1.4 De Belgische grondwet & de staatsstructuur Burgerlijk recht 1.4 De Belgische grondwet & de staatsstructuur

De grondwet Welke staatsmachten? (p.17 n°1) Wetgevende Uitvoerende Rechterlijke

De grondwet <2> Basiswet Regelt 4 zaken: Grondwettelijke vrijheden burgers; Grondgebied; Staatsstructuur; Werking 3 staatsmachten.

1. Grondwettelijke vrijheden Vrijheden burgers: Politieke rechten Kiesrecht (=plicht) 18 jaar!! Verkiesbaarheid Publieke rechten Persoonlijke vrijheden: Onschendbaarheid woning; Bescherming eigendomsrecht; Briefgeheim; privacy;. Sociale vrijheden: Vrijheid godsdienst, onderwijs, pers, taal, vereniging, vergaderen… Recht op menswaardig leven.

2. Samenstelling & grondgebied Bevoegd voor: Financiën Leger Justitie Sociale zekerheid Buitenlandse zaken volksgezondheid Federale staat Gemeenschappen & gewesten Provincies Gemeenten Gewesten bevoegd voor: Economie Tewerkstelling Ruimtelijke ordening Leefmilieu Infrastructuur Huisvesting Landbouw Buitenlandse handel ontwikkelingssamenwerking Gemeenschappen bevoegd voor: Onderwijs Cultuur Welzijnsbeleid gezondheidszorg Zelfde taal & cultuur Of Persoonsgebonden Sociaal-economisch Of plaatsgebonden

2. Samenstelling & grondgebied <2> 4 TAALGEBIEDEN Nederlands Tweetalig Frans Duits

2. Samenstelling & grondgebied <3> 3 GEWESTEN

2. Samenstelling & grondgebied <4> 3 GEMEENSCHAPPEN

3. De staatsmachten Staatsniveau Wetgevend macht Uitvoerende macht Regeert land door de wetten te doen uitvoeren Maakt de wetten Staatsniveau FEDERAAL DEELGEBIEDEN (gewesten & gemeenschappen) PROVINCIE GEMEENTE Wetgevend macht Parlement (kamer + senaat) & koning [maken wetten] Vlaamse Raad [maakt decreten] Brussels Hoofdstedelijk Gewest (maakt ordonnanties) Provincieraad [maakt besluiten] Gemeenteraad Uitvoerende macht Regering (koning + ministers) (Hoofd = 1ste minister) Vlaamse Regering (Hoofd = minister-president) Bestendige deputatie (Hoofd = gouverneur) College van burgemeester en schepenen (Hoofd = burgemeester)

Ontstaan van een wet KAMER SENAAT Na goedkeuring van: Wetsontwerp wetsvoorstel KAMER Kamer beslist bij meerderheid wijzigingen aan te nemen of te verwerpen GOEDKEURING Publicatie Belgisch Staatsblad + Handtekening koning SENAAT Senaat onderzoekt wetsvoorstel/wetsontwerp indien 15 leden 15 dagen na ontvangst wet dit vragen Heeft 60 dagen om amendementen in te dienen. NIEUWE WET

Rechtbanken + bevoegdheden De Rechterlijke macht Gebied Rechtbanken + bevoegdheden Kanton (verzameling 1 of > gemeenten) Vredegerecht: Burgerlijke zaken tussen burgers en/of handelaars (bijv. echtscheidingen, huurgeschillen, erfenissen…) Gerechtelijk arrondissement (territoriale bevoegdheidsgebieden waar rechtbanken hun zetel hebben) Arrondissementsrechtbank Politierechtbank (Alle verkeerszaken) Eerste aanleg 4 afdelingen Burgerlijke rechtbank Ontvangt beroep tegen vredegerecht burgerrechtelijke zaken Correctionele In 1ste aanleg de grote misdrijven (wanbedrijven) Hoger beroep politierechtbank Jeugdrechtbank Bijv. adoptie, ontvoogding + strafbare daden minderjarigen Fiscale rechtbank Betwisting personenbelasting aanslag Rechtbank van koophandel Arbeidsrechtbank Regelt enkel de bevoegdheidsproblemen op tussen de bovenstaande rechtbanken Per provincie Hof van assisen Strafzaken (Ernstige misdrijven -de misdaden) Per rechtsgebied Hof van beroep Bevoegd in burgerlijke en strafzaken Bevoegd beroep tegen vonnissen rechtbank 1ste aanleg + van koophandel 5 hoven van beroep (Brussel, Antwerpen, gent, luik, bergen) Arbeidshof Bevoegd voor beroep tegen arbeidsrechtbank federaal Hof van Cassatie (Brussel) Onderzoekt niet de feitelijke grond van een zaak, maar wel of de rechter de juiste wetgeving heet toegepast.

Bronnen van het recht Wetten – decreten – ordonnanties Gewoonten Bindende rechtsregel Decreten = wet gemeenschap en / of gewest Ordonnantie = Brussels Hoofdstedelijk gewest Gewoonten <> streek Rechtspraak “letter en geest” van de wet Rechtsleer Rechtsgeleerden (commentaar & studie) Verordeningen & richtlijnen EU