Netwerkbijeenkomst Nederlands 7bso derde leerjaar derde graad bso Barbara Axters en Kaat De Strooper Vervangt D/2006/0279/019

Doel? Gesprek over: Samenwerking Cursussen: wat hebben we nog nodig? Differentiatie, variatie, activerende werkvormen Samenwerking Ondersteuning voor leraren die dit voor het eerst geven + van elkaar Cursusmateriaal uitwisselen rond thema’s of leerplandoelen Uitwerking thema’s om te delen: taakverdeling

Ondersteuning bieden aan elkaar nieuwe leraren

Cursusmateriaal – goede praktijkvoorbeelden?

Wat hebben we nog tekort?

Geen aparte eindtermen voor Nederlands en MAVO Eindtermen PAV opgenomen in de 27 leerplandoelen (vroeger 19) Jaarleerplan Van toepassing op 1 september 2014 2 lestijden Nederlands en 2 lestijden MAVO Voorkeur om dit door 1 leraar te laten geven

Opbouw Beginsituatie Uitgangspunten: organisatie, geïntegreerd en functioneel werken, vakoverstijgend, activerende werkvormen… Taalbeleid 4 leerlijnclusters Minimale materiële vereisten Evaluatie Ideeënfiches Relatie eindtermen en leerplandoelen Bronnen IK: ideeënfiches

Leerplandoelen CLUSTER informatieverwerking en –verwerving(1)   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig/ In team vinden en selecteren - vinden en selecteren - reflecteren - evalueren - vinden en selecteren - kritisch beoordelen gebruiken vergelijken en integreren - toepassen en gebruiken rapporteren -rekening houden met ethische principes

Leerplandoelen CLUSTER informatieverwerking en –verwerving(2)   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig / In team hulpmiddelen gebruiken om taalvaardig handelen te verbeteren hulpmiddelen gebruiken om taalvaardig handelen te verbeteren strategieën gebruiken bij luisteren en lezen strategieën inzetten bij luisteren en lezen

Leerplandoelen CLUSTER informatieverwerking en –verwerving(3)   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig/ In team * zich blijven concentreren * zich blijven concentreren * bereid zijn eigen teksten na te kijken * bereid zijn eigen teksten na te kijken

LEERPLANDOELEN CLUSTER Probleemoplossend denken(1) 2de graad Onder begeleiding Wiskundige technieken en denkmethoden met behulp van elektronische hulpmiddelen toepassen Grootheden schatten, meten, berekenen en herleiden onder begeleiding 3de graad Zelfstandig Zelfstandig metingen en berekeningen uitvoeren

Leerplandoelen CLUSTER Probleemoplossend denken(2)   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig / In team - probleem onderkennen en omschrijven - analyseren - oplossingsstrategie kiezen, plannen en uitvoeren - evalueren, bijsturen en optimaliseren - rekening houden met ethische normen

Leerplandoelen CLUSTER Individueel werk en groepswerk(1)   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig / In team Individueel realiseren organisatie uitvoering reflectie bijsturing Individueel realiseren planning organisatie uitvoering reflectie evaluatie bijsturing

Leerplandoelen CLUSTER Individueel werk en groepswerk(2)   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig/ In team in groep realiseren overleg organisatie uitvoering reflectie bijsturing in groep realiseren overleg planning organisatie uitvoering evaluatie reflectie bijsturing - overleggen en onderhandelen - eigen taken volgens afspraak realiseren - reflecteren over eigen bijdragen en teamwerking - evalueren en bijsturen - verslag uitbrengen * empathie, loyauteit en wederzijds respect tonen

Leerplandoelen CLUSTER Maatschappelijke participatie   2de graad Onder begeleiding 3de graad Zelfstandig 3de leerjaar 3de graad Zelfstandig / In team eigen mening en gevoelens uiten mondeling argumenteren standpunt innemen, nuanceren en beargumenteren respect opbrengen cultuur leren waarderen belangstelling tonen bereidheid en durf tonen mogelijkheden tot levenslang leren verkennen

