor kwetsbare gezinnen En nu… 1.Gesprekken met administratie: zoveel mogelijk van ‘Apparaat op maat’ in de modaliteiten gieten van de nieuwe maatregel. 2.Apparaat op maat 2.0 Projecten in Stadsregio Turnhout en Westhoek opnieuw heruitvinden en aanpassen aan nieuwe realiteit.

Energiearmoede Westhoek Platteland en plattelandsarmoede Bestuurs- en draagkracht lokale gemeenten, OCMW’s Gebrek aan (sociale) dienstverlening Mobiliteitsprobleem Uitgestrektheid Slechtere woonkwaliteit, slechtere energie-efficiëntie Duurder nettarief voor platteland? Noodgedwongen kiezen voor steenkool, hout, mazout, … Hogere ecologische voetafdruk

Energiearmoede Westhoek Leader-criteria Samenwerking: breed partnerschap Sector-overschrijdend: overheid, sociale sector, sociale economie, private sector, semipublieke sector Duurzaamheid: minder kWh, minder CO², groene stroom, preventief werken Niet-reguliere werking: Innovatie: ‘apparaat op maat’, luchtthermografie, Kruispunten met andere sectoren: coördinatie Gebiedsgericht: De Westhoek Agrarische invalshoek: ook bij landbouwers

Stefan Goemaere opbouwwerker Project Energiearmoede Westhoek Hoogstraat 98/2| 8800 Rumbeke T 0474/ of 051/

5 juni 2015 ZORGNETWERKEN D3: Mensen bereiken (outreaching)

Ontstaan in West-Vlaanderen sinds 2005 Klaar voor uitrol in gans Vlaanderen, beleidsoptie van minister van Welzijn

Centralisatie dienstverlening en verdwijnend voorzieningennetwerk in de dorpen Versnipperd en gespecialiseerd dienstenaanbod Afbrokkelen sociale netwerken Mobiliteitsproblematiek Kwetsbare mensen die door de mazen van het net vallen Wat was de aanleiding tot het ontstaan? Platteland en maatschappelijke evoluties

Een zorgnetwerk is een lokale voorziening die een aanvullend dienstenaanbod brengt bij kwetsbare mensen. Dat gebeurt via nauwe samenwerking tussen de netwerkcoördinator, vrijwilligers en lokale actoren. het gaat om een vrijwilligerswerking; ondersteund door een professional of een professionele organisatie; die aanvullend werkt op het bestaande aanbod qua hulp-, dienst- en zorgverlening; die ingebed zit in een netwerk met betrokken diensten/actoren; die een signaalfunctie vervult ten aanzien van professionele diensten; vaak in een plattelandscontext. Wat is een zorgnetwerk?

 De netwerkcoördinator: centrale figuur Stuurt de werking en bouwt bruggen tussen de verschillende partijen Schakelaar / matching tussen hulpvragers en vrijwilligers Vrijwilligers zoeken en begeleiden, administratieve opvolging - vrijwilligersbeleid… Schakelaar tussen lokale overheden, professionele diensten, verenigingen, sleutelfiguren, enz. …

 De vrijwilligers: de onmisbare kracht Ondersteunen kwetsbare mensen bij concrete hulpvragen. Ze doen bezoekjes of voeren kleine zorgtaken uit (naargelang de lokale noden). Zo worden eventuele verborgen noden opgemerkt. Ze verwijzen door naar de passende dienst en signaleren nieuwe niet-beantwoorde noden.

SIGNAALFUNCTIE van vrijwilligers binnen zorgnetwerken Doelstelling: mensen bereiken die door professionele diensten nauwelijks of niet worden bereikt Opsporen van verborgen noden Vrijwilligers als de voelsprieten van het zorgnetwerk Via ondersteunende taken, via verjaardagsbezoekjes/huisbezoeken (Let op: zorgvuldig bewaken!)

 De lokale actoren, een lokaal netwerk van hulp, zorg en dienstverlening Partners zijn vooral sociale diensten, thuiszorgdiensten, woon-zorgprojecten, dienstencentrum en lokale sleutel- figuren. Samenwerking is noodzakelijk om een zorgnetwerk te doen slagen!

Mobiliseren sociaal kapitaal in dorpen, buurten Zijn een instrument om senioren en zorgbehoevenden langer kwaliteitsvol te laten thuis wonen via aanvullend aanbod Werken ondersteunend naar maatschappelijke kwetsbare gezinnen, kinderen, jongeren (armoedebestrijding) Pro-actieve functie i.k.v. onderbescherming en detectie verborgen noden (signaalfunctie) Reële bijdrage t.a.v. aantal maatschappelijke evoluties Vermaatschappelijking van de zorg Nood aan meer solidariteit en sociale cohesie Stimulering vrijwilligerswerk, mobiliseren sociaal kapitaal Zorgnetwerken: opmerkelijke resultaten

Rol Samenlevingsopbouw ikv zorgnetwerken Innovatieve praktijkontwikkeling -Inzet specifieke expertise ; innovatief werken vraagt extra : ontwikkeling concept: landelijke context – senioren en zorgbehoevenden : zorgnetwerken instrument ikv armoedebestrijding (ism Cera): kwetsbare gezinnen en kinderen … : duurzame ondersteuningsstructuur, impactonderzoek (ism Cera), verdere uitrol in Vlaanderen: nieuwe doelgroepen, nieuwe contexten Projectondersteuning - uitwisselingstafel zorgnetwerken, draaiboek, vorming, … Beleidswerk -Adviesgroep zorgnetwerken (VVSG, steunpunt armoedebestrijding, …)

Hulp die Samenlevingsopbouw kan bieden? -> Begeleiding bij opstart -> Coaching en ondersteuning tijdens project -> Advisering Meer info? SAMENLEVINGSOPBOUW Antwerpen Provincie VZW GSM: 0497/

Reflectie Tinne Van Looy / Dienst Landbouw & Plattelandsbeleid, provincie Antwerpen

Pauze We zien u graag terug om 15u15

Bouwen aan een goed project

VOORSTEL LEADER-PROJECT MINDER VOEDSEL WEGGOOIEN: BETER VOOR IEDEREEN! vzw HARM, Halt Aan Armoe Kieboomstraat 28, 2440 Geel

HARM

Geel : veel kans op armoede bij éénoudergezinnen Éénouder- gezinnen Geboorte kansarme gezinnen

Geel : veel landbouwers

Voedseloverschotten  Voedseltekort Landbouwers: zgn. “slechte” producten die ze moeten weggooien Mensen in armoede: minder bezig met vers voedsel

Voorstel van HARM Vrijwilligers van HARM gaan in een busje met koelinstallatie 2 x per week verse producten ophalen bij die landbouwers en naar die mensen in armoede brengen !

Projectkosten Aankoop tweedehands bus met koelelement = € Kilometervergoeding (52 weken x 200 km x 0,34 €) = € Vergoeding 2 vrijwilligers/dag, 2 dagen/week (2x 2x 52x € 32,71-) = € Totale projectkost= € => € van LEADER Kempen Zuid

Pluspunten Landbouw en armoede werken samen Initiatief van plaatselijke bevolking Hands on ! Niet duur Als het goed werkt, kan het busje later ook rondrijden in andere gemeenten

Een zeer bewust gekozen thema ! Peter Bellens Gedeputeerde van de provincie Antwerpen voor Welzijn en Gezondheid Sociale Economie, Plattelandsbeleid en Europese samenwerking.

Huiswerk LEADER-SECRETARIAAT RURANT vzw Hooibeeksedijk Geel

Hartelijk dank en graag tot ziens !