“nieuw” in leerplan 2014 Leerlijnclusters (zie boven) Integratie van LP PAV/MAVO/Ned. Leerplandoelen: van 19 (2006) naar 27 (2014) Nieuw voor MAVO 4 taaldoelen in cluster “informatieverwerving en – verwerking” Hulpmiddelen gebruiken om taalvaardig handelen te verbeteren Strategieën inzetten bij luisteren en lezen Bereid zijn eigen teksten na te lezen Zich blijven concentreren bij lezen en luisteren 2 attitude-doelen m.b.t. taal in cluster “maatschappelijke participatie” Belangstelling voor creatieve en culturele expressie, literatuur en poëzie Bereidheid en durf om te luisteren, te spreken, gesprekken te voeren en te schrijven en het taalgebruik te verzorgen 1 nieuw doel i.v.m. zelfreflectie en bijsturing in cluster “individueel werk en groepswerk” 1 nieuw (attitude) doel i.v.m. leefmilieu, cultuur-historisch erfgoed, verschillen en gelijkenissen in leefwijzen,waarden en normen

“nieuw” in leerplan 2014(2) Meer minimale materiële vereisten in het vaklokaal (o.a. één computer per 3 à 4 lln; woordenboeken,…) Ideeënfiches = inspiratiebundel met mogelijke onderwerpen, invalshoeken, aandachtspunten, werkvormen, bruikbare materialen Oa ook woordenboeken noodzakelijk in vaklokaal

REALISATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN(1) Algemeen: Aanbrengen en inoefenen functionele vaardigheden Probleemoplossend werken Zelfsturend leren In groep werken en coöperatief leren Werken met stappenplannen Strategisch handelen Efficiënt kunnen opzoeken Kritisch kunnen omgaan met informatie …

REALISATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN(2) NIET WEL LPD koppelen aan één thema/project LPD realiseren in meerdere thema’s LPD eenmalig behandelen LPD frequent aanbrengen: aanleren, herhalen, versterken, uitdiepen, verbreden,… LPD geleidelijk aanbrengen, makkelijk moeilijk eenvoudig  complex LPD eenmalig evalueren LPD regelmatig evalueren (voortgang, proces…) LPD spreken niet over overdracht van kennis! LPD zeker niet in chronologische volgorde te behandelen

REALISATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN(3) HANDBOEK ≠ HANDBOEI handboeken: lijvige + interessante thema’s leerplan: NIET: verplichte thema’s WEL: doelen die functioneel zijn in dagelijkse leven van jongeren; WEL: thema’s zijn middel om doelen te realiseren  leraar kiest in functie van leerlingengroep Moeilijk te realiseren leerplan in MAVO  leraren bedoelen: alle thema’s uit handboek moeilijk te behandelen MAAR: leerplan spreekt niet over verplicht te behandelen thema’s, wel over verplicht te realiseren LPD DUS: leraar kiest ifv leerlingengroep en gewenste didactiek (THEMA = MIDDEL, GEEN DOEL OP ZICH)

REALISATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN(4) = TEAMWORK Vaardigheden stapsgewijs en stelselmatig opbouwen Afspraken welke doelen in welke contexten/thema’s Nadenken over evaluatie ervan (doelgericht) Tip: evaluatie als uitgangspunt (bepalend voor manier van werken tijdens de lessen) Creatieve, motiverende lessen vragen veel voorbereiding Ontwikkeling thema’s/projecten, uitwisseling van ideeën, … Planning Leerlijnen Ontwikkeling nieuwe didactische werkvormen/methodieken NODIG VERTICALE AFSPRAKEN TE MAKEN (OA IFV KEUZE THEMA’S)

REALISATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN(5) = TEAMWORK Vakoverschrijdend overleg: Leren in samenhang Geïntegreerd/vakoverschrijdend werken ! MAVO/Ned. in één leerplanbrochure (PAV) Ruim aandacht aan algemene onderwijsdoelen (leren leren, leren samenwerken, leren met behulp van bronnen, zelfstandig leren, verantwoordelijkheid dragen,…) Vakoverschrijdend overleg: inhouden, accenten eigen aan studierichtingscontext van lln Aanbieden van leerinhouden uit verschillende vakken worden in onderlinge samenhang en in een mix van leeromgevingen aangeboden

REALISATIE LEERPLANDOELSTELLINGEN(6) KIEZEN VOOR ACTIVERENDE DIDACTIEK doe-lessen contextrijke lessen lessen rijk aan hulpbronnen en leermaterialen lessen met ruimte voor sociale interactie (ll/lk; ll/ll)  activerende didactiek LLN HEBBEN AAN LANGE THEORETISCHE UITEENZETTINGEN GEEN BOODSCHAP

Leerplandoelen Voor welke doelen heb je zelf goed materiaal gemaakt?

Ideeenfiches Bieden overzicht voor verschillende graden van Gekozen thema’s Gebruikte werkvormen Gebruikt bronmateriaal ….  In leerplanbrochure p. 53-107 Hulp/basisdocument voor vakoverleg en/of vakoverschrijdend overleg Modelfiche Thema’s

Evalueren om te leren Formatief – summatief Proces en product Assessment-effecten Feedback! Proces Zelfregulering Persoonlijk Uitbreiding/ verdieping

Evaluatie Meten van de vorderingen die leerlingen maken in het bereiken van de leerplandoelen Functionele vaardigheden  niet louter kennisverwerving! Aangepaste evaluatieactiviteiten niet louter traditionele “toetsen” Aandacht voor zelfevaluatie(zie ook LPD 19) FOCUS: GROEIPROCES VAN ELKE LEERLING Geeft lln en lk informatie (o.a. foutenanalyse:waar tekorten? Wat loopt goed? Waar kan het beter? : Lk kan beter verder begeleiden, bijsturen en remediëren Ll krijgt feedback over bereikte doelen en leerproces Rapportering d.m.v. punten (incl.klasgemiddelden)?

Assessmentleren Groei bijhouden?

Schrijfkaders, ondersteunende schema’s, verbeterschema’s

Eigen praktijk Eigen praktijk: we gaan zelf aan de slag. Op de gele post-its schrijven we waar we fier op zijn in onze lessen. Wat loopt er goed en waar krijgen we complimenten of goede feedback over? Als jullie zelf geen les geeft, denk dan bijvoorbeeld aan vormingen, aan andere presentaties, documenten die je zelf opstelt,… Per post-it schrijf je één idee op. Op de roze post-its schrijven we op wat je graag anders wilt in je lessen. Dingen die soms moeilijk lopen, waar je nog op zoek bent naar hoe het beter kan, betere methodieken of technieken, dingen die je dus graag anders zou zien.

Hulplijn collega Neem een roze blaadje van een collega en kleef er een geel blaadje met de mogelijke oplossing bij. Geef dit door aan je collega. Als de collega met jouw oplossing niet verder kan, hangt hij de twee post-its weer aan het bord. Misschien heeft een andere collega raad die hem nog beter vooruit helpt?

Toegankelijk onderwijs vraagt samenwerking!

Uitstap organiseren

Variatie in werkvormen

ICT Picozine www.picozone.nl Quiz met Socrative www.socrative.com of kahoot https://getkahoot.com/ Pinnen op Pinterest: http://nl.pinterest.com/ Websites verzamelen op een plaats: https://www.blendspace.com/ Facebookpagina maken Blog opstarten Brainstorm met Padlet: https://nl.padlet.com/

Jeugdboeken

Taakverdeling?

Diversiteit als kans om tot leren te komen!

Differentiëren = Pro-actief omgaan met verschillen tussen leerlingen om maximaal leerrendement bij alle leerlingen te realiseren.

Differentiëren Leerkansen voor elke leerling Differentiatie is geen receptenboek, maar een manier van denken > grondhouding leraar die verschillen aanvaardt, leerlingen mogen zichzelf zijn, diversiteit kan door leraar als meerwaarde ingezet worden. + grondhouding leraar grondhouding leraar

binnen of buiten de klas? Differentiëren binnen of buiten de klas? op niveau van studieprogramma’s en leerwegen bijv. wiskunderichting – talenrichting op het niveau van de vakken bijv. kangoeroeklas binnenklasdifferentiatie bijv. niveaugroepen

leerstijlen en leerprofielen Differentiatie van beginsituatie leerstijlen en leerprofielen interesse volgens inhoud product proces

Differentiëren inspelen op verschillen niveau tempo interesse

Differentiëren inspelen op verschillen: leerplan tempo: zwakke lezers meer tijd geven. aanbod: luistermateriaal aanbrengen dat verschilt in lengte en structuur ondersteuning: schrijfkaders aanreiken aan zwakke schrijvers werkvormen: BZL, partnerwerk, groepswerk, coöperatief leren, peertutoring evaluatie: criteria expliciteren

Differentiëren verschillen samen of apart? DIVERGEREN: verschillen tussen leerlingen uitsplitsen CONVERGEREN: verschillen tussen leerlingen werken complementair

Differentiëren: verschillen? aanvangsprestaties niveau, aanleg, capaciteiten en interesses socio-economische status van het gezin etnische afkomst of thuistaal geslacht opgelopen achterstand in het onderwijs + Aandacht voor betrokkenheid!!!

Divergerende differentiatie Instructie samen – ene groep werkt verder met verbetersleutel en andere groep maakt eerste oefening begeleid door leraar. Moment in de week van individuele werktijd – leestijd opdrachtenkaartjes over geziene leerstof Voorzie veel taken Geef voldoende ondersteuning Voorzie keuzemogelijkheden

Divergerende differentiatie Contractwerk identieke of verschillende contracten leerlingen begeleiden bij plannen van hun opdrachten

Divergerende differentiatie Hoekenwerk Circuitsysteem Klassikale registratie: leerling vult naam in op keuzebord Individuele registratie: op eigen blaadje Registratie per hoek

Divergerende differentiatie Co-teaching Een geeft les, ander assisteert Lesgeven via verschillende hoeken (spelling) Parallel lesgeven Afwisselend lesgeven Interactief lesgeven: lesfasen verdelen

Divergerende differentiatie Peer-tutoring Leren per twee: een biedt ondersteuning Leren van elkaar op basis van sterktes Samen leren buiten school: zelfde wijk

Divergerende differentiatie Extra (gedifferentieerde) instructie Zo veel mogelijk info van leerlingen verkrijgen, weten waar iedereen staat Alternatief leermateriaal: kijkwijzers – ondersteunende schema’s Afwisseling en maatwerk Belang van ICT!

Differentiatie alternatieve werkvormen Tutor-Tutee bijv. leesstrategieën Leerlingen stellen zelf vragen op Leerlingen krijgen twee grote opdrachten en kiezen zelf de tijdsindeling Eerst ene opdracht afwerken dan andere? Beide opdrachten tegelijkertijd opstarten en data afspreken? Taakverdeling organiseren? Best-off portfolio Online oefeningen maken via contractwerk

Differentiatie alternatieve werkvormen Flipping the classroom (Nicolas De Roo, Howest) http://www.youtube.com/watch?v=2H4RkudFzlc http://www.youtube.com/watch?v=9aGuLuipTwg https://www.fi.ncsu.edu/project/fizz/

Convergerende differentiatie Projectmatige werkvormen Onderzoeksgerichte werkvormen Probleemgestuurde werkvormen Werken met casussen